کتاب‌سازان و کتاب‌دزدان در عرصه نشر می‌تازند؛ ارشاد هم در صف متهمان
روند بیمارگونه کتاب‌سازی بخش دیگری از پازل مشکلات نشر در ایران است؛ معضل فرهنگی که ابعاد گوناگونی دارد و طبق بررسی‌ها هر گوشه‌اش آسیبی را به نویسندگان، مخاطبان و ناشران وارد می‌کند.
آفتاب‌‌نیوز :
بهار نوروزی- ابعاد گوناگون مشکل کتاب‌سازی و شباهت آن به سرقت ادبی رسیدگی به این معضل را دشوار ساخته است. «چیدن» آثار و اندیشه‌های دیگران با ذکر نام آنان اما بدون کمترین نوآوری، از تعاریف کتاب‌سازی است.
کتاب‌سازی یعنی خلق اثری که به لحاظ محتوا و ساختار پیامی به مخاطب نمی‌رساند. نوعی تکرار مکررات که ردی از خلاقیت برجای نمی‌گذارد. همچنین اگر فردی از افکار و آرا نویسنده‌ای بهره بگیرد اما این تاثیرگذاری را بدون ذکر منبع و یا کمتر از آنچه رخ داده، نشان دهد، به سرقت ادبی دست زده است و کتاب‌دزدی کرده است. قطعا این کار با چاپ آثار دیگران بدون اجازه خودشان یا چیدن تکه‌ای از آثار مختلف کنار یکدیکر، یکسان تلقی نمی‌شود. بنابراین دزدی ادبی و کتاب‌سازی همپوشانی‌های نزدیکی با یکدیگر دارند.
دو معضل پیچیده‌ای که بنا به گفته ناشران و نویسندگان افت‌های جدی بازار نشر ایران هستند. کاملا روشن است که نویسندگان تنها بازیگران عرصه تولید کتاب نیستند. اکنون ناشران و وزارت فرهنگ ارشاد اسلامی نیز به اندازه نویسنده در تولد آثار فرهنگی سهم دارند. بنابراین ناشرانی که بدون در نظر گرفتن حق مولف کتاب‌هایی را تجدید چاپ کرده و یا کتاب‌هایی فاقد محتوای تازه را روانه بازار می‌کند، متهم درجه اول این جرم فرهنگی هستند. با این وصف این به معنی تبرئه شدن بقیه متهمان نیست. اخیرا مدیر انتشارات گنج دانش که از ناشران قدیمی حوزه کتاب است از وزارت ارشاد خواسته است با کتاب‌سازی مبارزه کند این خواسته به معنای سهم و نقش وزارت ارشاد در کنترل این ماجراست. این درحالی است که برخی بر این باورند که رسیدگی این معضل از حوزه وظایف وزارت ارشاد خارج است و مستقیم به ناشران و نویسندگان مرتبط می‌شود.
ارشاد هم در صف متهمان قرار دارد
جواد جزینی نویسنده، برخلاف این عده سهم ارشاد را در کنترل این معضل مهم دانسته و به «آفتاب» می‌گوید: «رعایت نکردن حقوق معنوی مولف توسط ناشران و نویسنده بخشی از ماجرای کتاب‌سازی است و موضوع پیچیده‌تر است. دستگاه‌های اصلی فرهنگی در این میان قصور بیشتری دارند. کتاب‌سازی یعنی کتابی که فاقد محتوایی خلاقانه و جدی است و کم‌ارزش و تکراری تلقی می‌شود. نکته جالب این است که برخی از این کتاب‌ها در همه دولت‌ها با بودجه‌های دولتی توسط نهادهای فرهنگی و دولتی و گاهی به سفارش آن‌ها تولید می‌شوند و گاهی در کمال تاسف مشاهده می‌کنیم که این ناشران در لیست خرید هیات کتاب هم قرار می‌گیرند. البته این رویکرد گاهی از روی بی‌اطلاعی است و گاه هم برای بالا بردن آمار تولید کتاب استفاده می‌شود زیرا ما هیچوقت در آمارها خودمان را با کشورهای همسایه حتی افغانستان مقایسه نکرده و خودمان را به دیروز و یک سال پیش می‌سنجیم.» جزینی نبود کارشناسان حرفه‌ای که با کتاب و ادبیات آشنا باشند را از مشکلات اصلی اداره کتاب دانست که به همه چیز و همه کس ضربه می‌زند: «متاسفانه یکی از خسارت‌های بزرگ دولت قبلی ورود این افراد به اداره کتاب بود. این روند اگرچه اندکی بهبود یافته اما رفع نشده متاسفانه کارشناسان اداره سواد چندان ادبی نداشته و با ادبیات آشنا نیستند و این معضل هم در ماجرای کتاب‌سازی نقش دارد وهم در مسئله ممیزی کتاب بحران آفریده است.»
وزارت ارشاد صدور پروانه نشر را به اتحادیه بسپارد
همان‌طور که گفته شد برخی ناشران مجرایی اصلی تولید و عرضه کتاب‌های عرضه شده به بازار نشر هستند. محمود آموزگار رئیس اتحادیه ناشران در گفت‌وگو با «آفتاب» روند آسیب‌زای کتاب‌سازی توسط ناشران را تایید و به دلایل آن اشاره می‌کند: «متاسفانه طبق آخرین آمار ما دوازده هزار و هفتصد ناشر داریم این درحالی است که تیراژ کتاب‌ها به سیصد و یا چهارصد عدد می‌رسد بسیاری از پروانه نشرها به افراد فاقد صلاحیت که تنها مدرک کارشناسی دارند، اعطا می‌شود. این شرایط شبیه این است که ما افزایش جمعیت داشته باشیم اما برای آن‌ها امکانات فراهم نکنیم. طبیعتا در این شرایط طیف گسترده این ناشران که درصدد کسب در آمد هستند و به کتاب‌سازی روی می‌آورند.»
رئیس اتحادیه ناشران تاکید کرد: «به دلیل این کثرت نامتوازن ما نمی‌توانیم بر محتوای و نوع آثار تولید شده نظارت کنیم در نتیجه آمار دقیقی از کتاب سازی هم وجود ندارد. به نظر من وزارت ارشاد باید صدور پروانه نشر را به اتحادیه بسپارد تا صدور بر اساس معیارهای دقیق‌تری صورت پذیرفته و ما بتوانیم این روند را کنترل کرده و در قبال جامعه فرهنگی پاسخگو باشیم.»
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه خبرهای مرتبط
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید