شبی که قلب کویر لرزید
ساعت حدود ۷.۵ عصر بود، غروب سنگینی‌اش را روی فضا پهن کرده بود و نور کم‌سوی مهتاب، چراغ‌ها و فانوس‌های متعدد در کوچه و خیابان‌ها از تاریکی شب کم می‌کرد.
اکثر اهالی شهر و روستاهای طبس با تاریکی شب به خانه‌های خود برگشته بودند وقت نماز بود شاید پدران و مادران زیادی در حال عبادت معبود خویش بودند که ناگهان ساعت ۱۹:۳۶ دقیقه زلزله‌ای مهیب طبس را لرزاند.
زلزله ۷.۴ ریشتری طبس درست زمانی که هنوز یک هفته از کشتار جمعه سیاه (۱۷ شهریور) نگذشته بود رخ داد و ایران را که در کوران مبارزات انقلاب قرار داشت غرق در ماتم کرد.
از زلزله طبس تا آن زمان به عنوان یکی از خسارت‌بارترین و بزرگترین زمین لرزه‌های ۱۰۰ سال اخیر کشور یاد می‌شود.
شهر زیبا و تاریخی طبس با قدمت بیش از یکهزار سال به کلی ویران شد و ایران را در غمی بزرگ و فراموش نشدنی فرو برد.
زمین، خانه‌های قدیمی، کاهگلی، کم‌مقاوم و سازه‌های غیرمقاوم سرزمین طبس و صاحبان آن را بلعید و جنازه‌های زیادی در ملافه پیچیده شده و بدون غسل و کفن دفن شدند.
بر اساس آمار رسمی مرکز آمار ایران، شمار کشته‌شدگان در طبس و روستاهای اطراف حدود ۶ هزار و ۳۶۳ نفر اعلام شد اما با توجه به این که به دلیل جو هیجان‌زده پس از زلزله، امکان ثبت دقیق تعداد کشته‌ها وجود نداشته است تلفات این زمین‌لرزه تا بیش از ۲۵ هزار نفر نیز برآورد شده است.
تلفات بالای انسانی این زلزله در شرایطی رخ داد که شهر تاریخی طبس و همه بناهای تاریخی آن نابود شد و پس از رخداد زلزله اثری از این شهر زیبای تاریخی حاشیه کویری مرکزی ایران باقی نماند.
طبس تا قبل از این زمین لرزه جزو مناطق با خطر نسبی متوسط پهنه‌بندی شده بود اما تحقیقات و پژوهش‌ها نشان می‌دهد به دلیل وضعیت خاص زمین شناسی مستعد زلزله‌های با قدرت بالا بوده ولی ابزارهای موجود در گذشته، توان شناسایی این پتانسیل را نداشته است.
۴۱ سال از آن رخداد گذشته است و هنوز هم زلزله طبس در محافل علمی جزو زمین لرزه‌های ویرانگر تلقی می‌شود و شدت آن از جمله زلزله‌های دهشتناک قرن بوده است.
اکنون بعد از گذشت چهار دهه از آن واقعه، جمعیت شهر طبس به مرز چهار برابری آن زمان رسیده است و بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر بیش از ۳۹ هزار نفر اعلام شده است.
ایران یکی از زلزله‌خیزترین کشورهای جهان با گسل‌های فراوان است که حدود ۹۰ درصد مساحت آن را می‌پوشاند.
بنا به گفته مسئولان و کارشناسان در خراسان جنوبی ۳۸ گسل فعال شناسایی شده است و وقوع زمین لرزه‌هایی با قدرت سه ریشتر و کمتر امری طبیعی است، معمولا بر اساس اطلاعات هر ۱۲ سال یکبار زلزله‌ای با قدرت ۶ ریشتر به بالا در استان اتفاق می‌افتد.
معاون استاندار و فرماندار ویژه شهرستان طبس در پیامی به مناسبت سالروز زلزله این شهرستان گفت: ٢۵ شهریورماه یادآور سالروز حادثه غمناک و اسفبار زلزله سال ۵٧ و درگذشت جمع زیادی از مردم طبس مایه تاسف و حزن فراوان است.
در پیام محمدجواد فلاحی ضمن تسلیت این ضایعه عظیم به خانواده‌های داغدیده آمده است: از خداوند تبارک و تعالی طلب رحمت و مغفرت برای درگذشتگان و صبر و تسلی برای خانواده‌های داغدار این حادثه را مسئلت دارم.
وی اظهار امیداوری کرد؛ با مدیریت جدی، پیشگیرانه و مقاوم‌سازی ساختمان‌ها در شهرستان زلزله خیز و پهناور طبس دیگر شاهد چنین اتفاق‌های ناگواری در آینده نباشیم.
