ابرها بارور می‌شوند؟
به‌عبارت دیگر بارور سازی ابرها یا ایجاد باران مصنوعی روشی برای تأثیرگذاری روی ابرهای طبیعی است که در آن با استفاده از مواد شیمیایی، آب بیشتری از ابر به شکل باران یا برف گرفته می‌شود.
بارور سازی ابرها در مناطق مختلف، متفاوت است و این امر به وضعیت آب و هوایی کشور بستگی دارد، کشوری که در منطقه خشک و مرطوب قرار گرفته، با کشور دارای آب و هوای سرد و زمستانی متفاوت است.
بارورسازی زمانی کاربردی است که قبل و یا بعد از خشکسالی، یک برنامه جامع بلندمدت پیوسته در یک کشور انجام شود، در این صورت می‌توان انتظار داشت بخشی از کمبود بارش در دوره خشکسالی توسط این روش، جبران شود.
روح‌الله فتاحی استادیار گروه مهندسی آب داشگاه شهرکرد در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با اشاره به اینکه باروری ابرها به معنای افزایش شانس یا احتمال تخلیه رطوبتی اتمسفر در مناطق هدف است، اظهار کرد: توده هوایی که در گردش عمومی اتمسفر از نقاط مختلف حرکت می‌کند با آن نقاط تبادل دارد، بنابراین در نقاطی که تبخیر زیاد است توده‌های هوا از رطوبت شارژ می‌شوند و در مسیر حرکت خود به دلایل مختلف همچون صعود از ارتفاعات یا برخورد توده‌های هوای گرمتر با هوای سردتر، شرایطی برای آن‌ها فراهم می‌شود که تخلیه رطوبتی رخ می‌دهد.
وی افزود: در اتمسفر زمین، هواشناسان می‌دانند که چه نقاطی، نقاط تغذیه توده‌ها بوده و در چه نقاطی امکان تخلیه رطوبت در شرایط طبیعی وجود دارد.
فتاحی با بیان اینکه دامنه‌های غربی زاگرس نقاط پرباران کشور و فلات مرکزی خشک است، گفت: دلیل خشک بودن ناحیه مرکزی کشور، احاطه دو رشته کوه البرز و زاگرس است، بنابراین توده هوایی که در چرخه عمومی جو رطوبت به همراه دارد، در دامنه‌های شمالی البرز تخلیه و بعد از ورود به فلات مرکزی، از رطوبت آن برای وقوع بارش کاسته می‌شود.
وی بیان کرد: اگر از طریق روش مصنوعی، شرایط را در داخل توده هوایی که رطوبت بعد از بارش در دامنه‌های شمالی البرز یا دامنه‌های غربی زاگرس به همراه داشته است برای فلات مرکزی نیز فراهم کنیم، باروری ابرها رخ داده است.
عضو هیات علمی دانشگاه شهرکرد افزود: در باروری ابرها می‌توان از طریق تزریق هسته‌های بارش، ذرات متراکم کننده در توده هوا را افزایش داد که این امر موجب افزایش شانس بارش می‌شود.
وی گفت: تجربه جهانی نشان می‌دهد اگر منطقه‌ای به طور طبیعی جزء مناطق خشک یا نیمه خشک باشد، با تکنیک باروری ابرها نمی‌توان شرایط آب و هوایی منطقه را تغییر داد و این امر از لحاظ علمی، نادرست است.
فتاحی بیان کرد: برای اثربخشی باروری ابرها باید شرایط رطوبتی توده هوا را در یک منطقه به طور دقیق رصد و مسیر حرکت را شناسایی کرد.
وی گفت: براساس تجربیات سال‌های گذشته، به طور طبیعی باروری ابرها برای افزایش سهم بارش در مناطق مستعد بوده که رمز موفقیت، موجود بودن اطلاعات دقیق است.
استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه شهرکرد ادامه داد: در حال حاضر اطلاعات با تراکم قابل قبول همچون شبکه دیده‌بانی پارامترهای همزمان آب و هوایی در اختیار ما نیست و با استفاده از تکنیک‌های جدید همچون رادارهای هواشناسی و ماهواره‌های هواشناسی می‌توان این کار را با قطعیت بالایی انجام داد.
وی اضافه کرد: در صورتی باروری ابرها منجر به نتیجه مطلوب می‌شود که با تشخیص زمان و مکان دقیق عملیات، با بازدهی بالایی انجام شود.
فتاحی تاکید کرد: اگر به طور تصادفی صرفا به دلیل اینکه اطلاعاتی از قبل وجود دارد چندین هواپیما به اتمسفر فرستاده شود و هسته های تراکم را، تزریق کرد، شانس کمی برای به هدف رسیدن خواهیم داشت.
وی با بیان اینکه باروری ابرها علمی ثابت شده است، اظهار کرد: در مناطقی که به طور طبیعی شانس بارندگی وجود دارد، می‌توان با تکنیک باروری ابرها میزان بارش را افزایش داد.
این عضو هیات علمی دانشگاه شهرکرد ادامه داد: منطقه‌ای که دارای بارش کمی بوده را نمی‌توان با سرمایه‌گذاری صدها هزار میلیاردی صرف انجام باروری ابرها کرد، زیرا امکان افزایش بارندگی آن مناطق وجود ندارد.
وی تاکید کرد: دلیل اینکه در باروری ابرها موفق نبوده و گاها منجر به بارش در نقطه دیگر و راه افتادن سیلاب می‌شویم، آن است که داده‌ها و ابزار کافی برای تعیین زمان و مکان دقیق انجام عملیات در اختیار وجود ندارد.
فتاحی با بیان اینکه هزینه بالایی صرف باروری ابرها می‌شود، خاطرنشان کرد: اگر ماهواره هواشناسی و تکنولوژی رادارهای دقیق هواشناسی در اختیار داشته باشیم می‌توانیم با دقت بالا و هزینه کم به نتیجه مطلوب دست یابیم.
