تحریم‌های جدید؛ تلاش برای انکار شکست فشار حداکثری
وزارت خزانه‌داری رژیم ترامپ روز جمعه ۲۶ دی‌ماه افراد و شرکت‌های جدیدی را از چین، هنگ‌کنگ، امارات و ایران با ادعای با نقض تحریم‌های کشتی‌رانی جمهوری اسلامی به لیست سیاه خود اضافه کرد و مایک پومپئو وزیر خارجه ایالات متحده آمریکا نیز اعلام کرد این کشور هفت شرکت و دو فرد را به خاطر همکاری با شرکت کشتی‌رانی جمهوری اسلامی تحریم کرده است.
در میان افراد تحریم شده نام محمدرضا خیابانی مدرس، رئیس شرکت کشتی‌رانی جمهوری اسلامی و حمیدرضا عظیمیان مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه دیده می‌شود. این در حالی است که هر دو شرکت یاد شده قبلا توسط آمریکا تحریم شده بودند.
دولت ترامپ در حالی تحریم‌های بی‌ثمر کنونی را وضع می‌کند که جوبایدن رئیس جمهوری منتخب آمریکا اعلام کرده که به برجام باز خواهد گشت و پس از تعهد آمریکا به برجام قاعدتا بخش زیادی از تحریم‌های ایران لغو خواهد شد و تحریم‌های جدیدی که در روزهای آخر دولت ترامپ وضع می شود تنها تلاش برای انکار شکست برنامه فشار حداکثری است.
دولت ترامپ از تمام گزینه های خود برای اعمال فشار بر تهران و با هدف آنچه سیاستمداران آمریکایی ادعا می کردند یعنی تغییر رفتار جمهوری اسلامی استفاده کرده است. اما اقتصاد ایران بعد از بیرون آمدن از شوک ماه‌های اولیه توانست در مسیر احیا و بازیابی خود حرکت کند.
این البته آخرین دور از تحریم‌های آمریکای ترامپ در فاصله چند روز مانده به پایان ریاست جمهوری ترامپ است. چندی پیش ۱۶ شرکت از جمله یک شرکت چینی و همچنین یک فرد مرتبط با صنایع فلزی ایران تحریم شد. شرکت‌های کی اف سی سی، فولاد پاسارگاد، فولاد گیلان، صنایع و معادن خاورمیانه، فولاد زرند، فولاد خزر، فولاد ویان، فولاد روهینا جنوب، شرکت تولیدی نورد صنعتی و ساختمانی، فولاد البرز غرب، مجمع صنعتی اسفراین، شرکت صنعتی فولاد بناب، فولاد سیرجان ایرانیان و شرکت فولاد ایرانیان زرند از جمله شرکت‌هایی بودند که مشمول تحریم شدند.
این در حالی است که اوایل تیرماه امسال وزارت خزانه‌داری آمریکا نام هشت شرکت صنایع فلزی و فولاد ایران را که عمدتا در ارتباط با شرکت فولاد مبارکه هستند، به فهرست تحریم‌های خود افزوده بود.
وزیر خزانه‌داری آمریکا در سخنانی که نشان از دشمنی با ایران داشت اعلام کرد که دولت ترامپ به اعمال تحریم علیه ایران به منظور جلوگیری از درآمدزایی جمهوری اسلامی ادامه خواهد داد. مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا در رابطه با اعمال تحریم‌های جدید علیه جمهوری اسلامی ایران، گفته است: نظام ایران از درآمد بخش فلزات برای تامین مالی فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده‌اش در سراسر جهان استفاده می‌کند. ایالات متحده به اعمال تحریم‌ها علیه نظام ایران، کسانی که تحریم ها را دور می‌زنند و کسانی که نظام را قادر به تامین مالی و انجام اهداف ستیزه‌جویانه‌اش می‌کنند، ادامه می‌دهد.
در دنیای امروز و با وجود تنوع منابع قدرت و ابزارهای اعمال قدرت رژیم ترامپ به میزان بی سابقه ای از ابزار تحریم علیه کشورها و ملتها استفاده کرد در این بین سهم ملت ایران تقریبا از همه دولت‌ها و ملت‌های دیگر بیشتر بوده است. با این حال اعتیاد دولت ترامپ به تحریم با وجود فشارهای غیر قابل انکار بر مردم ایران عملا دستاورد قابل اعتنایی برای آمریکا به همراه نداشت. نکته مهمتر اینکه افراط در استفاده از این ابزار، عملا آن را از کارایی انداخته است.
ایران طی سال‌های اخیر نه تنها دچار فروپاشی نشد حتی توانست با تکیه بر ظرفیت‌های داخلی بخش‌های مغفول مانده اقتصاد خود را احیا کند. تحریم با وجود هزینه‌های غیرقابل انکاری که برای ایران داشت تجربه ذی‌قیمتی در اختیار نظام تصمیم‌سازی جمهوری اسلامی قرار داد.
طبیعتا در شرایط تحریم و فشار، هر کشوری از سازوکارهای مقاومت برای تامین منافع ملی و تثبیت هویت سیاسی خود بهره می‌گیرد. ایران برای عادی کردن روابط خود با کشورهای جهان از سازوکارهای مختلفی استفاده کرده است. جوبایدن نامزد پیروز انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به دنبال احیای میراث دولت اوباماست که بایدن معاون وی بوده است.
برجام به عنوان یکی از میراث مهم اوباما به عنوان نمادی از رویکرد چندجانبه‌گرایی بوده است که ترامپ در دوران حضور در کاخ سفید هر کار کرد تا این توافق را نابود کند. ترامپ در این مدت نه تنها تحریم‌هایی برجامی ایران را اعاده کرد، بلکه با برچسب‌های مختلف تلاش کرد طناب تحریم را به دست و پای اقتصاد ایران ببندد. اما حالا با شکست ترامپ و پیروزی جوبایدن همه رشته‌های تحریمی ترامپ و دولتش در حال پنبه شدن است. علاوه بر اینکه ایران در این دوره توانست روی پای خود ایستاده و با کارزار فشار حداکثری مقابله کند، در عرصه بین المللی هم تجربه بزرگی برای دولت‌ها و ملت‌های مختلف به دست آمد استفاده از ابزارهایی مانند ابزار هژمونی دلار و نقش آمریکا در معادلات نظامی و امنیتی اکنون کشورهای مختلف و حتی متحدان‌آمریکا را به تجدید نظر در تعامل با آمریکا واداشته است.
طی سال‌های اخیر دولت‌های مختلف اقدام به تقویت سازوکارهای مبادلات بر مبنای پول‌های ملی کردند. از سوی دیگر راه اندازی اشکال مختلف از سوئیفت و یا تاکید متحدان اروپایی آمریکا بر لزوم تقویت ارتش اروپایی در این چهارچوب قابل ارزیابی است. از سوی دیگر در عرصه منطقه خاورمیانه هم اتفاقات مهمی رخ داده است. هرچند ایران بارها از کشورهای منطقه خواست با سازوکارهای درون منطقه ای به دنبال تامین امنیت درونزا و بومی باشند این ایده شاید به نتیجه نرسیده است با این حال اعتماد متحدان خاورمیانه ای آمریکا هم به این کشور کاهش یافته است که نشانه آن را می توان در گرایشهای برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس که به طور سنتی در جبهه غرب بوده و به نوعی قدرت‌های اقماری آمریکا بودند به سمت قدرت‌هایی مانند چین و روسیه قابل ارزیابی و تامل است.
