سونامی اختلالات روانی در دوران پساکرونا حتمی است
محمد حاتمی روز چهارشنبه در نخستین همایش ملی مداخلات در بحران و سلامت روان که به صورت مجازی، توسط جمعیت هلال احمر با همکاری سازمان نظام روانشناسی و مشاوره برگزار شد، افزود: در دوران پسا کرونا با بحران سلامت روان مواجه خواهیم بود زیرا افراد سوگ فرو رفته خود را بروز می دهند و بروز آثار روانشناختی نظیر افسردگی، وسواس، اضطراب و حتی آسیب‌های اجتماعی نظیر طلاق و اعتیاد را در آن دوران پیش بینی می کنیم.
وی با تاکید بر اینکه قرنطینه باعث ایجاد شکاف میان خانواده ها شده و این محدودیت ها روی ارتباطات درون خانوادگی و زوجین تاثیرات خود را گذاشته است، گفت: قرنطینه روی سالمندان هم تاثیرات مخربی داشته و این نگرانی ها در حوزه سالمندان وجود دارد. سیستم ایمنی افراد باید به گونه ای باشد که بدن فرد با ویروس مبارزه کند، کسانی که دچار اختلالات روانی هستند، سیستم ایمنی بدنشان ضعیف است و کرونا اثرگذاری بیشتری روی این افراد خواهد داشت.
رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره گفت: در حال حاضر در شرایط مناسبی وجود نداریم و سلامت روان مردم در مخاطره است. وقتی با این شرایطی مواجه هستیم در حالت دفاع روان شناختی هستیم و تاثیرات منفی خود را در حد اختلافات می گذارد اما اثرات دراز مدت آن در ایام پسا کرونا فاجعه آمیز خواهد بود.
حاتمی اثرات روانشناختی قرنطینه بر روی کودکان و نوجوانان را از جمله دغدغه های اصلی این سازمان دانست و ادامه داد: سنین ۶ تا ۱۸ سال سنین تحول رشد است و این رشد در بستر فعالیت جمعی و نقش پذیری اجتماعی محقق می شود و در این قرنطینه این رشد حاصل نمی شود و در دوران پسا کرونا با کودک و نوجوانی شاهد خواهیم بود که نتوانسته رشد به هنجاری را طی کند. همچنین اغلب مراجعات ما در این دوران معطوف به کودکان و نوجوانان بوده است که دچار خستگی روانی شده اند.
وی با اشاره به لزوم تحت پوشش بیمه قرار گرفتن خدمات روانشناسی و مشاوره به ویژه در شرایط بحران کرونا تصریح کرد: امروزه اقشار کم درآمد از خدمات روانشناسی و مشاوره محروم هستند و درخواست سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور از رئیس جمهوری و مسئولین ستاد ملی کرونا این است که حداقل در شرایط کنونی پاندمی کووید ۱۹ اقشار کم درآمد بتوانند با بیمه های پایه، تامین اجتماعی و... از خدمات روانشناسی و مشاوره استفاده کنند زیرا امروزه اکثریت مردم به دلیل درآمد پایین نمی توانند از خدمات روانشناسی و مشاوره بهره ببرند.
حاتمی گفت: اکنون سلامت روان مردم در همه زمینه ها نظیر اعتیاد و مشکلات روانشناختی مخاطره آمیز است، از این رو باید از تمام ظرفیت های لازم برای مقابله با این شرایط استفاده کنیم. در شرایط کنونی لازم است برای سلامت روان مردم برنامه ریزی بیشتری انجام شود و صدا و سیما برنامه های آموزشی بیشتری در این زمینه داشته باشد.
وی افزود: با شروع بحران کرونا در ایران، در میان مردم اضطراب و نگرانی شدید و ترس غیر طبیعی دیده می‌شد که بر روی روان و جسم آنها اثرات منفی برجای گذاشته بود. از سوی دیگر واکنش افرادی که دارای بیماری زمینه‌ای روانشناختی نیز بودند شدیدتر و نگرانی آنها نسبت به بیماری بیشتر بود به طوری که بعضا نشانه‌هایی در حد خودکشی نیز در برخی افراد دیده می‌شد.
حاتمی گفت: از سوی دیگر در اوایل شیوع کووید ۱۹ در ایران شایعات مربوط به بیماری و اطلاعات پیرامون آن نیز زیاد بود و همین امر منجر به ایجاد ترس غیر منطقی و التهاب و در نهایت واکنش هیجانی در بین مردم شده بود. از طرفی با لزوم وجود ترس منطقی برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی مواجه بودیم و از طرف دیگر باید وضعیت را به آرام سازی روانی سوق می‌دادیم. در این شرایط از طریق سامانه ۴۰۳۰ و سایر امکانات موجود در کشور توانستیم سطح کشور را به آرام سازی و در عین حال رعایت پروتکل‌ها سوق دهیم اما به تدریج با عادی انگاری رعایت پروتکل‌ها از سوی مردم منجر به ایجاد موج دوم و سوم کرونا شد.
رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور ادامه داد: در شرایط کنونی همه افرادی که دچار بیماری شدند و یا در خانواده خود عزیزی را از دست دادند از نظر روانی با مشکلاتی مواجه شده‌اند. در پیش از پاندمی کووید ۱۹ با امکان برگزاری مراسم عزاداری و همدلی مردم با خانواده‌ها شرایط درک از دست دادن عزیزان راحت‌تر بود اما اکنون این سوگ را باید در خود حفظ کنیم و مردم با سوگ در خود فرو رفته‌ای مواجه‌اند.
به گفته حاتمی، اکنون شرایط روان مردم مخاطره آمیز است و اثرات دراز مدت آن در دوران پساکرونا خود را بروز خواهد داد به طوری که مردم دچار افسردگی روانی و مشکلات روانی پساکرونا خواهند شد، از این رو از جمله اقدامات سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور تولید بسته‌های آموزشی در راستای تغییر سبک زندگی جدید مردم است.
رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره همچنین با اشاره به اهمیت «اعتماد سازی ملی» در شرایط کنونی گفت: مردم به علت عدم ارائه پیام‌های یکدست در سطح کشور مجبور به مراجعه به رسانه‌های بیگانه و مغروض و فضای مجازی هستند، ما باید از طریق اقناع سازی، اعتماد سازی و هماهنگی در ارائه اطلاعات اعتماد ملی را ایجاد و سلامت روان را از حاشیه به متن منتقل کنیم.
وی افزود: اکنون مردم همچنان ابهام دارند، شایعات زیاد است و همچنان نیازمند صحبت کردن و گفت‌وگو و مشاوره هستند. مردم همچنان التهاب دارند و باید به سوالات آنها پاسخ داده شود. باید اطلس روانشناختی شهرها را آماده کنیم و آمار دقیقی را در اختیار مسئولان قرار دهیم. مداخلات روانشناختی باید نهادینه شود و زیر ساخت‌های لازم فراهم شود، در این زمینه سازمان نظام روانشناختی آماده همکاری و در اختیار قرار دادن سرمایه‌های اجتماعی خود به سایر نهادهای اجرایی کشور است.
