آنها میانجی گری می کنند ؛ پس هستند

آفتاب‌‌نیوز :
مساله هسته ای ایران در ابتدا با طرح اتهام هایی از سوی آمریکا در مورد مقاصد نظامی فعالیت های هسته ای ایران در سال 2001 آغاز شد و همزمان با بازرسی های آژانس بین المللی انرژی اتمی، سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان تیم مذاکره کننده با ایران در مورد فعالیت های هسته ای را تشکیل دادند. از آنجا که آمریکا به طور مستقیم وارد مذاکره با ایران نشد این سه کشور نخستین واسطه های این مذاکرات بودند. 

ولی اکنون پس از گذشت مدت زیادی از آغاز مذاکرات و تلاشهای دیپلماتیک، اروپا در حل این مساله ناکام مانده است.
به همین دلیل به تدریج دو مساله جدید طرح شده است که یکی پیشنهاد مذاکره مستقیم آمریکا با ایران است و دیگری اعلام آمادگی کشورهای مختلف برای پیوستن به تیم مذاکره کننده با ایران و میانجی گری بین ایران و غرب است. 

بازار داغ میانجی گری 
با نگاهی به عناوین اخبار مربوط به مساله هسته ای ایران، فهرست رو به افزایش کشورهای داوطلب میانجی گری بین ایران و غرب جلب نظر می کند. 

رئیس جمهور اندونزی پیش از این در زمان سفر احمدی نژاد به این کشور برای میانجی گری در مساله هسته ای ایران اعلام آمادگی کرده بود و اخیرا وزیر خارجه این کشور نیز در دیدار با کاندولیزا رایس، همتای آمریکایی اش پیشنهاد افزایش تعداد کشورهای مذاکره کننده با ایران از جمله پیوستن همه اعضای دائم شورای امنیت و کشورهای در حال توسعه عضو پیمان ان. پی. تی مانند آفریقای جنوبی و اندونزی را مطرح کرده است. 

همچنین حامد کرزای، رئیس جمهوری افغانستان نیز اعلام کرده بود اگر ایران و آمریکا مایل باشند، افغانستان با کمال میل آماده میانجی گری بین این دو کشور برای حل مسالمت آمیز مساله هسته ای ایران است. 

همچنین زمزمه هایی از میانجی گری ترکیه، مطرح شده بود و از جمله خبر درخواست آژانس بین المللی انژری اتمی از این کشور برای ایفای نقش میانجی برای حل مساله هسته ای ایران طرح شده بود. 

عربستان و اردن نیز برای ایفای این نقش اعلام آمادگی کرده بودند. همچنین گفته می شود محمد البرادعی، مدیر آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز در سفری به آمریکا قصد دارد بین ایران و آمریکا برای حل مسالمت آمیز بن بست هسته ای میانجی گری کند. 

در آخرین مورد روز یکشنبه شوکت عزیز، نخست وزیر پاکستان نیز با تاکید بر خواست این کشور برای حل مسالمت آمیز مساله هسته ای ایران، اظهار داشته است که پاکستان آماده هرگونه همکاری در حل این بحران است. 

به این ترتیب عجیب نیست اگر در روزهای آینده باز هم بر تعداد این داوطلبان افزوده شود. 

میانجی گری، ابزاری برای قدرت
اصولا هر زمان که بین طرفین یک رابطه، ارتباط مستقیم وجود نداشته باشد بازار واسطه گری رونق می گیرد و معمولا این واسطه ها علاوه بر انگیزه های انسان دوستانه و صلح طلبانه، منافع دیگری هم کسب می کنند. 

منافعی که می تواند سود اقتصادی باشد یا صرفا کسب وجهه و اقتدار در جامعه مورد نظر. این مساله در جامعه جهانی و روابط بین المللی نیز صدق می کند و میانجی گری سیاسی بین کشورها و کمک به حل بحرانهای بین المللی یکی از ابزارهای اعمال و ابراز قدرت در سطح جهان است. 

برای نمونه در بحران یوگسلاوی و جنگ بین صربها و مسلمانان در بوسنی، تا مدتها اروپا نقش موثری در حل این بحران ایفا نکرد تا اینکه آمریکا وارد بازی شد و با اعمال فشار بر میلوسویچ و دیگر طرفهای درگیر در جنگ به این بحران پایان داد. 

و این مساله نقش مهمی در افزایش وجهه سیاسی این کشور و ابراز قدرت در فضای بین الملل داشت. در مورد مساله هسته ای ایران نیز اگر سه کشور اروپایی که مسئولیت مذاکره با ایران را بر عهده گرفتند موفق می شدند این مساله را به شکلی مسالمت آمیز حل کنند، قطعا عامل مهمی در قدرت گرفتن اروپا در مقابل آمریکا به شمار می رفت. 

نکته ای که در این مثالها جلب توجه می کند این است که معمولا کشورهایی می توانند نقش میانجی را در حل مسائل و بحرانها ایفا کنند که از قدرت و وجهه کافی برای ارائه تضمین های لازم برای پایان دادن به مساله و اقناع طرفین منازعه برخوردار باشند. 

به همین دلیل است که حتی اروپا که قدرت قابل توجهی در فضای بین الملل دارد در مورد ایران موفق نشده است به نتیجه برسد و بسیاری معتقدند تا وقتی که آمریکا نیز وارد این مذاکرات نشود، تضمین های ارائه شده از سوی اروپا چندان معتبر و موثر نیست. 

به این ترتیب این پرسش مطرح می شود که آیا کشورهایی که پیشنهاد میانجی گری را مطرح می کنند واقعا قدرت و وزن سیاسی لازم برای این نقش را دارند؟ 

انگیزه های داوطلبان میانجی گری 
با توجه به موارد ذکر شده به نظر می رسد، مساله هسته ای ایران و تنگناهای ایجاد شده در آن که از نشست های بی نتیجه کشورهای غربی و ناکامی اروپا در حل این مساله آشکارتر شده است، فرصتی را برای سران کشورهای مختلف ایجاد کرده که با طرح پیشنهاد میانجی گری، وجهه ای برای خود و کشور متبوعشان کسب کنند و سعی می کنند که وزن خود را در مناسبات بین المللی افزایش دهند. 

برای مثال ارائه این پیشنهاد از سوی حامد کرزای که کشورش به تازگی از سالها جنگ داخلی نجات یافته و هنوز با مسائل فراوانی درگیر است، نوعی حس هویت ملی بعنوان کشوری تثبیت یافته در جامعه جهانی را که می تواند نقش موثری در حل مسائل بین المللی ایفا کند، به دولت و مردم این کشور می دهد. 

در مورد پاکستان و ترکیه نیز با توجه به رابطه نزدیکی که با آمریکا دارند، چنین پیشنهادهایی نوعی تاکید بر اهمیت قدرت خود در منطقه است. 

و جدا از پذیرفته شدن یا نشدن، این پیشنهادها تاثیر مثبتی بر وجهه سیاسی داخلی و بین المللی این کشورها دارد. 

اما با وجود همه این بحث ها و پیشنهادها، به نظر می رسد مساله مذاکره مستقیم ایران و آمریکا که به تدریج به شکل گسترده تری از سوی منابع مختلف مطرح می شود، نقش موثرتری در حل مساله هسته ای ایران داشته باشد.