چرا عربستان روی بایدن را زمین انداخت؟

بزرگترین صادر کننده نفت جهان اصرار دارد که این تصمیم صرفا بر اساس مسائل اقتصادی گرفته شده و سیاست در آن دخالتی نداشته است. این اقدام، به منزله لحظه مهمی در بیش از ۷۰ سال اتحاد میان عربستان سعودی و آمریکا محسوب می‌شود. تصویب بزرگترین کاهش تولید از سال ۲۰۲۰، کمتر از سه ماه پس از سفر جو بایدن به عربستان سعودی برای درخواست تولید بیشتر نفت و کمک به پایین‌تر رفتن قیمت‌ها گرفته شده است. بلومبرگ در گزارشی به بررسی دلایل احتمالی تصمیم عربستان سعودی پرداخته است

نفت در برابر امنیت

اساس روابط میان عربستان سعودی و آمریکا این توافق بوده که آمریکا حمایت نظامی از این کشور را در قبال تامین مطمئن نفت فراهم می کند. اما حتی پیش از اینکه بایدن در ژوئیه به جده سفر کند، مقامات سعودی می گفتند ماهیت شراکت میان واشنگتن و ریاض به شکل اساسی تغییر کرده و این اتحاد نامتوازن شده است.

تلاش آمریکا برای احیای توافق هسته‌ای با ایران که رقیب منطقه‌ای ریاض است، حضور عربستان سعودی در جنگ یمن و آنچه کشورهای منطقه خلیج فارس عدم حمایت واشنگتن در برابر حملات نیابتی می‌دانند، همگی به تنش‌ها و اختلافات رو به رشد در دیدگاه‌ها اضافه کرده است.

یک منبع آگاه از مذاکرات در داخل اوپک پلاس که به دلیل محرمانه بودن مسائل دیپلماتیک مایل نبود نامش فاش شود، اظهار کرد: مقامات کشورهای مقامات منطقه خلیج فارس به طور محرمانه مدتهاست از تلاش‌های آمریکا برای وادار کردن آنها به برخی مواضع سیاسی خاص، شکایت داشتند. مقامات آمریکایی خیلی دیر پی بردند که این ارعاب، موثر واقع نشده است. واشنگتن باید با نظم جدیدی بر مبنای منافع دوجانبه سر کند.

نفوذ سعودی

محمد بن سلمان ۳۷ساله به دنبال معرفی عربستان سعودی به عنوان یک بازیگر بزرگ است و از میلیاردها دلار درآمد به دست آمده از فروش نفت برای آماده کردن این کشور برای تبدیل شدن به یک قدرت قرن بیست و یکم استفاده می کند. چهار سال پس از قتل جمال خاشقچی، روزنامه نگار برجسته منتقد ریاض که به تنبیه ولیعهد عربستان سعودی از سوی همتایان بین‌المللی منتهی شد، نشانه‌ها حاکی از آن است که اعتماد و بلندپروازی وی تزلزل ناپذیر مانده است.

عربستان سعودی ماه گذشته در اقدامی غیرمعمول اعلام کرد این شاهزاده سعودی برای مبادله یک زندانی میان روسیه و اوکراین میانجی‌گری کرده و پادشاه آینده این کشور را یک میانجی‌گر بین المللی معرفی کرد.

در داخل کشور نیز محمد بن سلمان نقش نخست وزیر را از پدر خود به عهده گرفته است که وی را رسما رئیس دولت می‌کند. این اقدامی است که وکلای وی استدلال می‌کنند محمد بن سلمان را از پرونده‌های حقوقی آمریکا در ارتباط با خاشقچی مصون نگه میدارد.

با تشدید مشکلات انرژی پس از حمله نظامی روسیه به اوکراین، سران کشورهای دیگر بیشتر پذیرای محمد بن سلمان شده اند. علاوه بر بایدن، شاهزاده سعودی امسال میزبان سران کشورهای فرانسه، انگلیس و آلمان بوده است. وی همچنین محتاطانه در حال ترمیم روابط با رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه است، که به جذب سرمایه گذاری ریاض است که امسال در مسیر ثبت یکی از سریع‌ترین نرخ‌های رشد اقتصادی در میان کشورهای گروه ۲۰ قرار دارد.

عربستان سعودی حتی هفته گذشته میزبانی بازی‌های زمستانی آسیایی ۲۰۲۹ را به دست آورد.

مسائل اقتصادی

شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان سعودی، اظهار کرده که تصمیم اوپک پلاس بر اساس عوامل بنیادین بازار گرفته شده و این گروه باید در شرایط نوسان شدید بازار، آماده اقدام فوری باشد. میثم الغیس، دبیرکل اوپک، در مصاحبه با شبکه تلویزیونی العربیه اظهار کرد درخواست برای کاهش تولید بر مبنای نشانه‌هایی بوده که رکود جهانی در حال وقوع است.

برنامه بودجه اولیه عربستان سعودی، نشانه‌هایی از دورنمای این کشور را دربردارد. بر اساس این آمار، مقامات سعودی قیمت نفت برنت در سال میلادی آینده را ۷۶ دلار در هر بشکه حساب می کند. این قیمت حدود ۲۰ درصد کمتر از قیمت هفته گذشته نفت و بسیار بد بینانه‌تر از قیمت مورد پیش بینی اکثر تحلیلگران است.

با در نظر گرفتن این قیمت، سعودی‌ها پیش‌بینی می‌کنند که بودجه سال آینده ۹ میلیارد ریال معادل ۲.۴ میلیارد دلار مازاد خواهد داشت که کمتر از برآورد قبلی است. در مواجهه با انتخاب بین حمایت از اقتصاد جهانی از طرف آمریکا و به خطر انداختن خودشان، سعودیها خودشان را انتخاب کردند. کشورهای دیگر منطقه خلیج فارس نیز اقدام مشابهی انجام دادند.

متوازن کردن قدرت

مقامات منطقه خلیج فارس می‌گویند باید روابطشان با هر دو کشور آمریکا و روسیه که نقش مهمی نه تنها در بازارهای انرژی بلکه در مناقشات منطقه ای ایفا می کنند را متوازن نگه دارند. روسیه در مذاکرات با ایران حضور دارد و برخلاف آمریکا، از عربستان سعودی در زمینه مسائل حقوق بشر انتقاد نمی‌کند. بعلاوه، عربستان سعودی و متحدان منطقه‌ای این کشور به تحریم‌ها علیه مسکو بر سر جنگ در اوکراین نپیوستند. مقامات منطقه به طور محرمانه می‌گویند که منزوی کردن کامل روسیه، ممکن است پیامدهای منفی داشته باشد. آنها همچنین ظنین هستند تلاش‌های آمریکا برای مجازات روسیه با استفاده از ابزارهای سقف قیمت روی صادرات انرژی، در واقع قدرت قیمت گذاری را از خریداران به فروشندگان واگذار می‌کند.

مقامات آمریکا در این بین تلاش دارند اقدامات خود برای مجازات روسیه را در برابر تبعات تورمی پس از آن متوازن می‌کنند. همچنین تمایل فوری برای دریافت نفت بیشتر از اوپک را در برابر حس فزاینده عدم همکاری این گروه که منافع مشابه آمریکا ندارد، متوازن می‌کنند. پس از تصویب کاهش اخیر تولید اوپک پلاس، کاخ سفید در بیانیه‌ای خواستار ابزارهای بیشتر برای کاهش کنترل اوپک روی قیمتهای انرژی شد. این تصمیم همچنین یادآور این است که چرا آمریکا باید فورا وابستگی خود به منابع خارجی برای سوخت‌های فسیلی را کاهش دهد.