اهم اظهارات صالحی در کمیسیون برجام

آفتاب‌‌نیوز : اهم اظهارات صالحی در ادامه می آید:

تشکر می کنم از اولیا محترم کمیسیون بررسی برجام که این فرصت را ایجاد کرده اند در ارتباط با ابهاماتی که در اذهان شکل گرفته در زمینه ابعاد فنی پاسخ هایی را بدهم. بارها در صحن علنی و کمیسیون های مجلس توضیحاتی داده شده است. بازهم هرچقد لازم باشد توضیحات را ارائه خواهیم کرد. ببینید عزیزان ما دلمان میخواست تمام تصمیمات را خودمان بگیریم و اصلا این مذاکرات نمی بود. طرح جدید و طرح موجود را پیش می بردیم. یا نطنز را هرچقدر که دلمان میخواست پیش ببریم. در گذشته 19 هزار دستگاه بود که تصمیم گرفته شد 10 هزار تا کار کند. که مربوط به زمان آقای جلیلی و عباسی بود.

 سازمان انرژی اتمی در تصمیمات بزرگ خودکار کار نمی کند و در چارچوب نظام کار می کند نه دولت. بنابراین اینکه اولا بنده هم پاسخم در زمینه مسائل فنی است و در سایر حوزه ها دخالت نداشته ام. هرچند از باب اطلاعات خودم اطلاعات در زمینه تحریم ها و بازرسی ها می دهم.

آقای ابوترابی سوال خوبی کردند که اگر تحریم نبود چگونه اقدام می کردیم؟ الان در شرایط حساسی هستیم و این کمیسیون عهده دار مامورت تاریخی است. ببینید، سازمان انرژی اتمی از سال 53 شروع شد و بعد از انقلاب بنا به دلایل جنگ تحمیلی و رفتن فرانسوی ها و غیره فعالیت ها متوقف و جزو اولویت های کشور قرار نگرفت.

تا بعد از جنگ که کشور تصمیم گرفت و شروع کردند که چگونه نیروگاه بوشهر را راه اندازی کنند، به کشورهای مختلف سفر کردند و آمریکا در این زمینه فشارهایی می آورد. نهایتاً منجر شد یک فرصت طلایی پیش آمد و عزیزان آن زمان استفاده کرده و روس ها برای ساخت بوشهر اعلام آمادگی کردند . امیدواریم امسال یا سال دیگه تحویل موقت آن دائم شود.

 آن زمان به استناد اینکه در جنگ تحمیلی شرابطی پیش آمد ، در نیروگاه گفتند که اگر ما این را ساختیم باید در چرخه سوخت آنهم فعالیت کنیم. همه اقدامات بعد از جنگ اقدامات درونی و بومی و به اتکا توانمندی های درونی و با حمایت های نظام و دولت بود.

بچه ها زحمت کشیدند و در چرخه سوخت از اکتشاف تا سوخت کار کردند. در برخی زودتر به نتیجه رسیدند و برخی هم با تاخیر انجام شد. اگر ما الان همه آستانه های فناوری را طی کرده ایم. یعنی اگر اکتشاف را بلدیم، مقداری در تحقیقات ری اکتور کار کردیم در آب سنگین کار کردیم و بلدیم و رسیدیم به همه آستانه ها و الان در شرایطی قرار داریم که می خواهیم این فناوری را توسعه دهیم صرف نظر اینکه در مذاکره با 5+1 هستیم یا خیر

 این ها دو دو تا چهارتا است. اگر می خواهیم به ظرفیت غنی سازی قابل توجهی برسیم باید کرش ماشین های ما کمتر از 1درصد باشد. در صورتی که در دنیا کمتر از 1 درصد است. از سال 69 روی این ماشین ها کار کردیم و کرش هنوز روی این ماشین ها 12درصد است

یکی از دلایلی که کرش در سال 91 بالا رفت به دلایل سیاسی بوده است. گفتند که ما تعداد ماشین را زیاد کنیم که در مذاکرات از جایگاه خوبی برخوردار باشیم. استدلال استدلال سیاسی بود نه اقتصادی. ما در یک سیر تحولی حرکت می کنیم

مواد اولیه نا مرغوب را بردند و منتاژ کردند و کرش بالا رفت زحمت کشیدند تا ببینند چگونه می توانند آن را کاهش دهند الان کرش ها 12درصد است و اقتصادی نیست.

اگر می خواستیم علی رغم این بحث 5+1 حرکت کنیم می بایست از الان به بعد که دست یابی پیدا کردم با یک دیدگاه سیاسی اقتصادی صنعتی و توجیهی و غیره وظیفه داریم به گونه ای به همه آرمان ها و ماموریت ها برسیم با حداقل هزینه. ملت که از ما نمی خواهند با هزینه زیاد این ااقدام رخ دهد.

سال 88 که وارد سازمان شدم، از دانشگاه تربیت مدرس دعوت کردیم که و به آنجا آمدند برای انجام پروژه که برنامه ده ساله بگذاریم که چگونه وارد عرصه صنعتی شویم.

 من یک خواهش دارم که برای حرف ها سند بخواهید. ادعا می شود که من در زمان خودم این کار را کردم و شما سند بخواهید. صرف گفتار مبنای قضاوت قرار نگیرد.

ای ار وان را به گونه ای آرام آرام کنار بگذارید و سانتریفیوژ هایی که خودمان تولید کردیم را وارد عرصه کنید.

 سال آخر 88 بود که سانترفیوژ های پیشرفته را به نمایش گذاشتیم که گفتیم همچین ماشین هایی با همچین سو هایی داریم

یک بار که خدمت رهبری رسیدم گفتند چرا ماشین های پیشرفته به کار گرفته نشد. گفتم من که رفتم به یک مسئولیت دیگری.

 باید هزینه ها را به حداقل می رساندیم و عامل سیاسی و اقتصادی را در نظر می گرفتیم. چه 5+1 باشد چه نباشد در چارچوب اقتصادی و سیاسی می رفتیم جلو

 در گذشته گزارشی به آژانس دادیم و روی پلوتونیم کار کردیم روی تولید فلز اورانیوم کار کرده و مستند سازی کردیم. یاد گرفتیم که چگونه پلوتونیم تولید کنیم. نظام تصمیم گرفت که به آژانس اعلام کنید که ما دیگر دنبال فرایند پلوتونیم نیستیم تا زمانی که خودمان اعلام کنید. اینها مربوط به سال 2003 است. مثلا ما لیزر غنی سازی کردیم و به آژانس اعلام کردیم که دیگر این کار را نخواهیم کرد.

 نظام با ملاحظاتی که داشتند گفتند دیگر غنی سازی نخواهیم کرد و به دنبال سانترفیوژ خواهیم رفت.

 سانتریفوژ که متداول ترین شیوه غنی سازی است ما به دنبال آن رفتیم. از سال 2002 تا به امروز هیچ وقت ایران نگفته که از حقش تا ابد صرف نظر می کند. داوطلبانه اعلام کرده اند مواردی را همش تا ابد نبوده است.

 آن موقع پرتوکل الحاقی را هم داوطلبانه اجرا کردیم و گفتیم خودمان 20درصد را تولید خواهیم کرد.

در مورد ای ار وان سال 69 این ماشین ها از بازار سیا به ایران آمد. سال 76 توانستیم دو ماشین را بچرخانیم، بعد زنجیره سه ماشین و 19 تایی در سال 78 شد. یعنی میشه 9 سال از زمانی که وارد کردیم و به این زنجیره رسیدیم.

 7 سال طول کشید ماشینی که داشتیم را بتوانیم بچرخانیم. الان خیلی پیشرفت داشته ایم. ماشین های ای ار 2 سال 84 شروع شد و سال 86 گاز دهی شد

 در سال 87 ای ار 2 ام طرحی آن شروع شد. اما با تجربه ای که از ای ار 2 گرفته بودیم و در سال 88 به سرعت نامی خودش رسید و در سال 90 زنجیره های خودش رسید.

 ای ار 2 ام از اواخر سال 90 زنجیره 154 تایی آن آغاز شد. صالحی: ای ار 4 تقریبا هم جنس ای ار 2 ام است. از سال 86 شروع شده است فعالیت طراحی آن، سال 87 اولین ماشین آن نصب و گازدهی می شود و سال 88 تست های فرایندی آن از 89 تا 90 زنجیره های میانی آن نصب می شود. زنجیره شاهد در سال 90 راه اندازی می شود.

 ای ار 4 از سال 86 شروع و سال 92 زنجیره 164 تایی آن نصب می شود.
 ای ار 6 طراحی آن از سال 89 آغاز شده است و 90 گازدهی اولین ماشین می شود و در 92 آغاز زنجیره 10 تایی آن می شود. ای ار 8 طراحی سال 90 شروع و تست های مکانیکی سال 92 شروع می شود.صالی: 8 تا 9 ماشین سانتریفیوژ کار کردیم و وقتی تجربه کشورهای دیگر را در نظر می گیرم روسیه در 60 سال گذشته تنها 3 ماشین را به کار گرفته اند.

 درباره آب سنگین اراک گفت: 20دردصد در سال 88 شروع شد. زمانی که بنده وارد سازمان شدم مهندس آقازاده نامه ای به البرادعی نوشته بود مبنی براینکه ما سوخت راکتور مان روبه پایان است و تقاضا داریم از طریق آرژانتین برای ما تهیه کنید

 آقازاده تقاضای سوخت را در سال 88 کرده بود و شهریور ماه به آژانس رفتیم و از البرادعی خواستیم که مقدمات را انجام دهد. او نامه ای غیر رسمی نشان داد که روسیه و آمریکا نوشته بودند و گفته بودند ما به شرطی تامین می کنیم که شما یکسری شروطی را قبول کنید.

سپتامبر آن سال به ایران برگشتم و به خدمت احمدی نژاد رسیدم و گفتم که به ما سوخت 20درصد نمی دهند و سوخت نیروگاه در حال اتمام است.

گفتم فرصتی نداریم و گفت چه کنیم و من گفتم در چارچوب مقررات بین المللی برآورد اولیه 25 میلیارد تومان هزینه دارد و گفتم شما هم باید اجازه بدهید و تصمیمات لازم گرفته شد و ما کار را شروع کردیم.

مهندسان شیمی و مکانیک و از جمله شهید شهریاری را جمع کردیم و یک سری اقدامات را برای اولین بار انجام دادیم. هفته ای یک جلسه داشتیم. سال 88 شروع کردیم و تجهیزات کارخانه را پیش بینی کردیم و برخی را زود خریداری کردیم و در داخل هم سفارش دادیم

شهید شهریاری فرزند بنده است و ایشان کارمند سازمان نبود. وقتی ما رفتیم جلو دیدیم در برخی از این محاسبات گفتیم یکی باید باشد که ما مطمئن باشیم

 به شهریاری گفتم که این کار تو است و او قبول کرد. وقتی شهید شد گفتم که کار ما تعطیل شد. او در کنار کارش همزمان آموزش هم می داد.

هزینه تولید 20 درصد 12 میلیارد شد و هزینه آن نصف شد. در رابطه با اراک، تولید آب سنگین اراک در حد آزمایشگاهی سال 63 شروع شد

اولین مجتمع تولید آب سنگین سال 77 بود و در سال 85 به بهره برداری رسید

 این آب سنگین اراک سال 63 آقای امرالهی بود. زمان ایشان سانترفیوژها از خارج وارد شد. نیروگاه بوشهر را عقد قرار داد کرد و ماها ادامه دهنده را بودیم.

 رئاکتور اراک کسی که اولین مدیرش بود آقای منیری بود که بعد گذاشت و رفت که اوایل سال 89 بود.

 تجربه دیگران هم در کار نیاز داشتیم. با روس ها تماس گرفته شد و همراه با آنها طراحی را آغاز کردیم. این طراحی با همکاری روس ها و ایرانی انجام شد. اما این طراحی یک طراحی با پایه قدیمی بود.

هر دو راه را شروع کردیم. رهبری با حمایت هایی که کردند و گفتند که باید مشکل حل شود. این بود که سازمان توانست طراحی رئاکتور را انجام دهد. ما توانستیم هم آب سنگین و هم غنی سازی را به نتیجه برسانیم.

 ما در نطنز می خواستیم  با در نظر گرفتن ابعاد اقتصادی و سیاسی و صنعتی جلو برویم. باید ملاحظات صنعتی فنی و اقتصادی را در بر می گرفتیم.

آی آر 4 و آی آر 2ام هنوز زیر بار هستند. اینگونه نیست که اراده کنیم وقتی یک سانترفیوژ را ساختیم شش ماه بعد برویم صنعتی کنیم.

ما علاقه داشتیم مذاکرات نمی بود و ما در چارچوب فنی و اقتصادی عمل می کردیم. ما هرکار می کردیم باید ملاحظات اقتصادی و سیاسی را در نظر بگیریم.

ما دوست داشتیم ری اکتور اراک باشد و یکی بهتر بسازیم. من موافق نبودم این تعداد سانتریفیوژ  آی آر 1 ساخته شود.

مسائل اینگونه نبود.، من در مذاکرات بودم. آقای جلیلی به گونه ای صحبت کردند که ما 20درصد را کنار می گذاریم.

رئاکتور اراک را ما به کمک روس ها شروع کردند. چینی ها رئاکتوری مشابه ما دارند که تبدیل به موزه شده است. ما استدلال کردیم پلوتونیمی که تولید می شود برای ساخت سلاح نیست.

ما می توانیم کاری کنیم پلوتونیم کمتر از 10 کیلو تولید کنند. بحث ها شروع شد و آنها پذیرفتند که طرح جدید یعنی قلب ری اکتور را ما جدید کنیم.

 این قلب ری اکتور اراک قدیم نسبت به اراک جدید چون اورانیوم طبیعی استفاده می کرد تمام قلب را می پوشاند.

 ری اکتور آب سنگین چند نوع است. اصلا ما چند نوع ری اکترو داریم. آب سنگین، آب سبک و غیره