آیا سخنان اوباما قوانین هسته‌ای را تغییر می‌دهد؟
آفتاب- سرویس بین‌الملل: «باراک اوباما» در اولین سفر اروپایی خود به بریتانیا، فرانسه و همچنین جمهوری چک دو سخنرانی داشت که هر کدام دقیقاً 26 دقیقه به طول انجامید.
رئیس جمهور آمریکا روز جمعه در استراسبورگ زمانی که اظهار داشت قصد دارد دنیا را از سلاح هسته‌ای پاک کند، مورد تشویق شدید دانشجویان آلمانی و فرانسوی قرار گرفت. اوباما بار دیگر در پراگ پایتخت جمهوری چک ضمن ابراز امیدواری نسبت به تحقق این امر و ارائه سیاست‌های خود برای پایان بخشیدن به خطرات، رویکرد جبرگرایانه را در مواجهه به تهدیدهای هسته‌ای «سمی مهلک» توصیف نمود.
به گفته اوباما، در حال حاضر وجود 24 هزار کلاهک هسته‌ای در جهان تخمین زده شده که به استثنای هزار کلاهک، بقیه در اختیار روسیه و ایالات متحده قرار دارد و این بدترین میراث جنگ سرد است. اوباما در ادامه سخنانش افزود، اگر خطر یک جنگ هسته‌ای تمام عیار از بین رفته باشد، خطر حملات هسته‌ای افزایش یافته است.
خلع سلاح
تعهد رئیس‌جمهور آمریکا نسبت به خلع سلاح هسته‌ای در جهان، احتمالاً مهم‌ترین تلاشی است که در این زمینه صورت گرفته است. اوباما پس از دیدار هفته گذشته با «دمیتری مدودف» رئیس‌جمهور روسیه، برنامه خود را جهت تسریع در روند موافقتنامه خلع سلاح هسته‌ای بین روسیه و آمریکا شرح داد. این موافقتنامه که دو کشور را ملزم می‌کند ذخایر تسلیحاتی خود را حدود یک سوم کاهش دهند، سرآغازی برای کاهش بیشتر تسلیحات در آینده خواهد بود.
اوباما اظهار داشت با طرح این موافقتنامه جدید، قصد دارد نظر دیگر قدرت‌های هسته‌ای را به توافقات بین‌المللی کاهش تسلیحات جلب کند. این اقدام می‌تواند شامل فعالیت‌های هسته‌ای بریتانیا و فرانسه گردد و با مقاومت این کشورها مواجه شود.
در عین حال «جان هاتون» وزیر دفاع انگلیس در این هفته اعلام کرد: «پیش از آنکه در مورد زرادخانه هسته‌ای بریتانیا بحث کنیم، باید یک پیشرفت قابل توجه در زمینه مذاکرات بین‌المللی هسته‌ای رخ دهد».
آزمایش هسته‌ای
«زمان آن رسیده که آزمایشات هسته‌ای ممنوع شود». اوباما با اعلام این حرف خواستار احیای پیمان سال 1996 مبنی بر منع آزمایشات هسته‌ای شد که «بیل کلینتون» رئیس‌جمهور دموکرات آمریکا آن را امضا کرده بود. سنا آمریکا که تحت کنترل جمهوری‌خواهان اداره می‌شود از پذیرش این موافقتنامه خودداری کرد و کلینتون مجبور به عقب‌نشینی شد. جورج بوش نیز این موضوع را پیگیری نکرد.
آمریکا مهم‌ترین کشوری است که این پیمان را امضا نکرده است. در عین حال چند کشور هسته‌ای دیگر از جمله چین، پاکستان و اسرائیل و همچنین ایران از تصویب آن سر باز زدند.
روز گذشته اوباما اعلام داشت که با سرعت و جدیت موضوع پیوستن آمریکا را به این پیمان دنبال خواهد کرد.
تکثیر سلاح اتمی
اوباما همانطور که حمایت خود را از پیمان منع آزمایشات هسته‌ای اعلام کرد، وعده داد نسب به تقویت پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای نیز اقدام می‌کند. پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) که از سال 1968 بر سر کار است، پایه و اساس تلاش‌ها برای ممانعت از گسترش تسلیحات اتمی بوده است.
او به دو روش برای تقویت NPT اشاره کرد. منع تولید مواد سازنده کلاهک‌های هسته‌ای وتاسیس بانک بین‌المللی سوخت هسته‌ای که ارائه‌دهنده اورانیوم غنی شده با غلظت ضعیف برای کشورهایی خواهد بود که به دنبال مصارف صلح‌آمیز از جمله تامین نیروی ژنراتورهای برق خود هستند.
این اقدام با هدف منع غنی‌سازی اورانیوم توسط کشورهایی همچون ایران و محدود ساختن توانایی اتمی آنان صورت می‌گیرد.
اورانیوم غنی شده با غلظت کم برای نیروگاه برق مصرف می‌شود و در عین حال اورانیوم غنی شده با غلظت بالا در ساخت کلاهک‌های هسته‌ای مورد بهره قرار می‌گیرند. اگر کشوری به دانش لازم برای غنی‌سازی تا غلضت پایین دست یابد، غنی‌سازی تا غلضت‌های بالاتر برایش دردسر زیادی نخواهد داشت.
اوباما با تاکید بر لزوم تأمین منابع بزرگتر سوخت هسته‌ای و قدرت اجرایی بیشتر برای بازرسان بین‌المللی، خواستار اقدامات تنبیهی سریع و موثر در مورد کشورهای ناقض پیمان شد.
تسلیحات مفقود
بیش از 15 سال است که تلاش‌های فراوانی عمدتاً از سوی ایالات متحده برای جمع‌آوری و ذخیره ساختن مواد رادیواکتیوی که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی منتشر شده‌اند صوت پذیرفته است تا نسبت به عدم فروش مواد رادیواکتیو در بازارهای آزاد اطمینان حاصل شود.
اوباما نیز خواستار تقویت این تلاش‌ها برای جمع‌آوری همه مواد حساس هسته‌ای در محلی امن ظرف چهار سال آینده است.
او همچنین خبر داد در یک سال آینده در آمریکا یک کنفرانس جهانی در مورد امنیت هسته‌ای برگزار می‌کند. هنوز دستور جلسه و همچنین شرکت‌کنندگان آن مشخص نشده‌اند.
رئیس‌جمهور آمریکا تاکید دارد که روند گسترش دانش و فن‌آوری تولید سلاح هسته‌ای باید متوقف شود و مراحل تولید بمب هسته‌ای با ساختن یا دزدیدن این تکنولوژی بسیار آسان شده و خطر دستیابی ترویست‌ها به سلاح هسته‌ای «مهم‌ترین و عاجل‌ترین خطری است که امنیت جهانی را تهدید می‌کند».
امنیت ملی
اوباما همچنین متعهد شد از طریق بازنگری استراتژی نظامی و امنیت ملی آمریکا نسبت به کاهش مرکزیت سلاح هسته‌ای در امنیت این کشور اقدام نماید و تمایل عده‌ای از مقامات پیشین نظامی نسبت به افزایش اتکا به قدرت هسته‌ای و تهدید به حملات هسته‌ای پیش‌دستانه به عنوان یکی از گزینه‌های روی میز را دنبال نکند.
جدول زمانی
رئیس‌جمهور آمریکا اشاره کرد حل چالش هسته‌ای بسیار سخت و نیازمند تلاشی طولانی است و حتی ممکن است با شکست روبه رو شود. وی گفت: «این هدف به سرعت نتیجه نخواهد داد و شاید من در زندگی‌ام شاهد موفقیت آن نباشم. این امر نیازمند صبر و تلاش است اما باید از صداهایی که به ما می‌گویند جهان نمی‌تواند تغییر کند، روی بگردانیم».
در عین حال اوباما تاکید دارد زمان مناسب برای یک نظام بین‌المللی جدید و قدرتمند فرا رسیده است. وی تاکید کرد: «قوانین باید الزام‌آور باشند، با خاطیان برخورد قاطع صورت گیرد و سخنان مفهومی داشته باشند». [به وعده‌ها عمل شود.]
*مترجم: نیلوفر مهتدی
