آیا تبریز؛ هم‌چنان شهر بدون گداست!؟
حفظ و پاسداری از دستاوردهای فرهنگی، اجتماعی، تاریخی، هنری و... برای هر کشور و ملتی یک وظیفه همگانی است، به طوری که نگهداری و حفظ این دستاوردها از به دست آوردن آن سخت‌تر است. آنچه در این راستا اهمیت دارد این‌که شهر تبریز و به ویژه مردم آذربایجان در طول تاریخ کشورمان، در امور مختلف همواره پیشگام و پیشتاز بوده و هستند و دوره‌های طلایی متعددی را سپری کرده‌اند که از این رو، برای حفظ، پاسداشت، ترویج و انتقال این افتخارات به نسل‌های امروز و آینده، همت و عزم جدی مسئولان و سایر اقشار مختلف مردم را می‌طلبد.
به گزارش ایسنا، از سوی دیگر، تبریز در گذشته و امروز در بسیاری از عرصه‌ها جزو شهر اولین‌های ایران بوده و هست، رنگین کمانی از این اولین‌ها را می‌توان به اولین مدرسه، اولین چاپخانه، اولین تئاتر، اولین نشریه، اولین بلدیه و اولین‌های دیگر اشاره کرد که لقب" شهر بدون گدا " از دیگر افتخارات تبریزی‌هاست که باید به اولین‌های این شهر افزوده شود.
همان طور که گفته شد، شهرت دیرینه تبریز به عنوان شهر بدون گدا در معرض خطر قرار گرفته و این مسئله از سوی رسانه‌ها، عموم مردم و مسئولان خبرساز شده و حتی اخیرا یکی از مدیران ارشد استان با ابراز نگرانی از روند رو به رشد متکدیان نوظهور در تبریز، خواستار همکاری جدی مسوولان و متولیان امر در برخورد با گدایان جدید در تبریز و جمع آوری آنان از خیابان‌ها و میادین شهر شده است.
* رشد متکدیان نوظهور در تبریز
متاسفانه معضل تکدی‌گری در بسیاری از کلان شهرهای جهان به نوعی روز به روز در حال افزایش است. در ایران در بین کلان شهرها نیز آمار دقیقی از تعداد گدایان در دسترس نبوده ولی بر اساس اطلاعات غیررسمی منتشر شده، تهران و مشهد بیشترین آمار گدایان را به خود اختصاص داده‌اند، در این میان شهر تبریز تنها کلان‌شهری است که به بی‌گدایی شهرت یافته و به عنوان شهر موفق در مبازره با تکدی‌گری در ایران مطرح است که این روزها به واسطه رشد متکدیان نوظهور و گدایان وارداتی داد مسئولان را در آورده است.
به طوری که شهردار تبریز در این راستا ضمن احساس تکلیف و پیشقدمی نسبت به سایر مسئولان و دست اندرکاران، با ابراز نگرانی از این روند یادآور می‌شود که شهر تبریز از دیرباز به شهر بدون گدا در کشور شهره بوده و با کمک و همکاری دستگاه‌های مسوول نظیر بهزیستی، نیروی انتظامی و دستگاه قضایی از یک سو و نهادهای مردمی و خیرین از سوی دیگر، تبریز تنها شهری در کشور است که هیچ گدا یا متکدی در معابر، خیابان‌ها و میادین شهری آن دیده نمی‌شد، با این حال اخیرا شاهد فعالیت تعدادی از متکدیان نوظهور در برخی میادین و خیابان‌های تبریز هستیم که این موضوع به جایگاه و شهرت تبریز لطمه زده است.
به گزارش ایسنا منطقه آذربایجان شرقی، علیرضا نوین جمع‌آوری این متکدیان از سطح خیابان‌های شهری تبریز را یک ضرورت اجتماعی بیان می‌کند و در ادامه بر لزوم اقدام عملی و سریع مسوولان امر به ویژه دستگاه قضایی، سازمان بهزیستی و نیروی انتظامی در برخورد و جمع‌آوری متکدیان از سطح شهر تبریز تاکید می‌کند.
وی در عین حال از آمادگی شهرداری برای مشارکت در این کار خبر داده و ابراز امیدواری کرده است که با اقدام به موقع و سریع مسوولان، تبریز هم‌چنان عنوان شهر بدون گدای کشور را در اختیار خود داشته باشد.
* گدایان حق آفتابی شدن در شهر اولین‌ها را ندارند
اخیرا درکشورمان، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی مقوله تکدی‌گری را مورد کنکاش قرار داده که نتایج این تحقیقات نشان می‌دهد که با وجود جرم قلمداد شدن تکدی‌گری، در سال‌های اخیر بر تعداد متکدیان زن، کودک، جوان و متکدیانی که از نظر جسمی سالم‌اند، افزوده شده و به عبارت دیگر با پدیده «حرفه‌ای» شدن تکدی‌گری روبه‌رو هستیم که عواملی چون بیکاری، فقر و ... بر شدت آن افزوده است.
در هر حال، سرهنگ محمد شیری سرای، سرپرست معاونت اجتماعی فرماندهی انتظامی آذربایجان شرقی هم ضمن اعلام آمادگی این دستگاه در برخورد و جمع‌آوری متکدیان نوظهور در سطح شهر تبریز گفته " از دیدگاه نیروی انتظامی تکدی‌گری جرم بوده و در صورت مشاهده این افراد با آنان برخورد قانونی صورت می گیرد و در صورت وجود طرحی از سوی سازمان بهزیستی برای جمع‌آوری این افراد آمادگی کامل برای همکاری را دارد."
محمدرضا صادقی، مدیرکل بهزیستی آذربایجان شرقی نیز ضمن اعلام آمادگی برای ارائه خدمات و همکاری برای جمع‌آوری متکدیان، ارائه پوشش‌های حمایتی لازم برای ایجاد شرایط و زمینه مناسب برای بازگشت این افراد به زندگی عادی را وظیفه این سازمان بیان می‌کند و در ادامه یاد آور می‌شود که این سازمان موظف است افراد بی‌سرپرست، ناتوان و معلول و سالمندان و کودکان کار را تحویل گرفته و در اماکن مناسب نگهداری کند.
*گدایان وارداتی ...
شکی نیست که پدیده تکدی‌گری و گدایی یک مساله جهانی است که به عقیده جامعه شناسان، بیش از آن که یک معضل فردی باشد، یک معضل جمعی است که سلامت روابط انسانی و معادلات اجتماعی را دچار آسیب می‌کند. این پدیده زشت و نازیبا در کلان شهرها با به وجود آمدن فاصله طبقاتی در جوامع و اصلاحاتی نظیر دارا و ندار در ادبیات جوامع به وجود آمده است.
بر این اساس، در دین مقدس اسلام بر کمک به نیازمندان و بینوایان تاکید زیادی شده، بطوری‌که در قرآن کریم و روایات از مومنان دارا خواسته می‌شود به مومنان عفیف و بینوایان توجه کنند تا آنان به خاطر افزایش بینوایی در خطر تکدی‌گری نیافتند و به این وسیله به تکدی و گدایی پروری دامن زده نشود.
قرآن کریم در سوره بقره آیه 273 برای رهایی از مساله تکدی‌گری و گدایی پیشنهاد می‌دهد که نیازهای نیازمندان و بینوایان از سوی جامعه اسلامی تامین گردد و راهی برای پیشگیری از این معضل ایجاد و فراهم شود.
به گزارش ایسنا، در هر حال، اخیرا دبیر منطقه هفت کمیسیون حقوق بشر اسلامی در مورد تکدی‌گری در تبریز و آن هم به صورت وارداتی گفته " سال گذشته توسط صندوق حمایت از مستمندان تبریز 400 متکدی فعال درشهر تبریز ساماندهی شدند که از این تعداد 200 نفر آنها تبعه کشور پاکستان، 150 نفر از استان‌های دیگر و تنها 50 نفر از این متکدیان بومی بودند."
به گفته کاظم‌زاده، افراد بومی نیز به خاطر اعتیاد و مشکل روانی گدایی می‌کردند که اکنون زیر پوشش مراکز اداره کل بهزیستی آذربایجان شرقی قرار دارند.
هم‌چنین مدیر موسسه خیریه حمایت از مستمندان تبریز هم پیش از این از متلاشی شدن سه باند گدایان وارداتی متشکل از 25 نفر در مناطق کندرود، آخماقیه و باغ معروف در حواشی شهر تبریز با همکاری نیروی انتظامی خبر داده بود.
ناگفته نماند، موسسه خیریه حمایت از مستمندان تبریز بزرگترین تشکل نیکوکاری است که در سال 1351 برای هدفمندکردن کمک‌های مردمی به مستمندان واقعی و جمع‌آوری متکدیان در شهر تبریز با کمک خیران و جمعی از بازاریان، تجار و کسبه در تبریز تاسیس شده است، به طوری که در سایه فعالیت همین موسسه از بسیاری آسیب‌های اجتماعی شهر تبریز از جمله معضل تکدی گری مقابله شده است.
* گدایی به رنگ مشاغل کاذب ...
گدایی یک فعالیت سازمان یافته است که در آن فرد، "گدایی" را به کار کردن ترجیح می‌دهد. به باور متخصصان، علت‌های همچون فقدان اشتغال و کار، فقر مادی، پیری و از کار افتادگی، رخوت و سستی، اعتیاد، معلولیت و بیماری، مسائل خانوادگی از قبیل پاشیده شدن خانواده، مهاجرت از روستا به شهر، نابسامانی‌های اقتصادی از قبیل کمی درآمد در بعضی از مشاغل، بالابودن هزینه زندگی، فقر فرهنگی و ... به گسترش این معضل اجتماعی دامن زده است.
آنچه در این راستا حائز اهمیت است، این‌که امروزه گدایان با رنگ و لعاب تازه و چهره جدید در کلان شهرها و به ویژه در شهر اولین‌ها در زیر چترانواع شغل‌های کاذب از جمله فروش فال حافظ، گل، آدامس، دعانویسی، فال بینی و... به صورت پنهانی و به شیوه‌های نوین تکدی‌گری می‌کنند که توجه و برخورد مسئولان امر در این زمینه را ضروری می‌سازد.
بدین‌سان، برخی صاحب نظران این عرصه بر این باورند تکدی‌گری یک معضل اجتماعی است که بیشتر در کلانشهرها به چشم می‌خورد. تحقیقات صورت گرفته در این زمینه نشان می‌دهد، فقر، نیاز مالی و بیکاری ناشی از مهاجرت به شهرها مهم‌ترین علت روی‌آوردن افراد متکدی به گدایی بوده است که اکثریت قریب به اتفاق گدایان در سنین بین 31 الی 40 سالگی قرار دارند.
* سخن آخر این‌که...
تبریز یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران و مهم‌ترین منطقه آذربایجان شرقی از دیرباز برای اهل سیاحت و تجارت در اقصی نقاط جهان نام آشنایی است و این شهر به شهیدان محراب، شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی، شهید آیت‌الله مدنی، شهر سردارانی چون باکری‌ها، یاغچیان‌ها، شفیع‌زاده‌ها، تجلایی‌ها، شهر سردار ملی، سالار ملی، شهر سه علامه‌ها امینی، طباطبایی، جعفری و شهر عاشوراییان مشهور است.
به بیان دیگر، اخیرا شهر تبریز در بین شهرهای ایران از طرف سازمان ملل به عنوان زیباترین و توسعه یافته‌ترین شهر ایران لقب گرفته و بهترین شهر برای زندگی درکشورمان شناخته شده است، و حال نکته قابل تأمل در این میان آن است، اینها دستاوردهای کوچکی نبوده و باید قدر داشته‌های خویش را بدانیم و پاسدار آن باشیم و امروز وظیفه همگان است از این دستاوردها به طور شایسته‌ای حراست کنند و مسئولان و دست اندرکان هم وظیفه خطیر صیانت از خوشنامی" تبریز؛ شهر اولین‌ها " را به یکدیگر واگذار نکنند.
گزارش: موسی کاظم‌زاده
