گوسفندداری؛ عاقبت برند «آزمایش»
در وصف اهمیت برند گفتن شاید برای فعالان حوزه اقتصادی آب در هاون کوبیدن است؛ اما از آنجا که هنوز در کشور ما برخلاف سایر کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته برند یک ژست اقتصادی برای سخنرانان محافل رسمی و غیررسمی است؛ لذا نمی‌توان از تاکید بر آن و به ویژه خسارت‌های هنگفت تعطیلی برندهای ملی که برای شناخته شدن آنها در جامعه ارقام هنگفتی سرمایه‌گذاری شده است چشم پوشید! برندهایی که در برنامه‌ریزی‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت به نقطه‌ای رسیدند که به محض شنیدن نام آنها، تصویری از محصولات و خدمات آنها در اذهان شنوندگانش شکل می‌گیرد و در تصمیم خود برای خرید و انتخاب با تردید کمتر از محصولات فاقد برند مواجه می‌شوند. تردیدی نیست که برای این برندسازی میلیاردها تومان منبع مالی تخصیص یافته و حال که برخی برندهای پرسابقه از چرخه تولید و خدمات خارج می‌شوند بدون تردید می‌توان گفت حجم انبوهی سرمایه اتلاف شده است.
یکی از برندهای صاحبنام و اصیل در حوزه لوازم خانگی ایران در کنار «ارج»، برند «آزمایش» است که هنوز هم در خانه بیشتر خانواده‌های ایرانی حداقل یک محصول از کارخانه آزمایش وجود دارد، محصولاتی که روزگاری به دلیل ایرانی بودن و تولید داخل کشور با استقبال زیادی همراه شدند، اما این برند اصیل پس از 5 تا 6 دهه حیات برای همیشه مُرد و با اخراج تمام کارگران خود این کارخانه در تهران و شیراز عملا به سوله‌هایی خالی شبیه نساجی مازندران و چیت‌سازی ری تبدیل شد! سوله‌هایی که گفته می‌شود امروز به محل نگهداری احشام بدل شده است و گوسفندانی که باید در مراتع و امکان مساعد پروار شوند، جای خطوط تولید لوازم خانگی مورد نیاز مردم را گرفته‌اند.
البته نه اینکه تعطیلی آن جدید باشد، بلکه این اتفاق تلخ در سال87 خورشیدی و واپسین روزهای دولت نخست احمدی‌نژاد تعطیل شده بود، اما از آنجا که نمایندگان مجلس دوره یازدهم چندان در جریان جزییات این دست اتفاقات تلخی تاریخی اقتصاد کشورمان نیستند، اعلام نظر علیرضا پاک فطرت نماینده شیراز در مجلس مبنی بر اینکه «کارخانه یخچال‌سازی «آزمایش» طویله گوسفندان شد»؛ برای برخی سایت‌های داخلی هم جذاب و تیتر شد. در واقع شاید امروز محل این کارخانه که از یک دهه پیش تعطیل شده طویله گوسفندان شده باشد؛ اما کیست که نداند دلیل این تعطیلی و تهدید حیات برندهای زنده امروز که ذکر نام چند مورد از آنها نیز رفت، جزو دردهای بزرگ سرمایه‌گذاران و فعالان تولیدی شده است.
البته تلاش برای گفتگو با مسئولان این شرکت به دلیل تعطیلی به در بسته خورد و برخی دست اندرکاران هم قول اعلام جزییات آن در روز دیگری را دادند اما بر اساس آنچه تا این لحظه حاصل شده است از شرکت آزمایش به جز چند قطعه زمین و یک نام تجاری چیزی بیشتری به جا نمانده است. کل تحرکات قیمت بازار متاثر از ارزش زمین‌ها و تصمیمات مدیریتی شرکت مبنی بر افزایش سرمایه از همین محل است.
در واقع کارخانه تعطیل شده آزمایش را مرحوم حسین آزمایش در سال 1337 خورشیدی تاسیس کرد و به منظور ارتقا کمی و کیفی محصولات تولیدی خود در سال 1340 قطعه زمینی به مساحت حدود 14 هکتار در تهران اراضی حکیمیه که محل فعلی شرکت است خریداری و پس از تکمیل کارخانه طبق پروانه ساخت تولید محصولات متنوعی را آغاز کرد. این کارخانه تا اوایل دهه 80 در هر دو محل تهران و شیراز (مرودشت) فعالیت تولیدی داشته اما در حال حاضر بطور کامل تعطیل و هیچ فعالیت تولیدی ندارد و طبق آخرین گزارش‌های حاصل شده همکاران ما در آفتاب یزد، سوله‌های موجود در زمین‌های کارخانه (تهران و مرودشت) به کارگاههای کوچک (حدود 150 مجموعه مختلف) اجاره داده شده است و هیچ ارتباطی به کارخانه اصلی آزمایش ندارد! اینکه شرایط این اجاره چگونه بوده و مستاجران در حال چه فعالیت اقتصادی هستند و اگر هم در حال پرورش گوسفند هستند! چه عواملی منجر به این تصمیم شده را باید منتظر ماند و دید چه فردی از مدیران سابق و ذی‌نفع برند خوش‌نام «آزمایش»، خود را متعهد و مکلف به ارائه توضیح خواهد دید؟
حمید محمدی‌پور، مدرس و مشاور بازاریابی و فروش کارشناس برندینگ در خصوص ارزیابی خود در مورد تعطیلی برندهایی در قد و قامت آزمایش در ایران می‌گوید: اگرچه اظهارات روشنی در این زمینه موجود نیست، اما یکی از دلایل اصلی این موضوع را به روز نبودن تجهیزات و تکنولوژی این برندها در مقایسه با برندهای جهانی می‌دانند.
وی با بیان اینکه شاید به همین دلیل است که شرکتهای لوازم خانگی کره جنوبی از این بازار گل‌آلود ماهی گرفته و مشتریان ایرانی را به سوی خود می‌کشانند می‌گوید: این برند ملی که یادگار زنده یاد محسن آزمایش از سال ۱۳۳۷ است که در اواسط دهه ۵۰ دوران شکوفایی خود را می‌گذراند؛ اما از سال ۱۳۵۸ که دچار تغییرات مدیریتی شد و جابه جایی‌های متعدد در گذر سال‌ها رخ داد سبب شد تا ثبات رویه مدیریتی در این سیستم وجود نداشته باشد.
محمدی‌پور می‌افزاید: تا اوایل دهه ۸۰ کماکان با توجه به فرهنگ مصرفی برخی محصولات داخلی مانند کولر اوضاع این شرکت چندان مشکل جدی پیدا نکرده بود تا اینکه در سالهای اخیر و با توجه به تغییر فرهنگ مصرفی مردم در حوزه لوازم خانگی و نیاز به نوآوری و اهمیت یافتن خدمات پس از فروش، برندهای خارجی مانند محصولات کره‌ای با شناخت درست نیاز مشتریان داخلی بازار را تا حدی زیادی از آن خود کردند و در این میان محصولات داخلی مانند ارج و آزمایش به رویه قبلی خود ادامه دادند و حتی در زمینه طراحی محصول و بسته‌بندی و... هم کمترین میزان توجه را به نیاز مشتری نشان دادند.
به گفته وی در کنار همه این موارد با توجه به تغییر نسل مصرف‌کنندگان، نیاز به برنامه‌های تبلیغاتی یادآوری‌کننده نیز وجود داشت که آن هم توسط این برندها جدی گرفته نشد و همه این عوامل در کنار عدم به روز‌رسانی تجهیزات و ماشین آلات سبب شد تا این اتفاق ناگوار برای این برند دوست داشتنی رخ دهد. اگرچه در شرایط کنونی اقتصادی نیز سایر برندها نیز هر یک با مشکلات خاص خود دست و پنجه نرم می‌کنند که در صورت عدم به روز‌رسانی و حل نشدن گره‌های کور اقتصادی و نداشتن تبلیغات موثر چه بسا به سرنوشت مشابه ارج یا آزمایش مواجه شوند.
اینا به خاطر سال رونق تولیده اشکال نداره خداآخروعاقبت کشوررا بااین مدیران فوق العاده به خیرکنه! شرکتهای آزمایش وارج چون صاحبانشان دراوایل انقلاب فرار کردند واین دوشرکت زیر نظر بنیادها اداره می شدند ودست مدیران ازاین بنیادها افتادند وهر کدام ساز خود را می زدند نیست ونابود شدند وهیچ انگیزه ای برای برگشت صاحبان اصلی اینها صورت نگرفت وگرنه شرایطشان اینطور نمی شد اما شرکت آبسال (اونیورسال) وضعیت متفاوت تر از اینها پیدا کرد عزت ملی !! آقا شما یک آرایشگاه میزنی فردا یک لات میاد ازت می گیره آیا مشتری ها باز هم وقتی میرن دم آرایشگاه می بینم شخصی که فکر می کنند نیست باز میرن تو؟؟ نه یک درصد کمی حاضر می شوند ریسک کنند و موهاشون رو بدن آن لات اصلاح کنه چون می دانند کار اون شخص نیست.پس وقتی مینو ارج آزمایش کفش ملی و... از متخصصین گرفتید شما نمی توانید مدیریت کنید چون شما این کاره نیستید و از بین میره. 
