نقش پلیس در عدالت ترمیمی
محمد سنجابی نژاد- توجه به بزه دیده بعنوان یکی از کنشگران پدیده جنایی و یا بعنوان فردی که در نتیجه وقوع جرم متحمل آسیب‌های جانی، مادی، روانی، معدنی می‌شود. بزه دیده شناسی دو دیدگاه متفاوت را شامل می‌شود. بزه دیده بعنوان عامل وقوع پدیده جنایی تلقی می‌شود. منظور از بزه دیده در این دیدگاه انسان‌ها و یا کالا‌های آمار جرم است. شاخه از بزه دیده شناسی، بزه دیده فردی است که در نتیجه وقوع جرم متحمل آسیب‌های جانی، مالی، روحی و معنوی شده است. در این شاخه تلاش می‌شود که در حداقل زمان ممکن
حمایت‌های مادی و معنوی برای بزه دیده فراهم شود. حمایت از بزه دیده در این شاخه از بزه دیده شناسی دارای مبانی اخلاقی و انتفاعی است. از منظور اخلاقی، اخلاق ایجاب می‌کند، شخصی که در نتیجه وقوع جرم بزه دیده شده است. صرف نظر از تقصیر وی در وقوع جرم از حمایت‌های مادی و معنوی برخوردار شود.
اول- آسیب ناشی از جرم: منظور از آسیب هر نوع ضرر و زیان، خسارت و صدمه به جان، مال، ناموس، آبرو و روح آدمی است که در اثر جرم بزه دیده متحمل آن می‌شود. ضرر کلمه‌ای عربی و زیان لغت فارسی است و غالبا این دو کلمه را که معادل یکدیگرند با هم به کار می‌برند. هر چند این استعمالات مترادف الفاظ است و در تعبیرات حقوقی صحیح نیست. اما در متون قانونی و عرف و نیز در بین حقوق دانان، استفاده ازین اصطلاح شایع است.
دوم- آسیب‌های ناشی از جرم از زبان بزه‌دیدگان: آسیب‌های ناشی از جرم در مباحث نظری و مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی مطرح شد. در بخش میدان تحقیق با ۶۲ نفر از بزه دیدگان جرائم مختلف در
کلانتری ها، پاسگاه‌ها و نیز اداره‌های پلیس آگاهی مصاحبه شده است و آسیب‌هایی که بزه دیدگان در اثر جرم عملا متحمل آن شده اند. از زبان خودشان بیان شده است. این آسیب‌ها در دو عنوان آسیب‌های مادی و آسیب معنوی قابل دسته بندی است.
سوم- بزه دیده شناسی: پلیس برای کاهش آسیب‌هایی که از ناحیه جرم متوجه بزه دیده می‌شود، ناگزیر به شناخت اهمیت و جایگاه بزه دیده است. توجه به بزه دیده و حمایت از او در نظریات جرم شناختی، می‌تواند بستر لازم را فراهم کند تا پلیس با اعتقاد و جدیت بیشتری در کاستن از آسیب‌های بزه دیده گام بردارد. جرم شناسان با توجه به نقش بزه دیده در شکل گیری جرم و نیز لزوم حمایت از او، بزه دیده را دوباره به قلمروی علوم جنایی وارد کرده اند.
چهارم- کمک‌رسانی مناسب پلیس: یکی دیگر از مهمترین حقوق عینی – ماده بزه دیدگان کمک رسانی مناسب به آنان در سراسر فرایند جنایی است. این کمک‌رسانی جنبه‌های گوناگون دارد که کمک مادی، پزشکی، روانشناسانه و اجتماعی برجسته‌ترین گونه‌های آن است. هدف این خدمات رسانی عبارت است از، کمک به بزه دیدگان برای مقابله با آسیب عاطفی، مشارکت در فرآیند عدالت جنایی، به دست آوردن جبران خسارت و مقابله با دشواری‌های بزه‌دیده.
۱- حق دسترسی سریع به پلیس
۲- مداخله پلیس در بحران پس از بزه‌دیدگی
۳-رسیدگی عادلانه و مناسب و در زمان معقول
فراهم کردن ساز و کار‌های جبران خسارت: چنانچه بزه روی داده، افزون بر برهم زدن نظم عمومی به زیان دیدگی بزه دیده بیانجامد، وی می‌تواند نسبت به جبران این زیان دیدگی اقدام کند. این جبران در وهله نخست یعنی جبران خسارت، که عبارت است از برگرداندن مال یا پرداخت پول برای آسیب یا زیان وارد شده، پرداخت هزینه‌هایی که بزه دیده به دنبال بزه دیدگی به آن دچار شده و انجام خدمات و اعاده وضع یا اعاده حیثیت و توان بخش بزه دیده را نیز در بر می‌گیرد که اصولا به دوش بزهکار یا دیگر اشخاصی است که پاسخگوی رفتار بزهکارند.
خواسته‌های بزه‌دیدگان از پلیس:
۱-پلیس به وقت بزه‌دیدگان ارزش و احترام قائل شود.
۲-رسیدگی به پرونده‌ها از سوی ماموران
۳- پلیس با همت و تلاش لازم نیست به شناسایی
۶- پلیس با مجرمان طبق قانون برخورد کرده
۷- ماموران پلیس در صحنه ارتکاب جرم، سریعتر صورت گیرد
۸- ماموران اطلاعات حقوقی داشته باشند.
۹- پلیس با وکلای بزه دیدگان همکاری داشته باشند و غیره.
چکیده
در عدالت ترمیمی و میانجیگری پلیس؛ هر فرایندی که در آن، بزه دیده و بزه کار، و در صورت لزوم، عضوی دیگر از جامعه، تحت تاثیر بزه با یکدیگر فعالانه همکاری داشته باشند تا راه حلی را عموما به کمک میانجی، مشاور، یا تسهیل کننده، برای مسائل ناشی از بزه بیابند، فرآیند نامیده می‌شود. عناصر عدالت ترمیمی: ۱-داوطلبانه بودن ۲-اظهار حقیقت ۳-رودررویی ۴-توافق ۵- حمایت ۶- غیرعلنی و محرمانه بودن
منابع و ماخذ:
۱-جمله حقوقی دادگستری – شماره ۵۲ و ۵۳،
۲- مطالعات مدیریت انتظامی – نشریه دانشکده علوم انتظامی شماره ۱ سال ۸۲،
۳- نخستین همایش ملی پیشگیری از جرم – دفتر تحقیقات کاربردی پلیس پیشگیری ناجا
۴- فصلنامه اندیشه انتظامی – سال دوم، شماره دوم
۵- سید علی حسینی مقدم- کتاب شناسایی رفتار مصوب پلیس سال ۸۶
