چهاردهمین نشست کمیسیون مشترک برجام آغاز به کار کرد

این جلسه به ریاست هلگا اشمید دبیر کل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا، 'سیدعباس عراقچی' معاون وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و نمایندگانی از کشورهای انگلیس، آلمان، فرانسه، چین و روسیه در حال برگزاری است.

پیش از این بطور معمول، نشست های کمیسیون مشترک برجام در هتل کوبورگ انجام می شد.

یک منبع نزدیک به هیات مذاکره کننده ایران به خبرنگاران گفت: با توجه به اعطای مجوز به گروهی از هواداران گروهک های تجزیه طلب وضدانقلاب به منظور تجمع در برابر هتل کوبورگ و احتمال ایجاد اخلال و مزاحمت در روند برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام،هیات ایرانی در اعتراض به این امر، تهدید به ترک محل مذاکرات و عدم شرکت در نشست کمیسیون مشترک کرد که نهایتا با پادرمیانی اتحادیه اروپایی به عنوان هماهنگ کننده کمیسیون مشترک، محل برگزاری این نشست تغییر یافت.

ایران و برخی کشورهای امضا کننده در حالی منتظر گفتگوهای سازنده هستند که چندی پیش فرانسه تهدید کرده بود سازوکار موجود دربرجام موسوم به مکانیزم ماشه برای بازگردادن تحریم های سازمان ملل را فعال خواهد کرد. عباس موسوی سخنگوی وزیر خارجه ایران اظهارات وزیر خارجه فرانسه را رد کرده و آن را «غیرسازنده» خواند. وی عقب نشینی ایران از تعهداتش را اقدامی قانونی علیه اقدام غیرقانونی آمریکا برای خروج یکطرفه ار برجام دانست.

ایران پس از مدتها مذاکره سرانجام در تابستان سال ۲۰۱۵ میلادی برجام یا «برنامه جامع اقدام مشترک» را با چین، روسیه، آمریکا وسه کشور اروپایی امضا کرد. بحران فعلی از زمانی شروع شد که در ماه می سال ۲۰۱۸ دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا به طوریکجانبه آمریکا را از برجام خارج کرده و در ادامه بر تحریم های این کشور علیه ایران افزود. ایران در پاسخ به این رفتار از یک سال بعد،یعنی از ماه می سال 2019 به کاهش تدریجی تعهدات خود بر اساس برجام اقدام کرد.

حمید بعیدی نژاد سفیر ایران در لندن در یک کنفرانس خبری این اقدامات را «بیدار باش» برای کشورهای امضا کننده توصیف کرد تا بهاجرای تعهدات خود بازگردند. سفیرایران و سایر مقامات ایرانی پیوسته تاکید کرده اند کاهش تعهدات در چهارچوب برجام بوده و به معنی خروج ایران از این معاهده نیست. بعیدی نژاد این اقدامات را فعالیت‌هایی در جهت حفظ برجام توصیف کرد.

ایران بارها آزردگی خود از عدم پایبندی طرفهای اروپایی به مفاد برجام را اعلام کرده است. در یکم جولای ۲۰۱۹ آژانس بین المللی اتمی اعلام کرد ایران ۳۰۰ کیلو به ذخیره اورانیوم غنی شده خود افزوده است. چند روز بعد ایران تولید اروانیوم ۴.۵ درصدی را آغاز کرد. ایرانبر اساس برجام متعهد به تولید اورانیوم با حداکثر خلوص ۳.۶ درصد شده است. ضمن آنکه آژانس بین المللی انرژی اتمی به طور پیوسته فعالیت‌های اتمی ایران را رصد کرده و عدم تخطی آن از تعهداتش و همچنین پایبندی به پروتکل الحاقی را تایید می کند، مقامات کشورمان همواره تاکید کرده‌اند همه گام‌های «بیدارباش» قابل بازگشت بوده و بلافاصله پس از اجرای تعهدات از سوی کشورهای امضاکننده برجام، به حالت اول باز خواهند گشت.

با این وجود وزیر خارجه فرانسه گفته است این کشور به طور جدی به فکر فعال کردن مکانیزم حل اختلاف برجام است که می تواند موجببازگشت تحریم های سازمان ملل شود. قدرتهای اروپایی ادعا می کنند تمام گام‌های ممکن برای حفظ برجام را برداشته اند. با این حالآنها نتوانسته اند در زمینه تجارت و سرمایه گذاری به تعهدات خود عمل کرده و در جلوگیری از تحریم های آمریکا علیه ایران به ویژه تحریم صادرات نفت، توفیقی نداشته اند. گفتنی است فرانسه برای پیشبرد برنامه تسلیحات اتمی خود در ۱۹۶۷ از ناتو خارج شد و تنهادر سال ۲۰۰۹ به آن بازگشت.

کمیسیون مشترک می تواند در صورت ارجاع شکایت یکی از طرفین، موضوع را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع دهد. اگر شورای امنیت نتواند در ۳۰ روز در این خصوص رایی صادر کند، تمام تحریم های قبلی که از طرف سازمان ملل اعمال شده بود به حالت اولبارخواهد گشت.

علی لاریجانی، رئیس مجلس، روز یکشنبه ۱۰ آذر در اظهار نظری گفت اگر کشورهای اروپایی مکانیزم ماشه را فعال کنند، ایران مجبورخواهد بود در برخی از تعهدات خود نسبت به آژانس تجدید نظر کند.

این در حالی است که پس از حدود ۲۰ ماه از آغاز مذاکرات موسوم به اینستکس هنوز اقدام عملی قابل ملاحظه ای از سوی کشورهای اروپایی در این خصوص دیده نمی شود. اینستکس به سیستم تهاتری ای گفته می شود که از طریق آن ایران و کشورهای اروپایی میتوانند به تجارت بپردازند. به تازگی بلژیک، نروژ، دانمارک، فنلاند، هلند و سوئد اعلام کردند که به سیستم اینستکس خواهند پیوست. اعلاماین خبر در آستانه نشست روز جمعه کمیسیون مشترک در وین می تواند نوید تحولی مثبت در حفظ و ادامه برجام باشد.

تابستان امسال اتحادیه اروپا و فرانسه به طور جداگانه اعلام کرده بودند که سازوکار ماشه را فعال نخواهند کرد. سید عباس عراقچیطی سفر اخیر خود به ژاپن در جمع خبرنگاران اعلام کرد که هدف ایران خروج از برجام نیست. عراقچی در آستانه نشست کمیسیون مشترک که در سطح معاونان وزرای خارجه تشکیل خواهد شد به ژاپن و چین سفر کرده است.

یک دیپلمات ارشد چینی روز یکشنبه اظهار داشت: برجام یک معاهده بین المللی است و آمریکا و سایر امضا کنندگان اروپایی باید آن راحفظ کنند. معاون وزیر خارجه چین خواهان «گامهای عملی» برای نجات برجام شده، خاطرنشان کرد این امر تنها از راه چندجانبهگرایی، حاکمیت قانون و مردود دانستن هژمونی مقدور خواهد بود. این دیپلمات چینی عامل اصلی بحران فعلی را سیاست «فشارحداکثری» آمریکا نامید و خواستار آن شد که کشورهای اروپایی به سرعت سیستم اینستکس را عملیاتی کنند. وی از آن به عنوان قدممثبتی برای حفظ برجام نام برد. وی گفت کشورش از هیچ اقدامی برای حفظ برجام دریغ نخواهد کرد.

عراقچی در سفر خود به چین و در جمع خبرنگاران برجام را یک «موفقیت دیپلماتیک در عرصه بین المللی» توصیف کرده و گفت کشورهابرای حفظ آن مسوولیت دارند. وی گفته است ایران نباید به خاطر کاهش تعهدات خود که کاملاً منطبق بر توافق برجام بوده مورد انتقادقرار گیرد. به گفته وی گامهای ایران کاملاً در چهارچوب برجام بوده و به معنای خروج ایران از این معاهده نیست.

همچنین خبرگزاری تاس روسیه روز پنجشنبه از قول سخنگوی وزیر خارجه این کشور نقل کرده است که این کشور انتظار دارد گفتگوهایروز جمعه ۱۵ آذر در وین سازنده باشد. وی گفته است روسیه توقع گفتگوهای سازنده در همه زمینه های ممکن برای حفظ این معاهده رادارد.