موج ردصلاحيت‌ها و آینده یک انتخابات مهم| مهره‌چینی اصولگرایانه برای مجلس

قرار بود انتخابات مجلس يازدهم نمادي از انسجام و يكپارچگي باشد اما وقتي شوراي نگهبان از نتيجه نهايي بررسي صلاحيت‌ها رونمايي كرد، چيزي جز موجي از ردصلاحيت‌ها به چشم نخورد؛ موضوعي كه با انتقادهايي گسترده روبرو شد و حتي برخي چهره‌هاي سياسي شاخص مانند علي مطهري از آن تعبير به «مهره‌‌چيني براي مجلس» يازدهم كردند.

با وجود آنكه نزديك به يك هفته از اين اعلام نتايج مي‌گذرد اما هنوز هضم و درك اين اتفاق تقريبا ناممكن است و واكنش‌ها به آن ادامه دارد. برخي اين رويكرد را در ساختار شوراي نگهبان جست‌وجو مي‌كنند، مانند مسيح مهاجري، مديرمسوول روزنامه جمهوري اسلامي كه از واژه «خود ملت‌پنداري» استفاده مي‌كند و در سرمقاله روز گذشته اين مطبوعه، ضمن درخواست از مدعي‌العموم جهت برخورد با سخنگوي شوراي نگهبان به ‌دليل توييتي كه چندي قبل عليه رييس‌جمهوري نوشت، ادامه داد: «آيا قرار نيست شوراي نگهبان از اعتبار خودش نگهباني كند تا بتواند زمينه‌ساز برگزاري انتخاباتي پرشور و پر مشاركت باشد؟!»

خط‌كشي اشتباه

ماجراي ردصلاحيت‌ها تنها يك روي سكه است و روي ديگر آن برچسب‌هايي است كه به بهانه‌هاي مختلف به افراد و چهره‌ها و حتي جناح‌هاي سياسي زده مي‌شود و حالا «مجلس انقلابي» شده كليد‌واژه‌اي كه در اين ميدان، در دفاع از رويكرد شوراي نگهبان براي ردصلاحيت‌ها مطرح است؛ اين‌ همان موضوعي است كه «علي مطهري» فرزند شهيد مطهري و البته ازجمله نمايندگان فعلي مجلس و كسي كه ردصلاحيتش از سوي شوراي نگهبان محل پرسش افكار عمومي و ناظران صحنه سياست بود، از جمله افرادي است كه نسبت به اين رويكرد شوراي نگهبان منتقد است. مطهري در اين رابطه به ايلنا مي‌گويد: «تقسيم مردم به انقلابي و غيرانقلابي كار غلطي است.» او با بيان اينكه نبايد بين مردم خط انقلابي و غيرانقلابي راه بيندازيم، مي‌گويد: «نبايد بي‌جهت آنان را از انقلاب دور كنيم، نبايد دايره انقلاب محدود و كوچك شود كه در نهايت يك جمع كوچك بماند.» او با يادآوري صحبت‌هاي امام (ره) ادامه مي‌دهد: «امام تمامي جوان‌ها را انقلابي و متدين مي‌دانست، به ‌واسطه همين ديدگاه بود؛ حتي جواناني كه نسبت به مسائل ديني يك مقدار سهل‌انگار بودند، وارد انقلاب شدند. سال‌هاي مشرف به انقلاب جواناني كه اهل شرب خمر بودند، تغيير كردند و وارد انقلاب شدند.» او ادامه مي‌دهد: «البته درصدي هم در جامعه وجود دارند كه مخالفند؛ اما مدام مردم را به سمت خارج از انقلاب هل ندهيم و مدام اين خط‌كشي را تكرار نكنيم؛ اين حرف بدي است. مثلا مي‌گويند جبهه نيروهاي انقلاب؛ اين اسم‌گذاري‌ها غلط است يعني اطرافيان ما در انقلاب هستند و ديگران نيستند اين ادعاي بزرگ و غلطي است.»

بهانه‌اي براي ردصلاحيت

در مقابل انتقادهاي ريز و درشت نسبت به موج ردصلاحيت‌ها، پاسخي كه به گوش مي‌رسد به عملكرد مجلس دهم ختم مي‌شود. آن هم با اين استدلال كه مجلس دهم نتوانست عملكرد مثبتي داشته باشد؛ پس بايد از تكرار آن جلوگيري كرد. مطهري در پاسخ به اين استدلال نيز مي‌گويد: «عملكرد مجلس دهم از دو دوره قبل بسيار بهتر بوده است، اما متاسفانه به دليل تبليغاتي كه عليه اين مجلس شكل گرفت، اين را در ذهن مردم به وجود آوردند كه اين مجلس بي‌كفايت بوده است. حالا شما نگاه كنيد اگر مجلس بعدي مطابق ميل‌شان باشد، چگونه آن را بالا مي‌برند.» اين عضو كميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي همچنين گفته است: «به دليل آنكه در مجلس دهم تعداد نيروهاي معتدل و اصلاح‌طلب قابل توجه است، مي‌خواهند آن را بكوبند، در حالي كه اكثريت مجلس دهم اصولگرا هستند، معتقدم عملكرد مجلس دهم از مجالس هشتم و نهم بسيار قابل قبول‌تر بوده است.» اين نماينده دهمين مجلس شوراي اسلامي درباره اظهارات سخنگوي شوراي نگهبان مبني بر اينكه ۹۰ نفر از نمايندگان فعلي مجلس به دليل مسائل مالي ردصلاحيت شده‌اند، گفته است: «اين امر باعث بدبيني مردم خواهد شد؛ در حال حاضر سوال براي مردم ايجاد شده است كه علت اصلي ردصلاحيت‌ها فسادهاي مالي و سوءاستفاده از منصب است. بيان كردن چنين مطالبي در واقع متهم كردن وكلاي ملت است در صورتي كه اين طور نيست.»

فتنه خاموش

در ميان انتقادهاي متعدد به رويكرد و رويه شوراي نگهبان در ردصلاحيت كانديداهاي انتخابات كه عمدتا از سوي اصلاح‌طلبان مطرح شده، در طيف مقابل نيز تلاش مي‌شود كه هر طور شده اين ميدان بدون رقيب را حفظ كند و براي همين در اين روزها دست روي دست نگذاشته و مقابل انتقادهاي جناح چپ، آنها را به قانون‌گريزي متهم مي‌كنند. اين موضوع به همين‌ نقطه ختم نمي‌شود و حتي برخي در اين انتقادها از تعبير «فتنه خاموش» استفاده مي‌كنند. مجيد انصاري، عضو مجمع روحانيون مبارز كه به جرات مي‌توان گفت تنها چهره شاخص جريان اصلاحات است كه توانسته از سد شوراي نگهبان عبور كند، درباره عبارت «فتنه خاموش» كه اصولگرايان براي حضور كمرنگ اصلاح‌طلبان در انتخابات از آن استفاده مي‌كنند، انتقاد آنها از ردصلاحيت‌هاي شوراي نگهبان را نيز در همين چارچوب مي‌بيند و مي‌گويد: «درباره اين موضوع خود افرادي كه مساله را مطرح مي‌كنند بايد پاسخ بدهند؛ اين صحبت و تهمتي كلي است كه گفته مي‌شود و فضاي جامعه را مشوش مي‌كند؛ بايد از اين نوع اظهارات كه فضاي جامعه را دو قطبي و آرامش مورد نياز فضاي انتخابات را مخدوش مي‌كند، پرهيز كنيم.»

اين عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام با بيان اينكه اصلاح‌طلبان خواسته‌اي فراتر از قانون ندارند، گفته است: «آنها مي‌گويند جمع زيادي از كانديداهاي‌شان ردصلاحيت شده‌اند و بايد مثل ساير افرادي كه ردصلاحيت شده‌اند، طبق قانون و شفاف به درخواست‌شان پاسخ داده شود و مستندات ردصلاحيت به افراد ارايه شود تا بتوانند از خودشان دفاع كنند.»

در اين ميان هر چند برخي معتقدند رايزني ها چندان نمي‌تواند راه به جايي ببرد اما آن‌ طور كه اين عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام مي‌گويد، ظاهرا پرونده رايزني با شوراي نگهبان هنوز بسته نشده است و همچنان عارف وظيفه اين رايزني را به عهده دارد. انصاري مي‌گويد: «با توجه به صحبتي كه با آقاي عارف داشتم، ايشان گفتند كه در حال بررسي و برنامه‌ريزي هستند كه با شوراي نگهبان در اين مورد صحبت كنند.»

آرايش انتخاباتي اصلاح‌طلبان

«انتخابات بدون ليست»، «ليست حداقلي يا ائتلافي» يا «تحريم انتخابات»؛ اينها بعضي از سناريو‌هايي است كه درباره گام‌ بعدي اصلاح‌طلبان مطرح شده است. اما در اين ميان تنها موضوعي كه به قطعيت پرونده‌اش از روي ميز برداشته شده است، موضوع «تحريم انتخابات» است؛ به اين ‌معنا كه بسياري از چهره‌هاي اصلاح‌طلب عنوان مي‌كنند اين احتمال وجود دارد كه اصلاح‌طلبان به دليل آنكه كانديدايي ندارند، ليستي هم ارايه ندهند اما به هيچ‌ عنوان اين موضوع به معناي تحريم انتخابات نيست. «شهيندخت مولاوردي» دبيركل جبهه زنان اصلاح‌طلب كه اتفاقا مُهر ردصلاحيت شوراي نگهبان شامل حال او نيز شد، درباره اين رويكرد به ايلنا مي‌گويد: «متاسفانه شوراي نگهبان مثل سنوات گذشته اقدام به ردصلاحيت گسترده چهره‌هاي اصلاح‌طلب كرد تا كشور در شرايطي كه به انسجام و يكصدايي احتياج دارد، به استقبال انتخابات مجلس برود.» معاون سابق رييس‌جمهوري ادامه مي‌دهد: «در شرايط فعلي هنوز درباره چگونگي ورود جريان اصلاحات به انتخابات مجلس يازدهم حرف و حديث‌هايي مطرح مي‌شود. چيزي كه تا امروز مشخص است، اين است كه شوراي عالي در انتظار نتيجه تعيين صلاحيت‌هاي شهرهاي ديگر است تا با مشخص شدن نتيجه نهايي موضع نهايي اعلام شود. البته اعضاي شوراي عالي شديدا به رويكرد يك‌جانبه‌گراي شوراي نگهبان اعتراض داشتند.» مولاوردي درباره آرايش انتخاباتي اصلاح‌طلبان مي‌گويد: «تلاش‌هايي كه براي يكدست كردن مجلس بعدي شروع شده است، در واقع نشان مي‌دهد ديگر قرار است مجلس به ‌جاي عصاره ملت عصاره جناح‌هاي سياسي باشد. اين برخورد در شرايطي صورت مي‌گيرد كه با توجه به اتفاق‌هاي خاص چند وقت اخير و تبعات نگران‌كننده تحريم‌، توقع مي‌رفت اعضاي شوراي نگهبان اين ‌بار رفتاري اصلاح ‌شده از خود نشان دهند.» او ادامه مي‌دهد: «اصلاح‌طلبان هيچ ‌وقت قطع اميد نمي‌كنند. اما شوراي نگهبان با اين روش فضاي نااميدكننده و فاقد اعتماد عمومي را تشديد كرد. به همين دليل جاي تعجب است كه چطور چنين عملكردي از خود نشان مي‌دهند. فرآيند طوري است كه گويي براي بخشي از سيستم اصلا و ابدا اهميت ندارد افكار عمومي چه قضاوتي درباره كارهايش مي‌كنند كه بايد گفت اين پديده‌اي خطرناك است.»

سيدعبدالواحد موسوي لاري، از اعضاي حقيقي شوراي عالي سياستگذاري اصلاح‌طلبان نيز در همين رابطه به «برنا» مي‌گويد: «تا جايي كه به ما گزارش شده در اكثر استان‌ها چهره‌هاي بسيار ارزشمند را از گردونه رقابت خارج و فضاي انتخابات را به فضاي حذف چهره‌ها تبديل كرده‌اند. اين اتفاق خطرناكي براي امروز و فرداي ايران است.»

سالي كه نكوست از بهارش پيداست

«سالي كه نكوست از بهارش پيداست؛» تعبيري است كه شهيندخت مولاوردي و موسوي لاري درباره پيش‌بيني‌شان از مجلس يازدهم به كار مي‌برند. واقعيت آن است كه در چنين شرايطي، يعني وقتي يك طرف منتقدان قرار دارند و آن‌ سوي ديگر، نهادي كه تمام‌قد حامي رويكرد ردصلاحيت است، اين معما مطرح مي‌شود كه در اين ميان چه مجلسي مي‌تواند زمام قوه قانونگذاري مجلس را به عهده بگيرد. موضوعي كه مطهري آن را موكول به نتيجه نهايي بررسي صلاحيت‌ها مي‌داند و مي‌گويد: «بايد ببينيم نتيجه چه مي‌شود؛ شايد بعضي از اين افراد تاييد شوند.» او ادامه مي‌دهد: «اگر شوراي نگهبان به اين روند ادامه دهد مجلس بعدي از افراد حُر و آزاده خالي خواهد شد و بخشي از مردم نماينده‌اي در مجلس نخواهند داشت، ان‌شاءالله كه اين شورا روش معقولي را در پيش گيرد و فقط افرادي كه واقعا فساد مالي و اخلاقي دارند را ردصلاحيت كند و صرف اظهارنظر كسي را رد نكند.» مطهري مي‌گويد: «اگر روش‌ها اصلاح شود باز اميد است مجلس واقعي تشكيل شود اما مطرح شدن اين مطلب به معني دست پيش گرفتن و عقب نيفتادن است.»