تضمین امنیت سرمایه گذاری در ایران، پیام توتال به جهان

آفتاب‌‌نیوز : به گزارش گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا، تیرماه 96 به نیمه نرسیده بود که پس از قرارداد خرید 100 فروند هواپیما دومین قرارداد «ایران و فرانسه » زیرسایه برجام منعقد شد. در قراردادی که ارزش آن به 4.8 میلیارد دلار می رسد قرار است که شرکت فرانسوی «توتال» فاز 11 پارس جنوبی را توسعه دهد. این قرارداد که پس از هفت ماه از امضای موافقتنامه امضای اصولی (HOA) فاز 11 پارس جنوبی در قالب الگوی جدید قراردادهای نفتی ایران IPC امضا شد، اولین معامله عمده نفتی در شرایط لغو تحریم ها محسوب می شود.

با امضای قرارداد فاز 11 پارس جنوبی روزانه 56 میلیون مترمکعب به ظرفیت برداشت ایران از این میدان گازی مشترک با قطر افزوده می شود و توسعه این فاز معادل توسعه یک میدان نفتی با ظرفیت روزانه 410 هزار بشکه در روز است .
مواردی که گفته شد تنها گوشه ای از تعهدات شرکت توتال در برابر قرارداد با ایران است. تعهداتی که تا به امروز هیچ شرکت داخلی نتوانست آن را بر عهده بگیرد. هر چند که با ورود سرمایه گذاران خارجی به حوزه نفت، توان استخراج طلای سیاه از سکوهای نفتی ایران در میادین مشترک افزایش می یابد و مهم تر از آن، مهندسان نفتی و فعالان این حوزه به فناوری ها و تکنولوژی ها روز دنیا دست پیدا می کنند در این میان عده ای مخالفان ورود سرمایه گذاران خارجی به حوزه انرژی هستند.

عده ای وابسته به برخی جریان های سیاسی قرارداد وزارت نفت با توتال را قرارداد یکطرفه به نفع فرانسوی ها می دانند و مدعی هستند که امتیازات داده شده به توتال بسیار قابل توجه است اما عالی ترین مقام وزارت نفت، «بیژن نامدار زنگنه» که تجریه چندین ساله در سکان داری این وزارتخانه را دارد، با زیر سوال بردن سیاه نمایی های مخالفان، معتقد است که بهترین قرارداد در سطح جهان ، توافق امتیازی است ، در عین حال که سرمایه گذار خارجی باید انگیزه ورود به بازار ایران را داشته باشد.
امضای قرارداد با توتال به غیر از گشایش هایی که در صنعت نفت و انرژی کشورمان خواهد داشت و می تواند به درآمدهای نفتی ایران در رقابت با کشورهای همسایه بیافزاید، پیامی دیگر هم دارد که قطعا در جذب سرمایه گذار خارجی در سایر حوزه ها هم تاثیر گذار است. ورود شرکت قدرتمند فرانسوی به بازار نفت ایران به معنای امنیت سرمایه گذاری در کشورمان است و می تواند نقطه اتکایی برای سایر شرکت های خارجی باشد. اما در این میان برخی جریان های داخلی برای تسویه حساب با دولت، مانع استمرار این رویه می شوند.

**فرصتی برای دستیابی به فناوری های جدید نفتی
یکی از ادعاهای مخالفان امضای قرارداد با توتال این است که شرکت های داخلی توان ورود به این پروژه را داشتند و دولت با وجود ظرفیت های شرکت های داخلی نباید این فرصت را در اختیار خارجی ها بگذارد. حال باید از مخالفان پرسید چرا تاکنون هیچ شرکتی نتوانسته برای پذیرفتن اجرای این پروژه ها اعلام آمادگی کند یا اینکه چرا پروژه های نفتی در مقیاس کوچک تر از توسعه فاز 11 پارس جنوبی که پیمانکاران داخلی در آن حضور دارند، در اجرا با تاخیر مواجه شده است؟
در این باره «حبیب الله بیطرف» معاون وزیر نفت در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا با اشاره به ورود سرمایه گذاران خارجی به پروژه های حوزه انرژی در کشور اظهار داشت: به طور قطع استفاده از ظرفیت سرمایه گذارهای خارجی در پروژه های نفتی اجنناب ناپذیر است و اگر شرکت های ایرانی و سرمایه گذاران داخلی توان حضور در این پروژه های سنگین و کلان نفتی را داشتند باید این پروژه ها پیش از این ها انجام می شد.

وی ادامه داد: از سوی دیگر دولت هم توان تامین اعتبارات چنین پروژه های را ندارد. باید بپذیریم که دولت حتی در تامین بودجه عمرانی هم با مشکلات متعددی مواجه است به طوری که به دلیل کمبود درآمدها در سال بین 15 تا 50 درصد بودجه عمرانی دستگاه های مختلف محقق می شود.
معاون مهندسی و پژوهش و فناوری وزارت نفت با بیان اینکه تجربه نشان داده که بخش خصوصی توانمند دراین خصوص در داخل کشور وجود ندارد، گفت: شرکت های خصوصی نمی توانند حجم عظیم سرمایه گذاری ها در پروژه های نفتی را تامین کنند چنانکه چندین شرکت داخلی سه سال است که قادر به تامین منابع مالی ساخت 8 پالایشگاه در سیراف نشده اند و توانایی کافی برای اجرای این پروژه را ندارند. شرکت فعال در این پروژه در حال حاضر به دنبال این هستند که بتوانند برای اجرای پروژه وام خارجی بگیرند.

بیطرف تاکید کرد: خسارت سنگینی در تاخیر اجرای این پروژه ها متحمل می شویم، هم زمان را از دست می دهیم و هم کیفیت و اعتبارات را. بنابراین باید اجازه دهیم شرکت ها وسرمایه گذارانی وارد پروژه شوند که با حفظ منافع ملی و منافع کشورمان، بتوانند در چارچوب استانداردها مسئولیت اجرای پروژه های نفتی را بر عهده بگیرند.
معاون وزیر نفت با اشاره به الزام ورود تکنولوژی و فناوری های جدید در قرارداد های جدید نفتی اظهار داشت : یکی از شروط مهم ورود شرکت های خارجی - که در قراردادهای جدید نفتی بر آن تاکید شده- انتقال فناوری های جدید در حوزه مدیریت پروژه، مهندسی و مدل های جدید تامین مالی پروژه ها است. قطعا با عقد این قراردادها با شرکت های خارجی از جمله توتال به دستاوردهای مهمی در حوزه انرژی دست خواهیم یافت.

**تاخیر در سرمایه گذاری به نفع رقبا تمام می شود
همچنین «سید عماد حسینی» معاون سابق وزیر نفت در گفت و گو با گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا خطاب به منتقدان ورود شرکت های خارجی از جمله توتال به پروژه های نفتی گفت: از رفتار برخی ها تعجب می کنیم، اگر سرمایه گذار خارجی نتوانیم جذب کنیم مدعی می شوند دولت در جذب سرمایه های خارجی ناتوان است و حالا که سرمایه گذار قدر بین المللی وارد پروژه های نفتی شده باز هم به عملکرد دولت انتقاد دارند.
وی ادامه داد: در حوزه های مختلف از جمله انرژی ظرفیت های زیادی برای سرمایه گذاری وجود دارد حال که در دولت و بخش خصوصی اعتبارات مورد نیاز برای فعال سازی این ظرفیت ها وجود دارد بهترین راهکار استفاده از توان سرمایه گذاران خارجی است.
حسینی با بیان اینکه جذب سرمایه گذار خارجی موضوع جدیدی نیست و در دولت های گذشته هم مسئولان درصدد جلب اعتماد سرمایه گذاران و شرکت های خارجی بودند، گفت: سال های گذشته بحث برنامه های توسعه ای در حوزه نفت با قراردادهای بیع متقابل و قراردادهای فایناس پیش می رفت اما شرکت های خارجی در این شرایط انگیزه ای برای ورود بازار ایران و پروژه های کشورمان نداشتند.

وی افزود: در دولت یازدهم پس از برجام و با تصویب قراردادهای جدید نفتی موسوم به «ای.پی.سی »برای سرمایه گذاران خارجی انگیزه ای ایجاد شد چرا که محتوای این قراردادها برپایه معامله برد- برد برای دو طرف است. باید بپذیریم که تنها قرارداد امتیازی است که می تواند برای شرکت هایی که قرار است سرمایه خود را خرج پروژه های کشورمان کنند، جذاب است و در حالی که شرکت ها از ورود به پروژه های کشورمان کسب درآمد می کنند فعالان صنعت نفت هم صاحب فناوری ها و تکنولوژی های جدید می شوند.
این کارشناس ارشد حوزه نفت تاکید کرد: باید به این نکته توجه داشته باشیم که کشورهای همسایه در انزوای ایران حاصل از نبود فناوری ها و توان برای استخراج نفت، به سهم بیشتری از میادین مشترک دست پیدا کرده اند و ما با تاخیر در اجرای پروژه ها سهم خود را از دست می دهیم.

حسینی ادامه داد: مهندسی ارزش در اجرای پروژه ها بسیار اهمیت دارد همان چیزی که از آن غافل مانده ایم. اگر قرار باشد در اجرای پروژه ها و عملیات هم زمان را از دست بدهیم و هم کیفیت و سرمایه، هر سرمایه گذاری می تواند به حوزه نفت وارد شود.
وی با تاکید بر اینکه در حال حاضر برای استفاده بیشتر از میادین مشترک با کشورهای همسایه در رقابت نیستیم بلکه رقبای ما شرکت های قدر صاحب نام در صنعت نفت و انرژی هستند که در کشورهای همسایه مستقر شده اند، گفت: برای رقابت با این شرکت ها برای دستیافتن به منابع بیشتر نیاز به دستیابی به فناوری و تکنولوژی جدید داریم و حالا که شرایط دستیابی به دانش جدید در حوزه نفت محقق شده عده ای در داخل کشور نباید مانع ایجاد کنند.

** اعتماد سرمایه گذاران به بازار ایران
پس از برجام ورق برگشت و این سند تعامل با دنیا به نقطه عطفی در ورود شرکت های قدر خارجی به ایران تبدیل شد. هنوز جوهر امضای تفاهم نامه برجام خشک نشده بود که بلافاصله پیش نویس قرارداد خرید 100 فروند هواپیما با شرکت ایرباس به امضا رسید و پس از آن هم شرکت امریکایی بویینگ برای فروش هواپیما به ایران پیش قدم شد. نکته حائز اهمیت در قراردادهای خرید هواپیما از شرکت های خارجی این بود که تمام این قراردادها بدون تضامین دولتی به امضا رسید و این به معنای بازگشت اعتماد به فرصت های سرمایه گذاری ایران است. قرارداد نفتی توتال هم توانست راه را برای ورود سایر سرمایه گذاران خارجی باز کند و قرار بر این است که در ابتدای دولت دوازدهم، شرکت انگلیسی- هلندی «شل» هم وارد قراردادهای نفتی با ایران می شود. تداوم ورود سرمایه گذاران خارجی و صف کشیدن انها برای ورود به پروژه های مختلف در ایران نشان دهنده اعتماد دوباره جهان به ایران است.