مشاور وزیر ارشاد: جامعه مدنی و دانشگاهی باید به ما کمک کنند
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از جمله وزارتخانه‌هایی است که این روزها با انتقادهای تند و غالباً غیرمنطقی روبه روست.
آفتاب‌‌نیوز :
آفتاب: بابک دربیکی مشاور وزیر و رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت‌فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفت‌وگو با ایران، با مرور بر این نقدها و چالش‌ها، مواضع و برنامه‌های این وزارتخانه را روایت کرده است.
به عنوان مشاور وزیر ارشاد دلایل حملات تند برخی گروه‌ها و افراد را به اقدامات و برنامه‌های وزارت فرهنگ چه می‌دانید؟
بخشی از این نقدها و حملات مربوط به ماهیت کار فرهنگی است و فقط مختص دولت آقای روحانی یا دوره فعالیت آقای جنتی نیست. در همه دوره‌ها این مسأله وجود داشته است. خود مقوله فرهنگ تنش‌زاست. سنجش بخش فرهنگ بسیار پیچیده است. برای همین هرکسی می‌تواند در آن وارد شود. از طرفی تمام مباحث اجتماعی به نوعی به حوزه فرهنگ مربوط می‌شود لذا این حوزه را به گونه‌ای انتقادپذیر می‌کند. ما همه به دنبال فرافکنی هستیم و دوست داریم بالاخره علت مشکل را به جایی نسبت دهیم و چون متغیر فرهنگ‌ها بسیار پیچیده است در بسیاری از مواقع که راهی برای آن پیدا نکردیم به وزارت ارشاد نسبت می‌دهیم. اما برخی از دغدغه‌ها بسیار جدی هستند و به عملکرد همه دستگاه‌ها بر می‌گردد و دغدغه عمومی ماست. بنابر این چون ممکن است نتوانیم به نهادهای دیگر خرده بگیریم، وزارت ارشاد را هدف می‌گیریم.
خیلی از کارها و مجوزها در وزارت فرهنگ در دوره قبل انجام و صادر شده است اما گروهی اشکالات و نقایص آن را می‌خواهند به گردن وزارت فرهنگ دولت یازدهم بیندازند و به شخص وزیر حمله کنند. برای این‌که اینها بر خلاف مقام معظم رهبری و مراجع و علما که دغدغه‌ای جدی در حوزه فرهنگ دارند و سال‌ها و بارها آن را مطرح کرده‌اند، دغدغه فرهنگی ندارند و مسأله‌شان کاملاً سیاسی است. وگرنه بسیاری از انتقادها که هم‌اکنون به وزیر ارشاد می‌شود، کار وزیر ارشاد دولت دهم بوده است پس چرا آن زمان اعتراضی نداشته‌اند؟ آنها دنبال دو چیزند. یکی این‌که جامعه را خط‌کشی و دوقطبی کنند یعنی به ارزشی و غیر ارزشی تقسیم کنند، سپس خود را ارزشی قلمداد کنند و ما را غیر ارزشی. نکته بعدی این که آنها می‌خواهند دولت را هدف بگیرند چرا که در عرصه سیاست خارجی دست‌شان بسته شده است. لذا از نظر آنها، زدن دولت، از مسیر زدن ارشاد می‌گذرد. در عین حال از یاد نبرید برخی منافعی هم در دولت قبلی داشته‌اند که در حال حاضر آن وی‍ژه‌خواری‌ها دچار مشکل شده است و باید هم ناراحت باشند. البته این را هم بگویم که همه اعتراض‌ها به این حوزه از این جنس نیست و بعضاً دغدغه‌های جدی و فرهنگی هم وجود دارد. ما هم دنبال فرافکنی نیستیم، حتی معتقدیم اگر همه قبول کرده‌اند که کل سیاست‌های فرهنگی کشور را به ارشاد بسپارند به سرعت ساز و کارهایش را هم آماده کنیم و قبول مسئولیت کنیم.
یکی از اتهاماتی که به وزارت ارشاد دولت یازدهم از طرف وزیر دولت قبل زده شد این بود که برخی کارهای خوبی که در گذشته بوده متوقف شده است. در مناسبت «قربان تا غدیر» برنامه‌هایی بر پا می‌شد یا جشنواره‌های قرآنی برگزار می‌کردند اما می‌گویند امسال از آنها خبری نیست و اعتبار چندانی به حوزه قرآن و حتی کانون‌های مساجد تخصیص پیدا نکرده است.
احتمالاً این نظر به بودجه معاونت قرآن و عترت معطوف است، در حالی که کل فعالیت‌های قرآنی این وزارتخانه به این معاونت خلاصه نمی‌شود. سازمان اوقاف و امور خیریه، معاونت قرآن و عترت و ستاد کانون‌های فرهنگی مساجد، هر سه در این حوزه فعالیت جدی دارند و بودجه این سه سازمان در این حوزه و نیز برنامه‌های ارائه شده آنان برای سال جدید نشان می‌دهد که نه تنها برای این فعالیت‌ها، بودجه کم نشده، بلکه سرجمع، اضافه نیز شده است. در ضمن کار فرهنگی که فقط به عدد و رقم بودجه‌ای نیست. گاهی با بسیج نهادهای مدنی و مؤسسات قرآنی می‌توان به مراتب بیش از فعالیت‌های رسمی کار کرد. استفاده بیشتر و بهتر از ظرفیت‌های مؤسسات قرآنی، امسال در دستور کار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار دارد. ما وظیفه داریم فرهنگ را توسعه و ارتقا دهیم و دنبال شوی سیاسی هم نیستیم.
به نظر می‌رسد وزارت ارشاد نسبت به این حملات در یک موضع دفاعی قرار گرفته و فقط واکنش نشان می‌دهد. برنامه وزارتخانه برای مواجهه و مهار این امواج چیست؟
ما به دنبال تقابل نیستیم بلکه می‌خواهیم آگاه‌سازی کنیم. ما نه وظیفه داریم، نه می‌خواهیم و نه شأن‌مان اجازه می‌دهد در مقابل هرکس که داد کشید، فریاد بزنیم. اتفاقاً گاهی حاشیه‌سازی‌هایی اتفاق می‌افتد که ما را از کار و مسیر اصلی‌مان خارج کنند. راه مقابله با این فشارها آگاه‌سازی جامعه است. ما قرار نیست جامعه را قطبی کنیم. ما دولت همه مردم ایران هستیم.
بحث من هم این نبود که جامعه را قطبی کنیم. وزارت ارشاد هجمه و فشار زیادی را تحمل می‌کند. چرا وزیر ارشاد باید انرژی و وقتش را برای مقابله با این حملات بگذارد؟
ما جز شفاف‌سازی و ارائه برنامه‌هایمان راه دیگری نداریم. مشکل این است که جامعه دانشگاهی و مدنی به حاشیه رفته است ما نباید بیاییم وسط میدان دعوا کنیم، جامعه مدنی و دانشگاهی باید بیاید به کمک ما.
منظورتان از جامعه دانشگاهی بیشتر قشر دانشجویی است؟
نه. یعنی جامعه دانشگاهی، علما، بزرگان.منظورم گروه‌های مرجع در حوزه‌های مختلف هستند. باید خودشان در میدان حضور یابند و کمک کنند تا این مسیر را طی کنیم. برای این کار حضور فعال نیروهای مدنی و گروه‌های مرجع برای آگاه‌سازی جامعه ضروری است. دوره‌های تاریخی زیادی داشته‌ایم که این نیروها در فضای اجتماعی توانسته‌اند دولت‌ها را یاری دهند.
چشم‌انداز این موج‌ها و فشارها را چگونه می‌بینید؟
باید دید فشار عمیق و ریشه دار است یا نه. شما وقتی حمله برخی به آقای جنتی را ببینید به عمق فشار پی می‌برید و می‌فهمید این دغدغه‌ها سیاسی است یا جداً فرهنگی است. چرا آقای جنتی رفتند دیدن آقای خاتمی؟ آیا این پرسش‌ها، واقعاً در جهت حل مشکلات کشور یا توجه به دغدغه‌های فرهنگی مقام معظم رهبری است؟ یا می‌گویند چرا شما پول دادید و هنرمند لس آنجلسی را آوردید و اینجا دفن کردید؟ صدبار گفتیم ما چنین پولی ندادیم و هیچ سندی وجود ندارد. آیا همه دغدغه فرهنگ این کشور دفن ریچارد فرای است؟ یا چرا فلان جشنواره را برگزار نکردید یا همزمان با مراسم فلان جشنواره، وزیر جلسه داشته و وقت نکرده حضور یابد. از نقدهایی که به وزارت ارشاد می‌شود می‌توان هدف را فهمید. معتقدم مخالفان شلوغ و پر سر و صدا اما اندکی داریم. رسانه‌های زیادی با برجسته‌سازی برخی امور نامربوط سعی در حمله به دولت دارند اما به نظرم خیلی از مشکلات حل خواهد شد.
چه طیف‌هایی و با چه گرایشی به ارشاد فشار می‌آورند و دقیقاً چه کسانی هستند؟
تعداد قلیلی هستند که اساساً با این دولت مشکل دارند و به دنبال انتقام از دولتند و چون از طریق اقتصاد و سیاست خارجی نمی‌توانند و خلع سلاح شده‌اند به فرهنگ هجوم آورده‌اند و اصرار بر دروغ‌هایی مانند بحث گروه موسیقی سگ‌های زرد دارند و می‌خواهند به جامعه القا کنند که خبری هست. این عده قلیل برای دستیابی به اهدافشان که همان جداسازی نیروهای ارزشی و انقلابی از دولت بوده، تلاش می‌کنند با ایجاد بحران‌های متعدد داخلی و خارجی برای کشور در حوزه‌های مختلف فضای آرام و با ثبات را بر هم زده تا بتوانند از این طریق و در شرایط بحرانی احتمالی به نتیجه نهایی که همان حذف برخی از نخبگان سیاسی است، دست یابند و از این طریق مجدداً به قدرت باز گردند.
در سال گذشته آقای جنتی تأکید داشتند که یکی از برنامه‌های اصلی پرداختن به اقتصاد فرهنگ و هنر است. سرفصل‌های جدی وزارت ارشاد را در این خصوص به اختصار بفرمایید و این‌که تاکنون کدام یک از برنامه‌ها انجام شده است؟
اقتصاد فرهنگ چیزی نیست که بتوان با چند برنامه کوتاه مدت به آن رسید، بلکه در کلیت حاکمیت و نیز جامعه یک عزم ملی می‌خواهد تا بتواند به نقطه توافق با بخش خصوصی، جامعه مدنی ومردم برسد. بدین شکل نیست که مثلاً برنامه‌ریزی کنیم که یک گالری در خارج از کشور برپا کنیم و به‌طور دائم آثار هنرمندان این عرصه را به فروش برسانیم. چه تضمینی وجود دارد که ادامه پیدا کند؟ دولت باید بسترهای مناسب را آماده کند.
مثلاً در بحث کپی رایت ما به عنوان دولت بررسی می‌کنیم که چطور می‌توانیم حق مالکیت آثار هنری و ادبی را به رسمیت بشناسیم و چه لوایحی باید به مجلس برود که این مشکل را مرتفع کند. در حوزه اقتصاد فرهنگ نخستین و مهمترین کاری که آقای جنتی انجام داد انتصاب مشاور ویژه در حوزه اقتصاد فرهنگ است که از تمام ظرفیت‌های این حوزه استفاده کند. اما در کل، باید در درون حاکمیت توافقی بر سر اقتصاد فرهنگ صورت بگیرد. در هیچ کجای دنیا فرهنگ دست یک نفر نیست. در ایران هم همین‌طور است. وزارت فرهنگ و ارشاد تنها متولی فرهنگ نیست. چون ساختار سیاسی کشور ما به گونه‌ای است که نهادهای متعدد در حوزه فرهنگ داریم و بخشی هم به ساختار جامعه و نهادهای مذهبی ما برمی‌گردد. حتی حوزه علمیه خود به تنهایی، به دلیل ساختار مذهبی جامعه و نیز نفوذ روحانیت در مردم، تأثیر بسیاری در حوزه فرهنگ دارد. بنابر این حوزه فرهنگ بسیار پیچیده شده است. اما با تمام این پیچیدگی‌ها به عنوان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید به جامعیتی برسیم تا بتوانیم به مردم کمک کنیم. البته درجامعه ما هم نگرش‌ها، فرهنگ‌ها، نگاه‌ها، مذاهب و.... وجود دارد و همین تعدد نگاه‌ها در تصمیم سازان و نیز تنوع در فرهنگ‌ها کار را سخت می‌کند.
با وجود این، یکی از برنامه‌هایی که اکنون توسط روابط عمومی انجام داده‌ایم، پیش نویس تفاهمنامه‌ای است که با همکاری روابط عمومی وزارت نفت آماده کردیم تا بتوانیم از ظرفیت‌های همدیگر برای حمایت از فرهنگ و هنر استفاده کنیم. همچنین توافقنامه اتاق ایران با وزارت ارشاد در حال انجام مراحل نهایی است تا امضا شود. با شهرداری هم این وزارتخانه تا حد زیادی مسائل را پیش برده و تفاهمنامه‌ای آماده امضا است. این همکاری‌ها می‌تواند در حوزه اقتصاد فرهنگ بسیاری از بسترهای لازم را در بخش‌های مختلف ایجاد کند.
آیا برنامه‌هایی برای درگیر کردن شرکت‌های خصوصی یا تشویق آنها به سرمایه‌گذاری در بخش فرهنگ دارید؟
بله و می‌توان دقیق‌تر آن را از مشاور اقتصاد فرهنگ آقای وزیر پرسید. اما در بحث اقتصاد فرهنگ، یکی از تکیه‌گاه‌های ما، بحث مسئولیت اجتماعی بنگاه‌های اقتصادی است. در واقع از این ابزار مهم می‌توانیم برای پیشبرد برخی برنامه‌های فرهنگی در مناطق مختلف کشور استفاده کنیم. بسیاری از شرکت‌های خصوصی از سرمایه‌گذاری اجتماعی استقبال می‌کنند به شرطی که فواید آن به درستی برای آنها تبیین شود. بحث مسئولیت اجتماعی بنگاه‌های اقتصادی، سال هاست که در ایران نیز مورد توجه است.
این موضوع می‌تواند با مشارکت تشکل‌های مهم مانند اتاق بازرگانی صنایع و معادن و کشاورزی ایران – که البته تشکل‌های اقتصادی است- انجام گیرد.
اتاق ایران چه خدماتی به حوزه فرهنگ می‌تواند ارائه کند؟
مثالی بزنم. در بخش جنبی جشنواره فیلم فجر سال 91 ، اتاق ایران به چهار فیلم که در حوزه فرهنگ کار و توسعه اقتصاد توجه کرده بودند، جایزه داد. در عین حال، اتاق ایران در خیلی از حوزه‌ها ترویج کار خیر و مسئولیت اجتماعی بنگاه‌های اقتصادی دارد. اتاق ایران مزایای زیادی دارد که بسیاری نهادها ندارند. یعنی یک نهاد مردمی و دموکراتیک است و بدون دخالت دولت کار می‌کند و پشتوانه آن بخش خصوصی است و حتی به دولت کمک هم می‌کند. این اتاق شورایی دارد به نام شورای گفت‌و‌گوی دولت و بخش خصوصی که بیشتر در حوزه اقتصاد است. اما می‌توانند کمک بسیاری به حوزه فرهنگ کنند. بخش عمده دغدغه‌های مقام معظم رهبری فرهنگ عمومی است که با سرمایه‌گذاری در دراز مدت درست می‌شود. و اتاق بازرگانی این ظرفیت را دارد که به کمک وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این حوزه بیاید. امیدوارم در توافقنامه‌ای که احتمالاً در اردیبهشت‌ماه امسال بین اتاق ایران و وزارت ارشاد امضا می‌شود، بتوانیم از ظرفیت این نهاد مردمی در این جهت به درستی استفاده کنیم.
در یک جمله بگویید مهمترین استراتژی و راهبرد وزارت ارشاد در دولت یازدهم چیست؟
اقتصاد فرهنگ. البته این حوزه فرهنگ، امری کلی است که حوزه‌های مختلف را در بر می‌گیرد. توجه ویژه به فعالیت‌های قرآنی نیز در همین زمینه، از اولویت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
یعنی با پایان دولت یازدهم اقتصاد فرهنگ به تبلور می‌رسد؟
توسعه بسترهای مناسب برای رشد اقتصاد فرهنگ مهمترین استراتژی وزارت ارشاد است که امیدوارم به تبلور برسد. اما تأکید می‌کنم بر توسعه بسترها.
وزارت ارشاد برای این‌که بتواند بسترهای مناسب اقتصاد فرهنگ را توسعه دهد چه موانعی را باید از سر راه خود بردارد؟
اساساً در کار فرهنگی، یکی از مسائل مشکل و گاه تنش زا، ماهیت خود فرهنگ است و دوم پیچیدگی‌های اقتصاد است. چرا که اقتصاد ما ضربه خورده و مشکل است که به بخش خصوصی بقبولانیم که برای درآمدزایی کوتاهترین راه را انتخاب نکند. با شرایط نه چندان باثبات اقتصادی و یا با مشکلات موجود، بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری بلند مدت تمایلی ندارد. اما فرهنگ نیاز به سرمایه‌گذاری بلند مدت دارد. در عین حال باید اطمینان داشته باشد که این سرمایه‌گذاری به هر شکل بازگشت دارد. در حقیقت این موانع هم در حوزه سیاست است هم فرهنگ و نیز در اقتصاد. به گونه‌ای باید مدیریت کرد تا این موانع در هر سه حوزه برداشته شود. شعار امسال هم که توسط مقام معظم رهبری نامگذاری شده، برای رسیدن به جایگاه مناسبی در اقتصاد و فرهنگ، عزم ملی مطالبه شده است که این نکته مؤید همین است که برای ایجاد بسترهای لازم برای ایجاد این عزم ملی، باید فضای مناسبی را در سیاست و اقتصاد و فرهنگ در پیش گرفت که عموم افراد جامعه در این مسیر مشارکت کنند.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید