پایان هفتمین دور مذاکرات وین| توافق نشد؛ دیپلمات‌ها چه زمانی به وین باز می‌گردند؟

بعد از تعطیلی حدودا شش ماهه از آخرین دور گفتگوها بر سر احیای برجام که در پایتخت اتریش برگزار شده بود، دولت ابراهیم رئيسی پذیرفت که ایران را بار دیگر به مذاکرات هسته‌ای بازگرداند. این دور از گفتگوها که نخستین در دولت جدید ایران و هفتمین از زمان روی کار آمدن دولت جو بایدن در آمریکا به شمار می‌رود بعد از ظهر روز جمعه ۳ دسامبر، بعد از ۵ روز به پایان رسید.

به گزارش آفتاب‌نیوز؛ خبرگزاری دولت(ایرنا) درباره این مذاکرات نوشت: تیم ایرانی در این دور تمرکز خود را بر روی پیشبرد مذاکرات بر اساس پیش نویس های ارائه شده از سوی خود قرار داد و همین مساله باعث شد تا طرف های اروپایی حاضر در مذاکره به دلیل عملیاتی بودن پیشنهادات ایران و نبود دستورالعمل، تقاضای تعویق مذاکرات را برای کسب تکلیف از پایتخت های خود، مطرح کنند. نکته قابل تامل مواجهه اروپا در مذاکرات وین با پیش نویس ایران است که بر مبنای فضاسازی رسانه ای برای فشار به عملکرد تیم ایرانی طراحی شده است.

خبرگزاری دولت افزوده است: سه کشور اروپایی با محوریت انریکه مورا معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ابتدای نشست وین تاکید کردند که "مذاکرات بر مبنای ۶ دور قبلی (مذاکرات انجام شده در دولت پیشین) ادامه خواهد داشت." این اظهارنظر با واکنش مذاکره کننده ارشد ایران مواجه شد؛ علی باقری تاکید کرد که متون قبلی تنها پیش نویس است نه توافق". کشورهای اروپایی در تلاش برای اجرای عملیات روانی خود، سعی داشت پیش نویس ایران را در تعارض با مذاکرات قبل عنوان کند؛ این در حالی است که برخلاف ادعای اروپا مبنی بر افزایش سطح خواسته های طرف ایرانی، دو پیش نویس ارائه شده از سوی تیم مذاکره کننده ایرانی دقیقا بر اساس توافق هسته ای و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت بوده.

در ادامه گزارش خبرگزاری دولت آمده است: بر اساس اطلاعات موجود، سه کشور اروپایی خواهان پذیرش تعهدات فرابرجامی از سوی ایران بودند، اما پیش‌نویس‌های ایران مانع طرح این خواسته‌ها از سوی اروپا به نمایندگی از آمریکا در جریان مذاکرات شده است. در این بین پیروی سه کشور اروپایی از خواسته های آمریکا و اختلافات جناح های داخلی این کشور در مواجهه با ایران، باعث اثرگذاری منفی در مذاکرات شده تا جایی که نشریه سعودی الشرق الاوسط در یادداشتی آورده است که "سردرگمی و اختلاف در دولت آمریکا درخصوص اتخاذ رویکرد در قبال ایران موجب اختلال در مذاکرات هسته‌ای وین شده است. "

مسئول تیم مذاکره کننده ایرانی نیز پس از پایان مذاکرات با اشاره به شیوه مواجهه تیم های اروپایی با پیش نویس های ایران، تاکید کرد که "هیچ کدام از تیم های اروپایی نگفتند که پیشنهادهای ایران مبنای حقوقی و قانونی مورد قبول دو طرف را ندارد." تلاش اروپا برای کشاندن مسیر مذاکرات به درخواست های فرابرجامی مطرح شده در دوره های پیشین را می‌توان عامل اصلی توقف مذاکرات تا هفته آینده دانست. پافشاری ایران بر پیش‌نویس‌های عملیاتی خود باعث تا کشورهای اروپایی حاضر در مذاکرات تلاش کنند تا مسئولیت عدم نتیجه گیری از مذاکرات را متوجه تیم ایرانی کنند.

برای ناامید شدن زود است

میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی واقع در وین نیز روز جمعه در توییتی نوشت: برای ناامید شدن زود است. در دیپلماسی چندجانبه این قاعده وجود دارد که می‌گوید تا زمانی که بر سر همه‌ چیز توافق نشده باشد، بر سر هیچ چیزی توافق نشده است.‌ پس تغییر ممکن است اما باید به نحوی تعیین شوند که به حصول پیشرفت بیشتر کمک کنند.

وی در توییت دیگری نوشت: وقفه‌ای فنی در مذاکرات وین پیش آمده و مذاکرات هفته آتی ادامه خواهند یافت. این فرصتی برای هریک از مشارکت‌کنندگان از جمله ایران و آمریکا است تا با پایتخت‌های‌شان رایزنی و با در نظر گرفتن مواضع دیگر همتایان، در خصوص نحوه پیشبرد مسائل تفکر کنند.

نگرانی اروپا

یورونیوز نیز درباره پایان مذاکرات وین نوشته است: انریکه مورا، نماینده اتحادیه اروپا در این مذاکرات پس از برگزاری نشست کمیسیون مشترک در اظهاراتی با اشاره به مفید بودن گفتگوها در این دور افزود: «گفتگوها ادامه می‌یابد و همه طرف‌ها در حال بررسی پیشنهادها هستند. ما برای چند روز مذاکرات را متوقف می‌کنیم و چهارشنبه یا پنجشنبه هفته آینده پس از مشورت‌های بیشتر بار دیگر به وین باز می‌گردیم.»

معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا همچنین در عین حال تاکید کرد که گفتگوها آسان نیست و مشکلات زیادی در این مسیر وجود دارد. ضمن اینکه به بیان او زمان هم نامحدود نخواهد بود.

از سوی دیگر علی باقری کنی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران در گفتگو با خبرنگاران، توپ را در زمین کشورهای غربی انداخت و گفت که « طرف‌های مقابل احساس نیاز کردند که برای بررسی پیشنهادات ایران و ارائه پاسخ به این طرح‌ها باید برای مشورت راهی پایتخت‌های خود شوند.»

معاون پیشین سعید جلیلی در تیم مذاکره کننده همچنین در ادامه افزود: «ایران این فرصت را به طرف‌های مقابل داد تا پس از مشورت با پایتخت‌های خود هفته دیگر برای ادامه گفتگوها بار دیگر به وین بازگردد و مذاکرات پی گرفته شود.»

در سوی مقابل اما دیپلمات‌های ارشد سه کشور اروپایی در متنی که در اختیار خبرگزاری‌ها قرار داده‌اند از طرح‌های ارائه شده تیم ایرانی در این گفتگوها ابراز ناامیدی و نگرانی کردند. در بخشی از این متن که بدون اشاره به نام این دیپلمات‌ها منتشر شده آمده است: «تیم ایرانی تغییرات عمده‌ای در متن طرح‌های خود نسبت به آنچه پیشتر در شش دور مذاکرات بین طرفین توافق شده بود انجام داده که برخی از آنها با متن توافق سال ۲۰۱۵ برجام ناسازگار است.»

این دیپلمات‌های اهل کشورهای بریتانیا، فرانسه و آلمان همچنین در ادامه با ابراز تردید در خصوص چشم‌انداز آتی مذاکرات افزودند: «بر اساس طرح ارائه شده توسط تیم ایرانی مشخص نیست که تحت چه بازه زمانی منطقی می‌توان شکاف‌های موجود بین مواضع طرفین را برطرف کرد.»

در ادامه این متن دیپلمات‌های اروپایی بار دیگر بر تعهد کشورهای خود در خصوص ادامه مذاکرات تاکید کرده‌اند اما در عین حال بر این نکته پافشاری نمودند که «زمان در این خصوص در حال اتمام است.»

همچنین امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه که در دوبی حضور دارد پس از پایان این دور از گفتگوها در گفتگو با خبرنگاران در خصوص نتایج به دست آمده در وین ابراز ناامیدی کرد و افزود: «به نظر می‌رسد این دور از گفتگوها بر سر برنامه هسته‌ای ایران ناموفق بوده است. به احتمال زیاد این مذاکرات در کوتاه مدت ادامه پیدا نمی‌کند.»

نماینده چین در این مذاکرات هم پس از پایان نشست کمیسیون مشترک با تاکید بر اینکه هنوز کارهای بیشتری برای انجام وجود دارد تایید کرد که مذاکرات هفته آینده در وین پی گرفته خواهد شد.

ساعاتی پیش از برگزاری نشست کمیسیون مشترک، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در تماسی تلفنی با جوزپ بورل، مسئول دستگاه سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفتگو کرد. امیرعبداللهیان در این تماس تاکید کرده که غرب ابتکار عمل واقعی خود را در لغو تحریم‌ها به کار بندد. وزیر امور خارجه ایران همچنین در بخش دیگری از این گفتگو روند گفتگوهای وین را خوب اما کند دانسته است.

برخی واکنش های داخلی به توقف مذاکرات وین

به هر ترتیب مذکرات بر سر احیای توافق هسته‌ای ایران در حالی روز جمعه و پس از ۵ روز گفتگو به پایان رسید که مطابق انتظار مسیر دشواری برای توافق میان طرفین مشاهده می‌شود. تیم‌های مذاکره کننده پس از بازگشت به پایتخت‌ها و استراحت چند روزه بار دیگر اواخر هفته آینده به پایتخت اتریش باز می‌گردند تا گفتگو بر سر احیای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ را از سر بگیرند.