انزوای مکرون
مکرون که کشورش به عنوان یکی از اصلی ترین تامین کنندگان سلاح و تجهیزات نظامی عربستان، آتش بیار جنگ یمن و عامل تشدید بی ثباتی و ناامنی در منطقه است، روز جمعه گذشته در مصاحبه ای مطبوعاتی در پاریس ، در پاسخ سوال شبکه العربیه وابسته عربستان سعودی گفت که مذاکرات درباره توافق هسته ای ایران باید خیلی سختگیرانه باشد و کشورهای منطقه از جمله عربستان سعودی هم در این مذاکرات مشارکت داشته باشند.
فرانسه که اخیر مواضع غیرمنطقی خود در قبال برجام را تشدید کرده، حتی جلوتر از آمریکا، انگلیس و آلمان حرکت می کند. طرح موضوعاتی نظیر حضور برخی کشورهای منطقه در هرگونه مذاکره در خصوص برجام، حکایت از همین امر دارد. اما بی توجهی شرکای برجامی پاریس به طرح چنین موضوع های، حکایت از عدم تایید و تنها ماندن فرانسه در مسیر اشتباهی است که در پیش گرفته است.
مکرون از رویای حضور عربستان در مذاکراتی سخن گفته است که اصولا از سوی ایران انجام چنین مذاکراتی ، ممکن نیست.
سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در واکنش به حرفهای مکرون، او را به خویشتن‌داری و پرهیز از مواضع شتاب‌زده و نسنجیده دعوت کرد و گفت: « برجام یک توافق چندجانبه بین المللی است که توسط قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت تایید و تثبیت شده، و به هیچ وجه قابل مذاکره مجدد نبوده و طرف‌های آن هم مشخص و غیرقابل تغییر هستند.»
پیشتر نیز عربستان و امارات مدعی شده بودند که باید کشورهای عربی خلیج فارس در هرگونه مذاکرات جدید هسته‌ای با ایران حضور داشته باشند.
مکرون که کشورش در میان سایر اروپایی ها، علاقه ای خاص به روابط با اعراب خاورمیانه دارد، برنامه سفر به لبنان را پیش دارد و برای تحقق اهدافش سیاسی-اقتصادی خود در لبنان، به پشتیبانی سعودی ها نیازمند است.
از سوی دیگر، فرانسه که بعد از برگزیت، خیال کسب جایگاه قدرت برتر اتحادیه اروپا را در سر می پروارند، بخش عمده از فعالیت های اقتصادی و تجاری خود را با کشورهای عربی انجام می دهد و تقویت مناسبات پاریس با متحدان ثروتمندش در حاشیه خلیج فارس، شاید بتواند فرانسه در تحقق رویایی قدرت برتر اتحادیه اروپا یاری کند.
مناسبات فرانسه و عربستان
فرانسه و لبنان در سال ۱۳۹۳ قراردادی نظامی به ارزش ۳ میلیارد دلار امضا کردند که تامین مالی آن بر عهده عربستان سعودی بود. در زمان امضای این قرارداد، ژان ایو لودریان وزیر امور خارجه کنونی فرانسه، وزیر دفاع این کشور بود.
عربستان سعودی یک از متحدان اصلی فرانسه به شمار می رود و و همکاری های راهبردی در حوزه های اقتصادی ، نظامی و سیاسی گسترده ای بین دو کشور وجود دارد.
فرانسه با فاصله کم بعد از آمریکا و انگلیس، در جایگاه سوم کشورهای تامین کننده سلاح و تجهیزات نظامی عربستان قرار دارد و در تلاش است تاخود را به جایگاه نخست این فهرست ارتقا دهد. در تابستان سال ۲۰۱۵ عربستان و فرانسه قراردادی تسلیحاتی به ارزش ۱۰میلیارد دلار امضا کردند.
در سال ۲۰۲۰ فرانسه مخالفت صریح خود را با ممنوعیت فروش سلاح به عربستان و امارات اعلام کرد. در جریان جنگ یمن، فرانسه به ارزش میلیاردها دلار سلاح و تجهیزات نظامی در اختیار عربستان قرار داده است.
اوایل سال جاری «فرانسوا گویت» سفیر فرانسه در ریاض در دیدار با «فهد بن سلطان» امیر منطقه تبوک با بیان اینکه روابط دو کشور روز به روز شاهد توسعه است، پاریس را شریک استراتژیک و مورد اعتماد عربستان سعودی خواند. نماینده ارشد دولت فرانسه در ریاض روابط فرانسه و عربستان سعودی در اوج خود قرار دارد و روز به روز توسعه می‌یابد.
او با بیان اینکه فرانسه آماده همکاری در پروژه‌هایی همچون احداث شهر مدرن «نیوم» در عربستان است؛ تأکید کرد فرانسه شریک استراتژیک و مورد اعتماد عربستان سعودی است.
«فرانسوا گویت» افزود: «ما آماده‌ایم تا در مسیر تحقق چشم‌انداز رؤیایی ۲۰۳۰ عربستان سعودی قدم بر داریم»
سفیر فرانسه در ریاض، همچنین گفت کشورش تلاش دارد به عنوان شریک استراتژیک، روابط دوستانه دو کشور را از طریق مبادلات تجاری، فرهنگی و علمی توسعه دهد.
او همچنین در خلال سخنان خود به تمجید از «محمد بن سلمان» پرداخت و گفت او مرحله جدیدی از همکاری‌های مشترک میان فرانسه و عربستان سعودی را ایجاد کرده است.
حجم روابط اقتصادی فرانسه و عربستان سعودی پس از روی کار آمدن «محمد بن سلمان» شاهد جهش قابل ملاحظه‌ای بوده است به طوریکه در جریان سفر محمد بن سلمان در ماه آوریل سال گذشته میلادی، «عادل الجبیر» وزیر خارجه وقت سعودی اعلام کرد حجم تبادلات تجاری با فرانسه به ۲۸۴ میلیارد ریال سعودی می‌رسد.
تأکید سفیر فرانسه بر شراکت راهبردی با عربستان سعودی در حالی است که در اکتبر سال گذشته میلادی «امانوئل ماکرون» رئیس‌جمهور فرانسه با بیان اینکه فروش سلاح به ریاض هیچ ارتباطی با پرونده قتل «جمال خاشقچی» روزنامه‌نگار منتقد عربستان سعودی در کنسولگری استانبول ندارد، با درخواست‌های نهادهای حقوق بشری داخلی و بین‌المللی برای توقف فروش تسلیحات به عربستان سعودی مخالفت کرد.
ریل‌گذاری برجام
شرکای برجام معتقدند که بازگشت این توافق به ریل اصلی خود، از مسیر رفع تحریم‌ها علیه ایران می‌گذرد.
پیتر استانو سخنگوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا می‌گوید که اظهارات اخیر رئیس جمهور فرانسه ارتباطی با سیاست های جمعی اتحادیه ندارد و آنها خواهان حفظ برجام هستند. او در جلسه توجیهی با خبرنگاران تصریح کرد که اتحادیه اروپا به توافق برجام با ترکیب کنونی پایبند است.
انگلیس هم معتقد است که بازگشت برجام به مسیر اصلی خود از طریق مذاکره اعضای توافق محقق می‌شود و طرف‌ها باید از هرگونه اقدام یا اظهار نظری که گفت‌وگوها را تضعیف و دشوار می‌کند، پرهیز کنند. یک دیپلمات بلند انگلیس هم زمان با آغاز دوره ریاست این کشور بر شورای امنیت ملی سازمان ملل متحد، از آمادگی این سازمان در زمینه «کد گذاری» رفع تحریم‌ها علیه ایران خبر داد.
حتی آلمان هم که پیشتر از توافق بزرگتر با ایران سخن گفته بود، دست یابی به چنین سندی را از مسیر اجرای کامل برجام با ترکیب کنونی دانسته و از مواضع قبلی خود عقب نشینی کرده است. روسیه و چین هم معتقدند که لغو کامل تحریم ها از سوی آمریکا، اساسی ترین گام برای فراهم شدن زمینه بازگشت ایران به تعهدات برجامی است.
محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران در واکنش به موضع گیری فرانسه گفته است: "چرا ایران -کشوری که محکم ایستاد و تروریسم بی‌رحمانه اقتصادی آمریکا را که هم ناقض برجام هم قطعنامه شورای امنیت بود با شکست مواجه کرد- باید اول حسن‌نیت نشان دهد. توافق را اول آمریکا بدون دلیل زیرپا گذاشت و اکنون باید خطایش را جبران کند. بعد ایران پاسخ خواهد داد."
باید در نظر داشت که طرح فرانسه برای مشارکت عربستان در مذاکرات برجامی، نه تنها به حل مشکل که به فروپاشی این دستاورد مهم چندجانبه‌گرایی منجر می‌شود. عربستان به لطف حمایت‌های دونالد ترامپ فعالیت‌های تازه و مخفیانه ای را در زمینه توسعه برنامه‌های اتمی آغاز کرده و از این منظر زیر ذره بین آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار گرفته است.
عادل الجبیر وزیر مشاور در امور خارجه عربستان سعودی در مصاحبه‌ای ادعا کرده است: «اگر برنامه هسته‌ای ایران متوقف نشود، عربستان این حق را خواهد داشت تا خود را به سلاح هسته‌ای مجهز کند.»
سفیر و نماینده دائم ایران در وین از آژانس بین المللی انرژی اتمی خواسته تا درباره برنامه پنهانی هسته‌ای عربستان شفاف سازی کرده و گزارشی را به اعضای آژانس ارائه کند.
از این رو پیشنهاد پاریس برای مشارکت عربستان در مذاکرات برجام نه تنها محلی از اعتبار ندارد که اصرار بر این امر می‌تواند با واکنش منفی اعضای برجام روبرو شود.
