سفر ظریف به دمشق و دیدار با بشار اسد| ایران در سوریه به دنبال چیست؟

وزیر امور خارجه ایران در حالی سوریه و ترکیه را به عنوان دو مقصد سفر خود برگزیده است که تحولات جاری منطقه از جمله افزایش فشار جبهه امریکا و اسرائیل در منطقه بویژه علیه ایران اهمیت رایزنی کشورمان با شرکای استراتژیک خود را حائز اهمیت می‌کند.

آفتاب‌‌نیوز :

تقویت جبهه مقاومت، روند رو به پیشرفت مذاکرات صلح سوریه و نقش‌آفرینی مؤثر نیروهای نظامی ایران در منطقه و در ممانعت از تدابیر جبهه اسرائیلی از جمله عواملی است که امریکا را به تکاپوی تنگ‌تر کردن حلقه فشار علیه جمهوری اسلامی ایران واداشته است.

به گزارش آفتاب‎نیوز؛ رضا میرابیان سفیر سابق ایران در کویت در یادداشتی در روزنامه ایران نوشته است: کمتر از دو ماه پیش بود که در خلال سفر مهم رئیس جمهوری سوریه به تهران نقشه راه محور مقاومت ترسیم و بر دگرگونی راهبرد میدانی این جبهه در مواجهه با اقدامات اسرائیل در منطقه تأکید شد. کمی بعد از این سفر بود که امریکا در اقدامی مخالفت جویانه با جبهه مقاومت ابتدا بلندی‌های جولان در سوریه را به رسمیت شناخت و پس از آن نیروی نظامی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران را در فهرست تحریم‌های خود قرار داد.

سفر ظریف به دمشق و دیدار با بشار اسد| ایران در سوریه به دنبال چیست؟

این دو اقدام در حالی صورت گرفته است که ایران در کنار روسیه و ترکیه دو بازیگر مؤثر در فرآیند حل بحران سوریه، مذاکرات موسوم به آستانه را تا سطح حل بحران پیش برده است. رویدادی که در کنار تصمیم امریکا برای خارج کردن نیروهای خود از سوریه می‌تواند امکان گسترده کردن ابعاد نفوذ ایران در این کشور را فراهم کند. ذیل چنین شرایطی است که امریکا با تحریم نیروی نظامی ایران می‌کوشد زنجیره همکاری نظامی و مستشاری کشورمان با شرکای استراتژیک خود در منطقه بویژه دو کشور مهم جبهه مقاومت از جمله عراق و سوریه را قطع کند و تنگنای رژیم صهیونیستی در منطقه را از میان بردارد.

از این رو تقویت رایزنی‌های دیپلماتیک وزیر امور خارجه ایران با مقام‌های سوریه و اعضای اصلی محور مقاومت در استمرار رویکرد حفظ مواضع این جبهه و تقویت خطوط همکاری میدانی نیروهای نظامی این کشورها اهمیت به سزایی دارد. به ویژه آنکه این رایزنی‌ها می‌تواند ابعاد خطرناک تصمیم امریکا مبنی بر تحریم نیروهای سپاه ایران را روشن‌تر کند.

از سوی دیگر نشانه‌های روشن مذاکرات صلح سوریه با نقش‌آفرینی کشورهای محور آستانه از جمله ایران، روسیه و ترکیه موجب به حاشیه رفتن نقش قدرت‌های غربی، امریکا و رقبای منطقه‌ای کشورمان از جمله عربستان و رژیم اسرائیل شده است. پیگیری دستور کار این مذاکرات و تأکید بر اجرای توافقات صورت گرفته در مذاکرات آستانه از دیگر اهداف مهمی است که مقام‌های دیپلماتیک ایران در دستور کار قرار داده‌اند. در این میان وضعیت ادلب که آخرین پایگاه گروه‌های تروریستی علیه دولت مرکزی سوریه به شمار می‌آید یکی از مسائل حل نشده‌ای است که تعیین تکلیف آن می‌تواند علاوه بر برقرار شدن تسلط دولت بشار اسد بر کل خاک سوریه به تکمیل شدن مذاکرات صلح آستانه هم بینجامد.

گرچه طبق آخرین توافقات میان اعضای ائتلاف سه گانه در سوچی مقرر شد یک منطقه حائل عاری از سلاح در بین خطوط ارتباطی ارتش سوریه و نیروهای تروریستی در اطراف استان ادلب ایجاد شود تا از بروز درگیری نظامی میان آنها جلوگیری شود با این حال هنوز وضعیت نهایی این بخش از خاک سوریه در‌ هاله‌ای از ابهام قرار دارد. وزیر امور خارجه در رایزنی‌های سازنده‌ای که دیروز در دمشق از سر گذراند برای مشخص شدن ابعاد بحران ادلب هشدار بهنگامی داد. هشداری که در روند تلاش‌های مخرب امریکا جهت تضعیف این ائتلاف سه گانه معنادار می‌شود. وزیر امور خارجه ایران می‌تواند بعد از رایزنی‌های مؤثر با سران سوریه در دیدار مقام‌های ترکیه درباره ابعاد مسائل باقی مانده از جمله موضوع ادلب که جزو محورهای مورد بحث ائتلاف سه گانه است، گفت‌وگوهای مؤثری داشته باشد.

در واقع وزیر امور خارجه ایران زمان مناسبی را برای گفت‌وگو درباره محورهای یاد شده با دو شریک مهم منطقه‌ای‌اش برگزیده است تا زمینه برای مواجهه مؤثر با سیاست منطقه‌ای جبهه امریکایی- اسرائیلی مهیا شود.

مذاکرات برای فتح صلح

روزنامه ابتکار نیز درباره سفر ظریف به سوریه نوشته است: در واقع این سفر از چند جهت مهم ارزیابی می‌شود. نخستین جهت مربوط به مسئله معامله قرنی است که قرار است طی ماه‌های آینده توسط آمریکا در مورد سرزمین‌های اشغالی اجرایی شود. هر‌چند تاکنون مفاد این معامله قرن از نظرها پنهان مانده، اما تا به اینجای کار جنبه‌های منتشر شده از آن‌ نشان می‌دهد که قرار است اعراب اسرائیل را به رسمیت شناخته و متعاقب آن هرچند گفته می‌شود که قدس قرار است میان فلسطینی‌ها و اسرائیلی‌ها به دو منطقه شرقی و غربی تقسیم شود، اما موضوع کشور مستقل فلسطین همچنان در این طرح در هاله‌‌ای از ابهام قرار دارد.

اهمیت این طرح از آنجا ناشی می‌شود که مبانی نظم در خاورمیانه همچنان در گرو مناقشه میان اعراب و اسرائیل است و ایالات متحده با این اقدام سعی دارد ابتکار ‌عمل نظم جدید را در منطقه خاورمیانه در دست داشته باشد. به همین دلیل علاوه بر مخالفت برخی از اعراب با این طرح، اینک اتحادیه اروپا نیز نسبت به آن واکنش نشان داده و دو روز قبل جمع کثیری از سیاستمداران سابق و فعلی اروپا طی نامه‌ای به فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی این اتحادیه، ضمن ابراز نگرانی از نقشه آمریکا در این مورد، تصریح کرده بودند: ما به لحظه‌ای بحرانی در خاورمیانه و همچنین در اروپا نزدیک شده‌ایم. گزینه برتر اروپا در حل معضل خاورمیانه همکاری با آمریکا است، ولی زمانی که منافع حیاتی و ارزش‌های بنیادی ما به بازی گرفته شود، ما باید راه مستقل خود را پیش بگیریم. این امر در حالی اهمیت می‌یابد که در طول یک سال گذشته آمریکا بر خلاف موازین حقوق بین‌الملل علاوه بر انتقال سفارت خود به بیت‌المقدس، حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان را نیز به رسمیت شناخته است.

در همین راستا است که ظریف روز گذشته در تشریح اهداف سفرش به دمشق و پس از آن آنکارا‌ اظهار کرد که با توجه به تحولات اخیر در منطقه خصوصاً سیاست‌های خصمانه آمریکا بعد از شکست‌های پی‌در‌پی سیاسی و میدانی این دولت و رژیم صهیونیستی از جمله اقدام غیر‌قانونی ترامپ در اعلام پذیرش بلندی‌های جولان به عنوان بخشی از سرزمین رژیم صهیونیستی و همچنین اعلام قدس به عنوان پایتخت این رژیم و اقدام ابلهانه، غیر‌قانونی و بی‌سابقه دولت آمریکا در اعلام کردن سپاه پاسداران به عنوان یک گروه تروریستی، نیاز بود که تمام تلاش ‌ها در منطقه برای پیگیری‌ پیروزی‌های میدانی و هماهنگی سیاست‌های کشورهای منطقه صورت بگیرد و طراحی نیز برای پیشبرد برنامه‌ها و گفت‌وگوها در رابطه با موضوع سوریه برای حل بحران سیاسی این کشور بعد از پیروزی میدانی ایجاد شده پیگیری شود.

** برگ تعیین ‌کننده ادلب در معادلات سوریه

موضوع مهم بعدی در جریان سفر ظریف به سوریه، مسئله مدیریت بحران در این کشور و آینده تحولات پس از آن است. سوریه در طول یک سال گذشته تحولات مهمی را پشت سر گذاشته که هر چند برخی از آنها بر پیچیدگی معادلات آن افزوده، اما در مقابل مسیری را نیز در آینده سیاسی این کشور گشوده است. اولین موضوع در این رابطه، بازپس‌گیری بیش از هفتاد درصد از خاک سوریه توسط دولت این کشور است. دومین مسئله به شکست‌های داعش و نیز تسخیر آخرین سنگر آنها در روستای الباغوز در دیرالزور باز می‌گردد.

سومین موضوع حاکی از حضور بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در عرصه میدانی سوریه است به طوری که اکنون با حضور روسیه و آمریکا و نیز اشغال برخی از مناطق سوریه توسط نیروهای ترکیه، عرصه بین‌المللی در مدیریت بحران این کشور، صحنه‌ای بسیار ملتهب و حساس را به وجود آورده است.

از سوی دیگر استان ادلب در سوریه به عنوان آخرین سنگر مخالفان همچنان در اختیار گروه‌های تندرو قرار داشته و هر‌چند از تابستان گذشته زمزمه‌هایی از آغاز عملیات مشترک روسیه و سوریه برای بازپس‌گیری این استان صورت گرفته، اما حمایت ترکیه و کشورهای غربی از شورشیان، سبب شده که موضوع ادلب همچنان یکی از مهم‌ترین مسائل مرتبط با سوریه قلمداد شود. به همین دلیل روز گذشته ظریف پس از دیدار خود با ولید معلم وزیر خارجه سوریه در جمع خبرنگاران گفت که ما در مورد وضعیت ادلب نگرانی جدی داریم و حتماً ایران، ترکیه و روسیه باید به تعهدات خود در مورد این موضوع عمل کنند.

وی همچنین با بیان اینکه یکی از این تعهدات خلع سلاح گروه‌های تروریستی در این منطقه و خارج کردن آنها از ادلب است، تصریح کرد: گروه تروریستی النصره برای مردم ادلب و مردم نقاط اطراف این منطقه، یک تهدید جدی است و ما کشورهای عضو آستانه موظف هستیم که به تعهدات خود در این زمینه عمل کنیم و من در سفر به ترکیه این موضوع را دنبال می‌کنم.

** ایران به دنبال تقویت محور آستانه

یکی دیگر از پیوندهای مشترک سفر ظریف به سوریه و متعاقب آن به ترکیه، به گفته کارشناسان موضوع مذاکرات صلح آستانه با محوریت ایران، روسیه و ترکیه است. اخیراً رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهوری ترکیه اعلام کرده که قرار است پنج کشور به روند صلح آستانه اضافه شوند که سه تای آنها اردن، مصر و لبنان خواهند بود. در همین راستا روند آستانه یکی از موفقیت‌های چشمگیرش علاوه بر همکاری منطقه‌ای ایران با روسیه و ترکیه، به ثمر رساندن مناطق کاهش تنش و ایجاد آتش‌بس در چهار نقطه سوریه است. اما همچنان در این میان مسئله کمیته قانون اساسی سوریه که قرار است با حضور دولت، مخالفان و برخی از بازیگران حاضر در سوریه به تدوین قانون اساسی بپردازد، با اشکالاتی مواجه بوده و کشورهای غربی با همراهی سازمان ملل در مسیر آن خلل ایجاد کرده‌اند. از همین رو تعیین ترکیب این کمیته و رایزنی درخصوص آن می‌تواند یکی دیگر از محورهای مهم مذاکرات ظریف در سوریه و به خصوص ترکیه قلمداد شود.

** رقابت برای فتح صلح در سوریه

از سوی دیگر با کاسته شدن از التهابات در جنگ داخلی سوریه و نیز امیدواری نسبت به آینده سیاسی این کشور، اکنون مسئله بهره‌برداری بازیگران حاضر در عرصه میدانی این کشور یکی دیگر از مسائل مهم در صحنه میدانی سوریه خواهد بود. در این میان مسائل اقتصادی و به خصوص بحث بازسازی سوریه از جمله مواردی است که یک رقابت تنگاتنگ میان بازیگران منطقه‌ ای و فرامنطقه بر سر آن آغاز شده و با تقسیم شدن معادلات این کشور به عرصه ‌های خرد، این روند می‌تواند در طول ماه‌های آینده شدت بیشتری به خود بگیرد.

اکنون با بازگشت برخی کشورهای عربی و بازگشایی سفارت‌خانه‌های این کشورها در دمشق، زمزمه‌هایی درخصوص پذیرش مجدد سوریه به اتحادیه عرب آغاز شده و برخی از کشورهای عربی منطقه به صراحت اعلام کرده‌اند که شرط پذیرش مجدد اسد به اتحادیه عرب دوری وی از ایران است. به عبارت دیگر و به گفته تحلیلگران اکنون نبرد برای فتح صلح در سوریه کلید خورده و با توجه به نیاز این کشور به حدود 400 میلیارد دلار منابع برای بازسازی، رقابت‌های آشکار و پنهانی نیز برای حضور در این بازار پر منفعت درگرفته است.

در همین راستا، ظریف در تشریح اهداف سفر خود به سوریه به مسائل اقتصادی نیز اشاره و تاکید کرد: بین مقامات عالی‌رتبه ایران و سوریه در جهت گسترش همکاری‌های اقتصادی و دیگر همکاری‌ها رایزنی‌ها و گفت‌وگوهای خوبی صورت گرفته است و نیاز است که این رایزنی‌ها و توافقات پیگیری شود و ما در جریان ملاقات با رئیس جمهوری، نخست وزیر و وزیر امور خارجه سوریه این طیف از بحث ‌های مختلف را پیگیری می‌کنیم.

وی با بیان این که در مورد همکاری‌های اقتصادی، گفت ‌وگوهای خوبی بین مقامات دو کشور ایران و سوریه انجام شده و تصمیمات خوبی برای گسترش همکاری‌های اقتصادی دو کشور در حوزه‌های دولتی و خصوصی اتخاذ شده است، اظهار کرد: در مورد بحث ترانزیت بین ایران، سوریه و عراق نیز بحث‌های خوبی در جریان سفر آقای روحانی به عراق و همچنین سفر آقای عادل عبدالمهدی به ایران صورت گرفت و ما امیدواریم این اقدامات در جهت ایجاد صلح و امنیت در منطقه و منافع مردم منطقه به خصوص ایران، سوریه و عراق باشد.

گزارش خطا

لینک کوتاه: https://aftabnews.ir/002SCu