اخلاق کار عامل کلیدی توسعه و بالندگی
رضا معصومی‌راد
آفتاب‌‌نیوز : 
آفتاب- دکتر رضا معصومی راد*: کار جوهر انسانیت و متجلی کننده استعدادها، توانمندی‌ها، نبوغ و فضائلی است که خداوند در وجود انسان به ودیعه نهاده است. انسان بدون کار، قادر به ادامه حیات انسانی و اجتماعی خود به عنوان موجودی فرهنگ‌ساز و تمدن‌ساز نیست.
می‌توان گفت انسان به عنوان اشرف مخلوقات، مهمترین تمایزش با دیگر موجودات در خلاقیتی است که از طریق کار نشان می‌دهد و در اثر آن و به منظور دستیابی به شرایط آرمانی، خود و محیط پیرامونش را تغییر می‌دهد.
آثار و فواید حیاتی کار در ابعاد فردی و اجتماعی قابل برشماری است. آنچه موجب می‌گردد تا کار انسان در ابعاد فردی و اجتماعی خود، منشأ آثار تعالی‌بخش گردد، پایبندی به ارزش‌ها و هنجارهای اخلاقی، انسانی و الهی کار است. این ارزش‌ها و هنجارها که در منظومه‌ای به هم وابسته، مبنایی برای رفتار و فعالیت اقتصادی انسان هستند، اخلاق کار یا فرهنگ کار نامیده می‌شود.
فرهنگ کار بعدی کلان و جامعه‌شناختی دارد ولی اخلاق کار بیشتر ناظر بر خلقیات فردی و در نتیجه بُعد خُرد است. وقتی از اخلاق کار در یک جامعه، سخن می‌گوئیم. مراد ما آن بخش از فرهنگ آن جامعه است که محرک و مقوّم رفتارها و فعالیت‌های اقتصادی و کسب و کار تک تک افراد جامعه است. به همین دلیل اخلاق کار صرفاً به ساعات کار و شغل محدود نمی‌گردد، بلکه کلیه رفتارهای اقتصادی شامل مصرف، پس‌انداز، سرمایه‌گذاری، کارآفرینی و ... را در بر می‌گیرد.
اخلاق و فرهنگ کار همچون عاملی کلیدی و اساسی محسوب می‌شود که می‌توان با تقویت آن به بهبود متغیرهای اقتصادی کمک نمود. به عنوان نمونه، اخلاق کار نقش بسیار مهم و مؤثری در بهره‌وری نیروی انسانی دارد. به طوریکه، اثربخشی نیروی انسانی در گرو اخلاق کار است. چرا که اگر همه‌ی ساختارها و امکانات مادی و فیزیکی و قانونی و مدیریتی مهیا باشد، ولی نیروی انسانی به لحاظ اخلاقی و فرهنگی، کار را امری رنج‌آور، مشقت بار و بیهوده تلقی کند و از آن گریزان باشد، با اتکاء به چنین نیروی انسانی، دستیابی به بهره‌وری مقدور نیست. البته این بدان معنا نیست که سایر عوامل اهمیت ندارند، بلکه آنها باید فراهم باشند تا اولاً بهره‌وری بهینه حاصل گردد و ثانیاً اخلاق کار شایسته حفظ گردد و بهبود یابد.
هم‌چنین باید از نقش مهم و مؤثر اخلاق کار در توسعه و پیشرفت جامعه یاد کرد. چرا که یکی از عوامل اصلی تولید را سرمایه و منابع انسانی تشکیل می‌دهد و اثربخشی سرمایه انسانی هم محصول پایبندی او به اخلاق کار است.
در جامعه ما، نشانه‌هایی از ضعف اخلاق کار وجود دارد که در صورت تداوم، خسارات جبران‌ناپذیری بر منابع و سرمایه‌های کشور وارد خواهد نمود. از مصادیق و نشانه‌های بارز ضعف اخلاق کار در ایران، می‌توان به پایین بودن ساعات مفید کار، گریز از محل کار، بی‌انگیزگی و دلزدگی نسبت به کار، اتلاف وقت در محل کار، سرگردانی افراد در مراجعات به سازمان‌ها و ادارات دولتی و خصوصی، ضعف روحیه کارآفرینی، وابستگی به دولت در سرمایه‌گذاری، و... اشاره نمود.
به نوعی می‌توان گفت که ما در سطح ملی شاهد نوعی بحران در تلقی از کار، ثروت‌اندوزی، انباشت سرمایه، کارآفرینی، سرمایه‌داری و مفاهیم مرتبط با آن هستیم. این مصادیق و نشانه‌ها به هیچ‌وجه برای یک جامعه مدعی ارزش‌های اخلاقی، زیبنده نیست و لذا ضروری است برای نیل به آرمان‌ها و اهداف چشم‌انداز و توسعه و بالندگی کشور ، به تقویت اخلاق کار توجه بنیادی داشته باشیم.
در این راستا باید ارزش‌ها و هنجارهای مقوّم کار، سخت‌کوشی، کارآفرینی، درستکاری، وظیفه‌شناسی و رعایت حقوق دیگران و ... که در آموزه‌های دین مبین اسلام بر آنها تأکید شده است، ترویج شود و نگرش‌های منفی و زایل کننده اخلاق و وجدان کار از جامعه رخت بندد. در پرتو چنین همت فرهنگی، زمینه و زیرساخت پایدار و محکمی برای توسعه و بالندگی کشور فراهم خواهد گردید.
*پژوهشگر مرکز تحقیقات استراتژیک
آفتاب- دکتر رضا معصومی راد*: کار جوهر انسانیت و متجلی کننده استعدادها، توانمندی‌ها، نبوغ و فضائلی است که خداوند در وجود انسان به ودیعه نهاده است. انسان بدون کار، قادر به ادامه حیات انسانی و اجتماعی خود به عنوان موجودی فرهنگ‌ساز و تمدن‌ساز نیست. می‌توان گفت انسان به عنوان اشرف مخلوقات، مهمترین تمایزش با دیگر موجودات در خلاقیتی است که از طریق کار نشان می‌دهد و در اثر آن و به منظور دستیابی به شرایط آرمانی، خود و محیط پیرامونش را تغییر می‌دهد.
آثار و فواید حیاتی کار در ابعاد فردی و اجتماعی قابل برشماری است. آنچه موجب می‌گردد تا کار انسان در ابعاد فردی و اجتماعی خود، منشأ آثار تعالی‌بخش گردد، پایبندی به ارزش‌ها و هنجارهای اخلاقی، انسانی و الهی کار است. این ارزش‌ها و هنجارها که در منظومه‌ای به هم وابسته، مبنایی برای رفتار و فعالیت اقتصادی انسان هستند، اخلاق کار یا فرهنگ کار نامیده می‌شود.
فرهنگ کار بعدی کلان و جامعه‌شناختی دارد ولی اخلاق کار بیشتر ناظر بر خلقیات فردی و در نتیجه بُعد خُرد است. وقتی از اخلاق کار در یک جامعه، سخن می‌گوئیم. مراد ما آن بخش از فرهنگ آن جامعه است که محرک و مقوّم رفتارها و فعالیت‌های اقتصادی و کسب و کار تک تک افراد جامعه است. به همین دلیل اخلاق کار صرفاً به ساعات کار و شغل محدود نمی‌گردد، بلکه کلیه رفتارهای اقتصادی شامل مصرف، پس‌انداز، سرمایه‌گذاری، کارآفرینی و ... را در بر می‌گیرد.
اخلاق و فرهنگ کار همچون عاملی کلیدی و اساسی محسوب می‌شود که می‌توان با تقویت آن به بهبود متغیرهای اقتصادی کمک نمود. به عنوان نمونه، اخلاق کار نقش بسیار مهم و مؤثری در بهره‌وری نیروی انسانی دارد. به طوریکه، اثربخشی نیروی انسانی در گرو اخلاق کار است. چرا که اگر همه‌ی ساختارها و امکانات مادی و فیزیکی و قانونی و مدیریتی مهیا باشد، ولی نیروی انسانی به لحاظ اخلاقی و فرهنگی، کار را امری رنج‌آور، مشقت بار و بیهوده تلقی کند و از آن گریزان باشد، با اتکاء به چنین نیروی انسانی، دستیابی به بهره‌وری مقدور نیست. البته این بدان معنا نیست که سایر عوامل اهمیت ندارند، بلکه آنها باید فراهم باشند تا اولاً بهره‌وری بهینه حاصل گردد و ثانیاً اخلاق کار شایسته حفظ گردد و بهبود یابد.
هم‌چنین باید از نقش مهم و مؤثر اخلاق کار در توسعه و پیشرفت جامعه یاد کرد. چرا که یکی از عوامل اصلی تولید را سرمایه و منابع انسانی تشکیل می‌دهد و اثربخشی سرمایه انسانی هم محصول پایبندی او به اخلاق کار است.
در جامعه ما، نشانه‌هایی از ضعف اخلاق کار وجود دارد که در صورت تداوم، خسارات جبران‌ناپذیری بر منابع و سرمایه‌های کشور وارد خواهد نمود. از مصادیق و نشانه‌های بارز ضعف اخلاق کار در ایران، می‌توان به پایین بودن ساعات مفید کار، گریز از محل کار، بی‌انگیزگی و دلزدگی نسبت به کار، اتلاف وقت در محل کار، سرگردانی افراد در مراجعات به سازمان‌ها و ادارات دولتی و خصوصی، ضعف روحیه کارآفرینی، وابستگی به دولت در سرمایه‌گذاری، و... اشاره نمود.
به نوعی می‌توان گفت که ما در سطح ملی شاهد نوعی بحران در تلقی از کار، ثروت‌اندوزی، انباشت سرمایه، کارآفرینی، سرمایه‌داری و مفاهیم مرتبط با آن هستیم. این مصادیق و نشانه‌ها به هیچ‌وجه برای یک جامعه مدعی ارزش‌های اخلاقی، زیبنده نیست و لذا ضروری است برای نیل به آرمان‌ها و اهداف چشم‌انداز و توسعه و بالندگی کشور ، به تقویت اخلاق کار توجه بنیادی داشته باشیم.
در این راستا باید ارزش‌ها و هنجارهای مقوّم کار، سخت‌کوشی، کارآفرینی، درستکاری، وظیفه‌شناسی و رعایت حقوق دیگران و ... که در آموزه‌های دین مبین اسلام بر آنها تأکید شده است، ترویج شود و نگرش‌های منفی و زایل کننده اخلاق و وجدان کار از جامعه رخت بندد. در پرتو چنین همت فرهنگی، زمینه و زیرساخت پایدار و محکمی برای توسعه و بالندگی کشور فراهم خواهد گردید.
*پژوهشگر مرکز تحقیقات استراتژیک
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
انتشار یافته: ۰
ناشناس
| 
۱۲:۲۵ - ۱۳۹۱/۰۳/۳۱
پاسخ
از مطلب جنابعالي استفاده كردم - متشكرم 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید