بمب اتمی بلای جان کره شمالی

آفتاب‌‌نیوز : كره جنوبي چگونه و در چه شرايطي به وجود آمد؟
بعد از جنگ جهاني دوم، كره به دو قسمت تقسيم شد كه در شمال آن، نظامي تحت حمايت اتحاد شوروي سابق و چين به وجود آمد. بعد از جنگ كره در سال 1953-1950 و بعد از اين كه پيونگ يانگ نتوانست كره جنوبي را شكست دهد، كره شمالي تحت حاكميت «كيم ايل سونگ» قرار گرفت كه سياست خودكفايي را دنبال كرد تا هم بتواند در مقابل غرب ايستادگي كند و هم بتواند در مقابل زياده روي هاي كمونيست هاي شوروي و چين بايستد. بنابراين سياستي كه مدل سازي شد، سياست ايجاد فاصله از دو كشور كمونيستي جهان بود.

روابط خارجي كره شمالي در آن دوران چگونه بود؟
هنگامي كه كيم ايل سونگ فضاي بسته اي در كشور ايجاد كرد، تقريباً از كمك هاي كشورهاي مختلف محروم شد، از سوي ديگر چون مسأله تهديد امنيتي خيلي براي او مهم بود، لذا عمده درآمدهاي خود را صرف حفاظت از مرزهايش كرد. اين سيستم به شكلي بود كه توسعه اقتصادي عملا نمي توانست در آن نقشي ايفا كند.

بعد از درگذشت كيم ايل سونگ، تغييري در سياست هاي كره شمالي ايجاد نشد؟
خير. عملاً تغيير چنداني ايجاد نشد. وي بدون هيچ مخالفتي، قدرت را به دست گرفت ولي باز هم به دليل انزواي كشور و به دليل تهديدهايي كه كره شمالي احساس مي كرد تمام هم وغم خود را بر حفظ حاكميت خود گذاشت. بنابراين تا حد زيادي از توسعه اقتصادي غافل ماند.
سوءمديريت اقتصادي، بهره برداري غلط از منابع هم به اين انزوا اضافه شد و كره شمالي را به جايي رساند كه در اواسط دهه 90 به شدت به كمك هاي خارجي براي تأمين غذاي مردم خود متكي شد و بر آن شد تا بخواهد از هزينه هاي هنگفت ارتش يك ميليون نفري اش بكاهد.

يك ميليون نفر نيروي نظامي هزينه زيادي دارد؟
بله. 23 درصد توليد ناخالص داخلي اين كشور صرف هزينه هاي نظامي مي شوند، در حالي كه اين رقم در كشوري مثل چين 5/3 درصد و در ژاپن يك درصد است.

در مورد ساختارهاي اقتصادي كره شمالي، وضع چگونه است؟
ارقام و آمار موجود در مورد كره شمالي بسيار نااميدكننده است. اين كشور با 23 ميليون نفر جمعيت از لحاظ اقتصادي در وضعيت بسيار اسفباري به سر مي برد. به طوري كه در سال گذشته تنها حدود 5/1 ميليارد دلار صادرات داشته و واردات آن نيز حدود 5/2 ميليارد دلار بوده است. اگر اين ارقام را با كره جنوبي مقايسه كنيد، ده ها برابر تفاوت مي كند.

شايد هم بيشتر؟
بله. توليد ناخالص داخلي كره جنوبي حدود 860 ميليارد دلار است.

رقم كره شمالي چقدر است؟
رقم كره شمالي در مقايسه با اين رقم 29 ميليارد دلار است.

يعني حدود 40-35 برابر؟
بله. توليد ناخالص داخلي سرانه كره جنوبي براساس معيار قدرت خريد، 18 هزار دلار و در كره شمالي 1300 دلار است. رقم قابل توجه ديگر اين است كه حجم بازرگاني كره جنوبي يعني صادرات و واردات آن چيزي حدود سالانه 400 ميليارد دلار است. يعني حدود 220 ميليارد صادرات و 180-90 ميليارد نيز واردات دارد ولي رقم كره شمالي، رقم اسفباري است براي مثال صادرات كره شمالي حدود 04/1 ميليارد دلار و واردات آن نيز 04/2 ميليارد دلار است.

تقريباً 1 به 100؟
بله. حجم بازرگاني آن نيز 5/3 به 400 است. اين در حالي است كه پس از جدايي دو كره، عمده منابع كاني در كره شمالي قرار گرفت. ولي آنها نتوانستند از اين منابع بهره برداري كنند. كره جنوبي با حمايت هاي بي دريغ خارجي به كشور بزرگي تبديل شد و طبق آمار دهمين قدرت اقتصادي جهان است و آنقدر اين كشور قدرتمند شده است كه خود كره اي ها مي گويند اگر برق ژاپن 24 ساعت قطع شود ما به آنها مي رسيم. همين ادعا و اعتماد به نفس خيلي خيلي مهم است.

اكنون متحدان سياسي كره شمالي چه كشورهايي هستند؟
متحد اصلي كره شمالي، جمهوري خلق چين است و طبق آمار، بيشترين روابط تجاري كره شمالي با چين است. البته «كيم دائه جونگ» رئيس جمهوري قبلي كره جنوبي سياست «آفتاب درخشان» را اجرا كرد، بدين منظور كه ارتباطات بيشتري با كره شمالي پيدا كند. نظري كه من هميشه در كنفرانس هاي كره هم مطرح مي كنم، اين است كه آينده شبه جزيره كره در اختيار كره جنوبي است. يعني كره جنوبي بايد با از خودگذشتگي و بدون توقع و بدون اين كه در مقابل امتيازاتي كه مي دهد، امتيازاتي بگيرد، كمك زيادي به كره شمالي بكند.

در چه حوزه هايي؟
در حوزه هاي اقتصادي تا اين كشور را از وضعيت بسيار خطرناك و اسفباري كه در آن قرار دارد، رها كند تا كره شمالي با اطمينان بيشتر و با در اختيار داشتن منابع بيشتر بتواند پشت ميز مذاكره قرار بگيرد. الان عملا با كره جنوبي پشت ميز مذاكره قرار نمي گيرد و يكي دو بار هم كه قرار گرفته به جايي نرسيده است زيرا چيزي براي ارائه كردن و يا چانه زني ندارد.

اگر وضع اقتصادي كره شمالي خوب شود، با توجه به اين كه بمب اتمي دارد، دست بالا پيدا نمي كند؟
خير. برخلاف آنچه تصور مي شود كره اي ها آدم هاي خيلي ناسيوناليستي هستند و خيلي علاقه مندند كه اتحاد دو كره به وجود بيايد. يعني اگر كره جنوبي از خودگذشتگي نشان دهد تا وضعيت اقتصادي كره شمالي بهتر شود، كره شمالي براي حفظ وضعيت شكوفايي اقتصادي حاضر مي شود با طرف جنوبي خود مذاكره كند. مسأله مهم و خطرناك براي كره جنوبي اين است كه «سئول» با منطقه غيرنظامي بين دو كشور تنها 40 كيلومتر فاصله دارد و اگر اتفاقي بيفتد كره جنوبي مي داند كه بايد ضربه بسيار سنگيني را در مراحل اوليه تحمل كند زيرا سئول در تيررس توپخانه و واحدهاي موشكي كره شمالي است. اين مسأله در مورد ژاپن هم صدق مي كند.

بحثي كه اينجا وجود دارد، بحث امنيتي و سلاح اتمي كره است. بدنه اجتماعي كره تا چه حد متأثر از اداره اين بمب اتمي شده است؟
اين سؤال بسيار خوبي است. الان خود آمريكايي ها اعتقاد دارند كه كره شمالي حداقل يك بمب اتم و يا شايد بيشتر دارد. خواه ناخواه، اتمي بودن كره شمالي، در معادلات شبه جزيره كره تأثيرات بسيار زيادي دارد. جنبش هاي زيادي در داخل كره جنوبي وجود دارد. به خصوص جنبش هاي دانشجويي كه خيلي علاقه مندند گفتماني بين كره شمالي و كره جنوبي به وجود بيايد.

مانع شكل گرفتن اين گفتمان چيست؟
مانع انجام اين ديالوگ كه هر دو طرف خواستار آن هستند كشورهاي خارجي است كه به نحوي در اوضاع كره ذي نفع هستند. كره جنوبي دهمين قدرت اقتصادي جهان است، كره شمالي نيز داراي بمب اتم است و منابع كافي بسيار زياد و نظام سياسي بوروكراتيك خيلي قوي اي هم دارد. اگر اين دو كشور با هم متحد شوند به ضرر خيلي كشورها تمام خواهد شد. من معتقدم كه اتحاد كره حتما شكل مي گيرد چون مردم كره چنين چيزي را مي خواهند ولي زمان آن معلوم نيست. ژاپن هم اصلا خواستار اين اتحاد نيست.

زيرا آن وقت با يك قدرت يكپارچه كه هم اقتصادي است و هم نظامي مواجه خواهد شد؟
بله درست است. آمريكايي ها هم اين اتحاد را نمي خواهند زيرا قدرت چانه زني خود را در منطقه از دست خواهند داد. آنها بيشتر طالب حفظ وضع موجود هستند. خود چين در حال حاضر خيلي از كارت كره شمالي استفاده مي كند. همين اجلاس شش جانبه كه در بيجينگ (پكن) در چين برگزار مي شود امتياز بزرگي براي چيني هاست. جدا از صادراتي كه مي شود، اين موضوع بيشتر در قدرت چانه زني آنها تأثير دارد. روس ها نيز در يك مرحله پايين تر با كره شمالي مراوده دارند و آنها هم به نوعي از كارت كره شمالي استفاده مي كنند.

بدنه اجتماعي و ملت كره شمالي بايد چه هزينه اي را براي داشتن بمب اتمي متحمل شوند؟
بزرگترين هزينه اين است كه 23 درصد توليد ناخالص كره شمالي، صرف هزينه هاي نظامي و حفظ ارتش مي شود. بنابراين خواه ناخواه در بخش هاي آموزش و پرورش، بخش هاي اقتصادي و زيربنايي، سرمايه گذاري هاي لازم صورت نمي گيرد. عملاً همه چيز در اين كشور در گرو حفظ نيروي نظامي و توليدات نظامي بمب اتم و تأسيسات نظامي و... است. اما ماحصل اينها تهديد 24 ساعته اي است كه مردم كره جنوبي احساس مي كنند كه اگرچه هرگونه اتفاقي بيفتد، آنچنان ضربه اي خواهند خورد كه نمي توانند آن را تحمل كنند.

آيا پتانسيل اين تهديد، منافع ملي اي براي كره شمالي دربر دارد؟
به نوعي بله، سخني عنوان شده مبني بر اين كه تنها چيزي كه كره شمالي را تهديد مي كند، صلحي است كه در منطقه ايجاد شود.

يعني نظام سياسي كره شمالي را تهديد مي كند؟
بله. صلح تنها تهديدي است كه بقاي نظام سياسي كره شمالي را تهديد مي كند. يعني اگر صلح در اين منطقه شكل بگيرد، اين رژيم مي خواهد روي چه مسأله اي كار كند؟ روي دشمني با آمريكا؟ با كره كره جنوبي؟ با ژاپن؟ به ياد دارم كه رئيس انجمن مطالعات آمريكا در روسيه در دوران «رونالد ريگان» حرف خوبي به كره اي ها زد كه «ما مي خواهيم بلايي بر سر شما بياوريم و شما را از داشتن دشمن محروم كنيم.» از سوي ديگر نظام كره شمالي قرار است موروثي شود كه اولين نظام كمونسيتي موروثي خواهد بود. «كيم جونگ ايل» در تلاش است كه قدرت را به يكي از فرزندانش منتقل كند.

شما اشاره كرديد كه صلح، منافع سياسي كره شمالي را به شدت تهديد مي كند. آيا واقعا اين صلح، منافع ملي كره شمالي را هم تهديد مي كند؟
خير. هيچ صلحي به هيچ وجه منافع ملي هيچ كشوري را تهديد نمي كند. اگر صلح در شبه جزيره كره رخ دهد، منافع ملي شبه جزيره را كه يك كره متحد است فراهم مي كند اما بحثي كه تا حدي نگراني كره شمالي نيز به حساب مي آيد و باعث شده كه سر ميز مذاكره هم ننشينند اين است كه اگر اتحاد دو كره صورت بگيرد كه حتما صورت مي گيرد و فقط بحث زنان است، دولت جانشين، دولت كره جنوبي خواهد بود.

ساختار سياسي كره شمالي به لحاظ قانون اساسي ساختار سياسي و مناسبات و... چگونه است؟
نظام سياسي حاكم بر كره يك نظام ايدئولوژيك و بسته است. البته طبق قانون اساسي كه در سال 1948 تدوين شد، به كرات هم تغيير پيدا كرد و آخرين بار هم در دسامبر 1998 تغيير كرد. در هر حال در حال حاضر يك قانون اقتدارطلب با رهبري يك شخص و يك حزب است.

يعني نظام تك حزبي است؟
بله. تك حزبي است. البته گفته اند كه احزاب ديگري هم هستند اما عملا احزاب ديگري وجود ندارند.

مجلس ملي هم دارند؟
يك مجلس عالي دارند كه به آن «مجلس عالي خلق» مي گويند كه 677 كرسي دارد. گفته مي شود كه نمايندگان آن طبق رأي عمومي و براي مدت پنج سال انتخاب مي شوند. حزب كارگر از كره ليستي تعيين مي كند و عملا هيچ حزبي با آن ليست مخالفت نمي كند. البته به دليل حفظ ظلم، چند كرسي هم به حزب هاي كوچكتر داده اند ولي درواقع حزب مهمي وجود ندارد. تنها حزب، همين حزب كارگران كره است. درواقع كره، متمركزترين نظام سياسي دنيا را دارد.

مجلس در چه حوزه هايي مي تواند تصميم بگيرد؟
مجلس عملاً تشريفاتي ا ست و فقط مهر و امضا مي كند.

يعني دستورات از بالا مي آيد و مجلس تصويب مي كند؟
بله. تشريفاتي و تبليغاتي است. درواقع حكومت كره شمالي، يك حكومت تك نفره است. نفر دوم مملكتي هم معمولاً با افراد خارجي ملاقات مي كنند. چون خود كيم جونگ ايل با كسي ملاقات نمي كند.

درواقع رئيس دولت به نوعي امور تداركات را برعهده دارد؟
بله. مجلس هم مجلس مهر و امضا است. وقتي حزب كارگران كره، نمايندگان را معرفي مي كند، گروه مخالفي در مقابل آنها مطرح نمي شود كه رقابتي انجام بگيرد و افراد معدودي عمدتاً پست هاي سياسي و نظامي را به صورت همزمان دارند.

وضعيت اقتصادي مردم به لحاظ درآمدي چگونه است؟
وضعيت اقتصادي كره شمالي بسيار اسفبار است، درآمد سرانه آن 1300 دلار است و گرسنگي و... وضعيت اقتصادي بسيار اسفباري بر اين كشور حاكم كرده است.

يك چهارم اين 1300 دلار هم كه صرف صنايع هسته اي مي شود؟
بله. اگر كمك هاي غذايي و سوختي دريافت نكنند وضعشان بسيار وخيم خواهد شد. در اين شرايط، به ويژه افراد سالخورده و بيكار به شدت در معرض گرسنگي هستند.

روابط كره شمالي و آمريكا چگونه است؟
كره شمالي خواهان اين است كه روابط خود را ابتدا با آمريكا عادي كند. اين موضوع خيلي مهم است. كره شمالي هميشه تأكيد مي كند كه ما مي خواهيم با آمريكا رو در رو صحبت كنيم و به نوعي مي خواهد كره جنوبي را دور بزند. الان هم مي گويد ما به شرطي از فعاليت هاي هسته اي و موشكي دست برمي داريم كه آمريكا، سياست ستيزه جويانه اش را دنبال نكند و به ما نشان دهد كه طرف ماست، هرچند تعدادي از سناتورهاي آمريكايي به اين كشور رفته و از وضعيت اسفبار اين كشور گزارش تهيه كرده اند، اما آمريكا تقاضاي كره شمالي را عملي نمي كند.

چه امتيازاتي براي آمريكا در منطقه هست كه اين كار را نمي كند؟
اگر آمريكا اين كار را بكند و يك فرآيند صلح در منطقه شكل بگيرد و اتحاد دو كره متحد به وجود بيايد، براي آمريكا حاصلي نخواهند داشت، به اعتقاد من آمريكايي ها خيلي متعهد به كمك رساني در وضعيت فعلي كره نيستند.

آيا مي توانيم در مجموع بگوييم كه بمب اتمي، بلاي جان كره اي ها شده است؟
به شكلي مي توان گفت بله. اگر آنها اين تكنولوژي هسته اي و موشكي را نداشتند، وضعيت بهتر مي بود. آنها دوبار بر فراز ژاپن، موشك هاي خود را آزمايش كردند و هراس بسيار بزرگي در دل ژاپني ها ايجاد كردند. من حرف شما را قبول دارم. اگر اين كشور بمب اتمي نداشت، اصلا چانه زني سياسي نمي كرد. همين الان از طريق همين سلاح اتمي به مقدار زيادي باج و كمك هاي سوختي از كشورها مي گيرد. اين كشور هميشه باج خواهي كرده است. براي مثال در ازاي قرارداد 1994، پول گرفت و قرار شد آمريكا سوخت لازم را براي كره شمالي تأمين كند. آمريكا يكي دو سال اول اين كار را كرد اما بعداً دست برداشت. بنابراين كره شمالي مجبور شد از NPT خارج شود.
كره شمالي ها معتقدند كه آمريكايي ها در سياست هايشان اصيل نيستند. بنابراين تنها حربه اي كه كره را روي پا نگه داشته، همان بمب اتم است كه خيلي جدي مي تواند كشورهاي منطقه را آزار دهد و مشكل زا باشد.

بحث آزادي هاي اجتماعي در كره شمالي چگونه است؟
اصلا آزادي وجود ندارد. در كره شمالي، كوچكترين مخالفت و اعتراضي به شدت سركوب مي شود. طبق اطلاعات پناهندگاني كه به كره جنوبي يا چين مي روند كوچكترين آزادي مدني در اين كشور وجود ندارد. درست مثل اين است كه همه كشور بسيج شده است تا يك نظام را سر پا نگه دارد و نظام هم براي اين كه بتواند در مقابل فشارهاي خارجي ايستادگي كند، همه درآمد خود را صرف هزينه نظامي مي كند.

مطبوعات و رسانه ها چطور؟
رسانه ها هم رسانه هايي در اختيار دولت هستند و كوچكترين اعتراضي در رسانه ها ديده نمي شود. يعني عملاً اعتراض وجود ندارد چون سركوب مي شود.