گسترش ممنوعیت نمایش فیلم‌های خارجی در کشورهای آسیایی

آفتاب‌‌نیوز : آن مارها در واقع نشانه اعتراض شرکت‌های توزیع فیلم کره‌ای به نخستین عرضه مستقیم یک فیلم امریکایی در این کشور آسیایی در سالن رها شده بودند.

 از زمان نمایش نخستین فیلم امریکایی در کره جنوبی تا همین امروز، واکنش واقعی صنعت فیلمسازی کره به این روند همواره در پشت پرده بوده است. نقشه این واکنش هم فرمولی بسیار ساده دارد شبیه مقاومت یک تیم داخلی در برابر بیگانگان که قهرمانان آن یعنی بازیگران و فیلمسازان کره‌ای، نگران محو شدن از روی زمین به واسطه فیلم‌های هالیوودی هستند. هنوز که نشانی از فرونشستن گرد و غبار و حل شدن موضوع به چشم نمی‌خورد و این رقابت بسیار فشرده تبدیل به یک درام حماسی شده که چند دهه در چند قاره ادامه یافته است.

فیلمسازان کره‌ای از اینکه دولت ایالات متحده فشار بی‌اندازه‌ای به بازارهای خارجی برای نشان دادن فیلم‌های هالیوودی بیشتر وارد می‌کند بسیار خشمگین هستند. بر اساس قانون جدید دولت کره، سینماهای این کشور را ملزم به نشان دادن فیلم‌های داخلی در طی 146 روز از سال شده‌اند. ایالات متحده همواره بر این نکته پای فشرده که سهمیه‌ای کردن اکران سینماها یک مانع است و یکی از بزرگترین موانع در برابر روند آزادسازی توافق‌های تجاری میان کشورها. هالیوود، کره جنوبی را یکی از پرسودترین بازارهای خارجی خود می‌داند. این در حالی است که کره‌ای‌ها هم حضور گسترده‌ای در بازار فیلم امریکا دارند؛ بازار سینمایی که سال آینده در سانتا مونیکا برگزار می‌شود و خریداران خود را برای خرید حق پخش فیلم‌های خارجی از همه جای ایالات متحده به آنجا می‌رسانند.

انتظار می‌رود موضوع سهمیه‌ای شدن سینماها در کره هنگام حضور جرج بوش در کنفرانس اقتصادی آسیا پاسیفیک که در روزهای 19 و 20 نوامبر در شهر ساحلی بوسان برگزار می‌شود هم مورد بحث و بررسی قرار بگیرد. سینماگران کره‌ای با هدف حفظ آمادگی خود برای اعتراض به سیاست‌های هالیوودی،‌ ماه گذشته در جشنواره بین‌المللی فیلم پوسان، به عنوان بزرگترین گردهمایی سالانه صنعت فیلمسازی در آسیا، علیه امریکا راهپیمایی کردند. یک گروه فشار کره‌ای که خود را ائتلاف برای تنوع فرهنگی در تصاویر متحرک نامیده، به تازگی یک مستند بلند عرضه کرده به نام "جذابیت مرگبار" (با ارجاعی به حادثه مشهور انداختن مار در سینمای نمایش‌دهنده این فیلم امریکایی در کره) که به شیوه تئوری توطئه مایکل مور به موضوعاتی چون هنری کیسینجر و مکدونالد پرداخته تا به واسطه آنها به امپریالیسم فرهنگی امریکا بتازد.

سینماگران سراسر جهان، از فرانسه گرفته تا ایران، چند روز پیش در کافه‌ای در بوسان گرد هم آمدند و صدای‌شان را به همتایان کره‌ای خود پیوند زدند تا از سهمیه فیلم‌های داخلی در اکران سینماها حمایت کنند. ییم سون رای، که در کارنامه خود فیلم جریان‌ساز "برادران وایکیکی" را هم دارد، در این باره می‌گوید: "ما معتقدیم فیلم را نباید مثل کالاهای دیگر تجارت کرد. فیلم خودرو یا کشتی نیست. بلکه بخشی از فرهنگ ماست." راب پورتمن، وابسته بازرگانی ایالات متحده در کره، ماه گذشته از سیستم نمایش سهمیه‌ای در کنار ممنوعیت واردات گوشت قرمز از امریکا به کره (به دنبال دیده‌شدن نخستین نشانه‌های جنون گاوی در این کشور) به عنوان بزرگترین مانع در مقابل قرارداد تجارت آزاد و دوجانبه با کره نام برد. سپتامبر گذشته هم شورای تجاری کره ـ امریکا و وزارت بازرگانی ایالات متحده سیاست‌های خود را منتشر کردند که اکران سهمیه‌ای در صدر فهرست موضوعات مشترک مورد بحث دو طرف قرار داشت. استدلال مخالفان اکران سهمیه‌ای این است که صنعت سینمای کره جنوبی برای مبارزه نیازی به چوب زیر بغل و پشتیبان ندارد.

فرهنگ عامه کره جنوبی به چنان محبوبیتی در میان کشورهای همسایه و جهان رسیده که تهیه‌کنندگان هالیوودی هم در به در دنبال بدست آوردن امتیاز بازسازی فیلم‌های موفق کره‌ای به زبان انگلیسی هستند. سال گذشته موفقیت فیلم جنگی "تاگوکی" و "سیلمیدو" با موضوع جنگ سرد باعث شد سهمیه سینمای کره از بازار 850 میلیون دلاری گیشه این کشور به 54 درصد برسد. 

سهم فیلم‌های امریکایی و هالیوودی هم در این میان 41 درصد بود. فرانک ریتمن، نایب رییس بخش آسیا پاسیفیک انجمن تصاویر متحرک امریکا، می‌گوید: "در فیلم‌های کره‌ای هم بازی خوب دیده می‌شود هم داستان خوب. آنها باید به آنچه دارند افتخار کنند. ما نمی‌خواهیم خودمان را با کره‌ای‌ها دشمن کنیم. ما به دنبال فرصتی برای تولید مشترک در تمامی زمینه‌ها هستیم. البته از کره‌ای‌ها خواسته‌ایم سهمیه اکران فیلم‌های داخلی را از 40 درصد به 20 درصد کاهش دهند."

هان دوک سو، معاون نخست وزیر کره در امور اقتصادی و مالی، ماه گذشته در ایالات متحده گفت: "ما باید با هم تبادل نظر کنیم و ببینیم آیا روش دیگری برای جایگزنی سیستم فعلی وجود دارد یا نه." اما دولت کره، با علم به اینکه چنین موضوعی بسیار حساس است و می‌تواند واکنش‌هایی حداقل در عرصه سینما به دنبال داشته باشد.، نسبت به جریان اکران سهمیه‌ای محتاطانه برخورد می‌کند. در سال 1999، آخرین باری که دولت برای تغییر این سهمیه تلاش جدی کرد، صدها بازیگر و کارگردان کره‌ای در مقابل ساختمان شهرداری سئول با سرهای تراشیده تجمع و حتی گروههای افراطی تهدید به انفجار سینماها کردند.

کره جنوبی تا حد زیادی در عرصه بین‌المللی هم تبدیل به پرچمدار مبارزه برای احیای اکران سهمیه‌ای شده و این روش با استقبال گسترده فرانسه و کانادا و سایر کشورها نیز روبرو شده است. ماه جاری میلادی، سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد در پاریس کنوانسیون تنوع فرهنگی را با اکثریت آرای اعضا تصویب کرد که این طرح می‌تواند فیلم‌ها را شمول قراردادهای تجارت آزاد مستثنی کند. مقام‌های رسمی امریکایی و استودیوهای هالیوودی به این طرح اعتراض و اعلام کردند چنین کنوانسیون‌هایی می‌تواند منجر به اعمال محدودیت‌های غیرمنصفانه علیه نمایش فیلم‌های امریکایی در بازارهای خارجی شود.

آن سونگ کی، بازیگر کره‌ای و پیشتاز عرصه جنبش برای بدست آوردن سهمیه بیشتر در اکران، نگرانی هالیوود را ناشی از امکان تأثیر کره‌ای‌ها بر دیگر کشورها برای مبارزه علیه تسلط فیلم‌های هالیوودی بر بازار داخلی می‌داند: "ایالات متحده نگران آن است که کره جنوبی تبدیل به نماد کشوری شود که موفق به حفظ فرهنگ سینمایی خود شده و امکان دارد کشورهای دیگر هم این روند را پی بگیرند. سینمای مکزیک پس از پیوستن این کشور به معاهده تجارت آزاد امریکای شمالی و کم شدن سهمیه اکران فیلم‌های داخلی به شدت دچار بحران شد. در آسیا هم ژاپن و هنگ کنگ آزادترین بازارها در مقابل فیلم‌های امریکایی هستند. چین نیز به رغم ورود به سازمان تجارت جهانی محدودیت‌های زیادی را بر سر عرضه فیلم‌های خارجی اعمال کرده است."

نظرسنجی‌ها حاکی از آن است که عموم مردم از حفظ سهمیه فعلی در اکران فیلم‌های داخلی حمایت می‌کنند. اما این روند جهانشمول نیست و به ویژه هواداران کشته مرده فیلم‌های هنری آن را نمی‌پسندند. کوون بو را، جوان 22 ساله کره‌ای که تازه از سالن سینمای نمایش دهنده یک فیلم فرانسوی در جشنواره فیلم پوسان بیرون آمده، در این باره می‌گوید: " سیستم سهمیه‌ای اکران فقط به نفع فیلم‌های کره‌ای و فیلم‌های کاملاً‌ تجاری هالیوودی است. در گذشته به نظرم سیستم سهمیه‌ای یک ایده خوب بود. اما حالا فیلم‌های کره‌ای بهتر شده‌اند و نیازی به سهمیه ندارند. من هر ماه ده فیلم در سینما می‌بینم و معتقدم بدون سهمیه ما شاهد تنوع بیشتری در فیلم‌های روی پرده خواهیم بود. به ویژه فیلم‌های اروپایی."