کد خبر: ۳۱
تاریخ انتشار : ۱۳ دی ۱۳۸۳ - ۱۴:۰۳
(2004-1947)

وقايع نگاري هسته اي اسرائيل

آفتاب‌‌نیوز : اواسط 1947- رئيس آژانس يهود، ديويد بن گوريون يك دپارتمان علمي‌ در «هاگانه» كه سازمان نيمه رسمي‌دفاع يهوديان محسوب مي‌شد، ايجاد كرده و بودجه اي معادل سالانه 10 هزار پوند براي آن درنظر مي‌گيرد. مارس 1948- اين واحد علمي‌رسماً به عنوان بخشي از شاخه هاي عملياتي «هاگانه» شناخته شده و مسئوليت هماهنگ سازي و تعيين وظايف «ها ايل مادا» «ساه دانش» را برعهده مي‌گيرد. آوريل 1948- بن گوريون در نامه اي به عوامل اسرائيل در اروپاي شرقي به آنها دستور مي‌دهد دانشمندان اين مناطق را كه داراي توانايي «درمان جمعي» يا «كشتار جمعي» هستند به اسرائيل جذب كنند چرا كه «افزايش توان اسرائيل در هر دو عرصه بسيار مهم است.» 14 مي‌1948- اسرائيل به دنبال عقب نشيني بريتانيا از فلسطينان اعلام موجوديت مي‌كند. 1948- دانشمند اسرائيلي ارنست ديويد برگ‌مان مي‌گويد «با توسعه و دستيابي به انرژي هسته اي با مصارف صلح آميز شما به «قدرت هسته اي» دست يافته ايد. «قدرت هسته اي» را نمي‌توان مرزبندي كرده و بخشي از آن را «مناسب» و بخشي ديگر را «نامناسب» تلقي كرد. 1948- دانشمندان اسرائيل تمامي‌صحراهاي منطقه را به دستور وزارت دفاع اسرائيل در جست و جوي اورانيوم مي‌كاوند. در اثر اين تحقيقات منابعي با خلوص پايين در حوالي «سيدون» و «بيه شبا» كشف مي‌شود. اواخر 1948- بن گوريون با موشه سوردين، فيزيكدان يهودي متولد فلسطين كه سرگرم كار در پروژه احداث اولين راكتور هسته اي فرانسه است ملاقات مي‌كند. 1949- سازمان جديدالتأسيس «علوم وايزمان» با تأمين هزينه تحصيل دانشمندان جوان اسرائيلي در خارج از اين كشور، همزمان از تمامي‌فعاليت هاي تحقيقاتي در عرصه انرژي هسته اي حمايت مي‌كند. اين دانشمندان قرار است بعدها پايه و اساس برنامه هاي تسليحات هسته اي اسرائيل را شكل دهند. 1949- سازمان علوم وايزمان، دپارتمان تحقيقات ايزوتوپ را راه اندازي مي‌كند. 1949- فرانسيس پرين، عضوي از كميسيون انرژي اتمي‌فرانسه و فيزيكدان هسته اي از مؤسسه وايزمان ديدار مي‌كند. او از چندين دانشمند اسرائيلي براي ديدار از تأسيسات جديد فرانسه در «ساكلي» دعوت مي‌كند. شنيده ها حاكي از شكل گيري برخي تلاش هاي تحقيقاتي با سرمايه گذاري مشترك دو كشور است. اواخر دهه 1940 و اوايل 1950- وزارت دفاع ايالات متحده و سازمان ملي بهداشت، در مورد پروژه هاي مرتبط با امور دفاعي، از اقدامات مؤسسه وايزمان حمايت مالي به عمل مي‌آورند. 15 جولاي 1951- ديويد بن گوريون، ارنست ديويد برگ‌مان را به عنوان مشاور علمي‌خود منصوب مي‌كند. ژوئن 1952- اسرائيل به صورت مخفيانه كميسيون انرژي هسته اي خود را تأسيس مي‌كند. اين كميسيون تحت نظارت وزارت دفاع اسرائيل فعاليت مي‌كند. 1953- دانشمندان اسرائيلي فرآيند استخراج اورانيوم را بهبود بخشيده و همزمان روش جديدي براي ساخت آب سنگين ابداع مي‌كنند. هر دو دستاورد دانشمندان اسرائيلي در ساخت تسليحات هسته اي از اهميت بسزايي برخوردار است. 1953- مبادلات فني ميان كميسيون انرژي اتمي‌اسرائيل و كميسارياي انرژي اتمي‌فرانسه آغاز شده و پيش نويس توافقنامه اي رسمي‌براي مشاركت دو كشور در عرصه تحقيقات هسته اي آماده مي‌شود. اواخر 1953- دو دانشمند اسرائيلي، زوي لينكپين و اسرائيل پلاه به مراكز تحقيقات هسته اي فرانسه در ساكلي و شاتيلون فرستاده مي‌شوند تا به مطالعه فيزيك هسته اي بپردازند. دسامبر 1953- رئيس جمهوري ايالات متحده، روايت آيزنهاور برنامه «اتم براي صلح» را آغاز كرده و در سخنراني خود در سازمان ملل خواستار تأسيس مركز جهاني ذخيره سازي اورانيوم و كنترل آن توسط يك آژانس جديد بين المللي مي‌شود. اين برنامه در نهايت به احداث راكتوري تحقيقاتي در «ناچال سورك» مي‌انجامد. 1953- اسرائيل براي تحكيم روابط علمي‌خود با فرانسه، ابداعات جديد دانشمندان هسته اي خود را در اختيار فرانسه قرار مي‌دهد. اسرائيل در قبال واگذاري امتياز استفاده تجاري از اين دو ابداع، تنها مبلغ 60 ميليون فرانك (قديم) فرانسه دريافت مي‌كند. 20 ژانويه 1954- وزير دفاع اسرائيل، پينهاس لاون، تصميم مي‌گيرد دپارتمان فيزيك «ماخون 4» را به مؤسسه وايزمان منتقل كند. درا ول ماه مي‌همان سال دپارتمان فيزيك هسته اي در مؤسسه وايزمان پايه گذاري شده و آموس دي شاسيت هدايت آن را برعهده مي‌گيرد. 12 جولاي 1955- تحت برنامه «اتم براي صلح»، اسرائيل و ايالات متحده قراردادي جامع براي همكاري هسته اي صلح آميز به امضا مي‌رسانند. اين قرارداد شامل فروش يك راكتور تحقيقاتي كوچك به اسرائيل از نوع آب سبك و با توان 5 مگاوات مي‌شود. 1955 تا 1960- به موجب برنامه «اتم براي صلح» 56 اسرائيلي در مراكز تحقيقاتي كميسيون انرژي اتمي‌ايالات متحده آموزش مي‌بينند. 1955 تا 1967- اسرائيل بيش از 600 ميليون دلار صرف خريد تسليحات از فرانسه مي‌كند. 57 ميليون دلار ديگر صرف خريد يك راكتور هسته اي از فرانسه مي‌شود. 1956- ديويد بن گوريون، نخست وزير اسرائيل مي‌گويد: آنچه «انيشتين»، «اپنهايمر» و «تلر» كه هر سه يهودي بودند، براي ايالات متحده انجام دادند مي‌تواند توسط دانشمندان حاضر در اسرائيل و براي مردم اين سرزمين هم صورت بگيرد. 12 ژوئن 1956- در هراس از معامله تسليحاتي عظيم چك و مصر، كه باعث مضاعف شدن توان تسليحاتي مصر شده است، اسرائيل يك توافقنامه امنيتي جامع با دولت فرانسه در شهر «ورمارس» منعقد مي‌كند. 21 سپتامبر 1956- فرمانده كل وزارت دفاع، شيون پرز با وزير خارجه فرانسه، موريس مانوري، ديدار كرده و توافق وي را براي فروش يك راكتور هسته اي به اسرائيل جلب مي‌كند. اين توافق در جريان يك ديدار سري كه در خارج شهر پاريس برگزار شده حاصل مي‌شود. نقش اسرائيل در فعل و انفعالات كانال سوئز هم در اين ديدار نهايي مي‌شود. فرانسه در ازاي حمايت اسرائيل در عمليات سوئز حاضر به ياري رساندن به اين كشور در تلاش هاي هسته اي مي‌شود. 29 اكتبر 1956- عمليات سوئز آغاز مي‌شود. اين عمليات براي فرانسه و بريتانيا يك شكست كامل محسوب مي‌شود. علي رغم موفقيت نظامي‌اسرائيل، در نهايت بريتانيا و فرانسه در واكنش با فشارهاي ايالات متحده و اتحاد جماهير شوروي به آتش بس و عقب نشيني رضايت مي‌دهند. اسرائيل نيز در قبال تهديد روسيه به استفاده از تسليحات هسته اي عليه اسرائيل در صورت عدم عقب نشيني از صحراي سينا، مجبور به بازگشت به مرزهاي پيشين مي‌شود. نوامبر 1956- با موافقت رئيس جمهوري «گاي مالت» فرانسه با فروش يك راكتور 24 مگاواتي (با سوخت اورانيوم طبيعي به اسرائيل موافقت مي‌كند. از اين زمان به بعد دانشمندان فرانسوي و اسرائيلي در برنامه هاي هسته اي اين رژيم با يكديگر همكاري مي‌كنند. 1957- چندين روزنامه آلمان غربي گزارشاتي را در مورد همكاري اين كشور با اسرائيل در عرصه فناوري تسليحات هسته اي منتشر مي‌كنند. اوايل 1957- راكتور EL-102 كه فرانسه پيش از عمليات سوئز با فروش آن به اسرائيل موافقت كرده است، تبديل به يك راكتور بزرگ فرآوري پلوتونيوم اشاره به راكتور G-1 فرانسه در ماركوله مي‌شود. 20 مارس 1957- اسرائيل قراردادي رسمي‌با ايالات متحده براي احداث يك راكتور تحقيقاتي در ناچال سورك منعقد مي‌كند. اين قرارداد به استناد برنامه «اتم براي صلح» آمريكا منعقد مي‌شود. 3 اكتبر 1957- توافقنامه رسمي‌احداث گروه هسته اي ديمونا توسط مقامات اسرائيلي و فرانسوي امضا مي‌شود. شيمون پرز به وزير خارجه فرانسه اطمينان مي‌دهد كه اين راكتور تنها براي تحقيقات علمي‌ استفاده خواهد شد. 1957- دولت آيزنهاور در مورد احداث منطقه اي امنيتي با تدابيري بسيار شديد و عمليات ساختماني وسيع در مركز ديمونا از اسرائيل توضيح مي‌خواهد. نخست وزير اسرائيل، ديويد بن گوريون، در پاسخ به رئيس جمهوري آمريكا ادعا مي‌كند كه اين عمليات ساختماني مرتبط با احداث يك كارخانه نساجي است! مقامات اسرائيلي مدتي بعد مدعي مي‌شوند كه در اين محل تأسيسات پمپاژ آب! در حال احداث است. اوايل 1958- عمليات خاكبرداري براي احداث راكتور EL-102 در مجتمع ديمونا آغاز مي‌شود. 1958- ايالات متحده از وجود راكتور ديمونا از طريق پروازهاي جاسوسي هواپيماهاي U-2 آگاه شده است اما هنوز اين مركز را يك سايت هسته اي تلقي نمي‌كند. 5 آوريل 1958- ارنست ديويد برگ‌مان، هر نوع تجاوز همكاري هاي اسرائيل و فرانسه از حد تبادل اطلاعات در مورد اورانيوم و آب سنگين را به شدت تكذيب مي‌كند. 1959- نروژ 20 تن آب سنگين براي مصارف تحقيقاتي به اسرائيل مي‌فروشد. علي رغم اين واقعيت كه براساس شرايط لحاظ شده در هنگام فروش، نروژ حق بازرسي از مراكزي كه اين آب سنگين را مصرف مي‌كنند براي مدت سي سال داراست. اين بازرسي ها تنها يك بار در سال 1961 صورت مي‌گيرد. در آن زمان آب سنگين فروخته شده در مخازن مجتمع ديمونا نگهداري مي‌شد. 13 فوريه 1960- فرانسه اولين سلاح هسته اي خود را آزمايش مي‌كند. همكاري ميان دانشمندان فرانسوي و اسرائيلي آن چنان نزديك و فراگير است كه اين آزمايش به باور تحليلگران نشانگر ظهور دو قدرت هسته اي جديد در جهان محسوب مي‌شود. دانشمندان اسرائيلي از دسترسي بدون قيد و شرط به داده هاي مربوط به آزمايش عملي فرانسه برخوردارند. 16 ژوئن 1960- راكتور ناچال لورك تحت تدابير و الزامات امنيتي براي حصول اطمينان از عدم توليد موارد قابل استفاده در تسليحات هسته اي آغاز به كار مي‌كند. 1960- فرانسه كه اكنون تحت رهبري شارل دوگل قرار دارد. هر نوع همكاري هسته اي با اسرائيل را پيش از عملياتي شدن راكتور ديمونا قطع مي‌كند. پس از چندين ماه مذاكره فرانسه موافقت خود را با ادامه عمليات احداث اين مركز مشروط به اعلام جزئيات پروژه از سوي اسرائيل و تعهد اين كشور مبني بر عدم تعقيب سياست دستيابي به تسليحات هسته اي عنوان مي‌كند. اواسط 1960- سازمان سيا به آيزنهاور، رئيس جمهوري آمريكا اطلاع مي‌دهد كه آنچه در ديمونا در حال احداث است راكتور هسته‌اي عظيمي‌است كه پتانسيل توليد مواد «فيسيوني» با كميت لازم براي توليد يك تا دو بمب هسته اي در سال را داراست. دسامبر 1960- پيش از آن كه اسرائيل بتواند به صورت داوطلبانه برنامه هسته اي خود را افشا كند، وزارت امور خارجه، ايالات متحده با انتشار بيانيه اي جزئيات برنامه هاي هسته اي اسرائيل را افشا كرد. 8 دسامبر 1960- تايم در مقاله اي به صورت تلويحي به دستيابي اسرائيل به تسليحات هسته اي اشاره مي‌كند. در اين مقاله از اسرائيل به عنوان «قدرتي كوچك كه نه عضو بلوك كمونيست و نه عضو ناتو است‌» ياد مي‌شود. ديلي اكسپرس چاپ لندن به استناد اين مقاله اسرائيل را به عنوان كشور موردنظر نام برده و مي‌نويسد: مقامات اطلاعاتي ايالات متحده و بريتانيا اعتقاد دارند كه اسرائيل در آستانه دستيابي به تسليحات هسته اي است. 21 دسامبر 1960- نخست وزير اسرائيل در تنها بيانيه رسمي‌خود در مورد راكتور ديمونا، در جمع نمايندگان كنست مدعي مي‌شود كه هيچ بمبي در حال ساخته شدن نيست و اين مجموعه «صرفا براي اهداف صلح آميز‌» طراحي شده است. 1960 تا 1964- فرانسه ممكن است در طراحي و آزمايش تسليحات هسته اي اسرائيل در مراكز «رگان» يا «اككر» در الجزاير به اين رژيم ياري رسانده باشد. 1960 تا 1965- دولت فرانسه به شركت «سن گوبين نوكلير» اجازه ساخت راكتور ديمونا را مي‌دهد. 1960 تا 1966- ايالات متحده، 50 كيلوگرم اورانيوم 235 با خلوص 90 درصد را براي سوخت راكتور ناچال سورك، در اختيار اسرائيل قرار مي‌دهد. اين مقدار اورانيوم با اين درجه از خلوص مي‌تواند براي ساخت چندين بمب هسته اي كافي باشد. 20 مي‌1961- به عنوان بخشي از طرح ديپلماتيك رئيس جمهوري جان اف كندي براي «عدم تكثير تسليحات هسته اي» دو دانشمند آمريكايي از كميسيون انرژي هسته اي آمريكا از راكتور ديمونا بازديد مي‌كنند. اين ديدار، نخستين حضور دانشمندان آمريكايي راكتور هسته اي اسرائيل است. 30 مي‌1961- رئيس جمهوري كندي و نخست وزير بن گوريون در هتل «والدورف آستوريا» در نيويورك به بحث و بررسي «ديمونا» مي‌پردازند. 1962- اعضاي احزاب كمونيست و «ماپام» در كنست، طرحي را پيشنهاد مي‌كنند كه به موجب آن منطقه اي عاري از تسليحات هسته اي شكل خواهد گرفت. اين منطقه شامل اسرائيل و كشورهاي عرب مي‌شود. بن گوريون با خاطرنشان ساختن اين كه دولت وي اصول تصويب شده توسط كنست در سال 1959 را مبني بر تلاش در راستاي خلع سلاح كامل منطقه اي مشروط بر اين كه مرزها و حاكميت كشورهاي منطقه به رسميت شناخته شود، تصويب سرلوحه اقدامات اين طرح را غيرضروري دانست. 1962- راكتور ديمونا كه به صورت رسمي‌به مركز تحقيقات هسته اي «نقب‌ موسوم است عملياتي مي‌شود. 26 سپتامبر 1962- دومين بازديد دانشمندان آمريكايي از مركز هسته‌اي ديمونا صورت مي‌گيرد. اكتبر 1962- وزير خارجه اسرائيل «گلدامه‌ير» در مجمع عمومي‌ سازمان ملل در مورد اهداف و رويكرد اسرائيل در قبال تسليحات هسته اي سخنراني كرده و مي‌گويد «اسرائيل با نگراني خاص افزايش تسليحات هسته اي را زيرنظر داشته و سياست اين كشور حمايت از هر تلاشي در راستاي رفع خطرات و تهديدات اين تسليحات براي بشريت است. اسرائيل بدين ترتيب از هر فرآيند يا روشي كه به كاهش يا ايجاد محدوديت در تسليحات هسته اي منطقه بينجامد، به شدت حمايت مي‌كند. 1962 تا 1969 – در واكنش به فشار ايالات متحده، اسرائيل پاي‌بندي خود را به استفاده صلح‌آميز از تأسيسات هسته‌اي اين كشور اعلام كرده و به گروه‌هاي آمريكايي اجازه مي‌دهد كه سالانه دوبار از مراكز هسته‌اي اسرائيل بازديد كنند. با اين وجود تيم‌هاي بازرسي، عملاً موفق به مشاهده تمامي بخش‌هاي تأسيسات هسته‌اي به‌ويژه بخش‌هاي پنهان زيرزميني نمي‌شوند. ژانويه 1963 – معاون وزير دفاع اسرائيل، شيمون پرز اعلام مي‌كند كه مجتمع ديمونا قرار است در طرح وزارت دفاع براي نمك‌زدايي سالانه يك ميليارد متر مكعب آب دريا و انتقال آن به صحراي «نقب» جهت قابل كشت كردن آن، نقش داشته باشد. آهارون واينر، مدير شركت آب اسرائيل سخنان پرز را «بي‌پايه و اساس» مي‌خواند. 12 آوريل 1963- در ديداري غيررسمي با رئيس جمهوري كندي در كاخ سفيد، شيمون پرز مي‌گويد: اسرائيل باعث ايجاد رقابت هسته‌اي تسليحاتي در منطقه نخواهد شد. مقام اسرائيلي تصريح مي‌كند: اسرائيل هرگز اولين كشوري نخواهد بود كه به سمت دستيابي به تسليحات هسته‌اي حركت كند. 17 آوريل 1963 – مصر، سوريه و عراق در اجلاس قاهره با امضاي موافقتنامه‌اي «فدراسيون بازپس‌گيري عرب» يا (AFP) را تشكيل داده و خواستار تشكيل اتحاديه‌اي نظامي براي آزادسازي فلسطين مي‌شوند. اين حركت، همان چيزي است كه بن‌گوريون همواره در هراس از آن بوده است: يك اتحاد نظامي پان عرب با هدف نابودسازي اسرائيل. 5 اوت 1963 – اسرائيل معاهده محدوديت آزمايشات هسته‌اي را در مسكو امضا مي‌كند. دسامبر 1963- راكتور دمونا فعاليت خود را آغاز مي‌كند. 1964 – مقامات رسمي نظامي اسرائيل در آزمايش سلاح هسته‌اي فرانسه در «صحرا» شركت مي‌كنند. 17 تا 18 ژانويه 1964 – دانشمندان آمريكايي از مجتمع ديمونا بازديد كرده و در مي‌يابند كه راكتور در 26 دسامبر 1963 فعاليت خود را آغاز كرده است. اين ديدار كه تحت تدابير كنترلي دولت اسرائيل برگزار مي‌شود بخشي از توافق سري كندي و بن‌گوريون است. گروه آمريكايي، به انتخاب ميزبانان اسرائيلي خود، مراكز ديگري را نيز مورد بازديد قرار مي‌دهد. 1964 تا 1965- فرانسوي‌ها عمليات احداث واحد زيرزميني بازيافت پلوتونيوم در مجموعه ديمونا را به پايان مي‌رسانند. 1965- رئيس جمهوري آلمان شرقي، والتر اولبريش، اسرائيل و آلمان غربي را متهم به تلاش هماهنگ براي دستيابي به تسليحات هسته‌اي مي‌كند. 28 ژانويه 1965 – دانشمندان آمريكايي از ديمونا بازديد مي‌كنند. 10 مارس 1965 – به دنبال شكست كاخ سفيد در متقاعد ساختن اسرائيل؛ پذيرش الزامات آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، «رابرت كومر» از مشاورين كاخ سفيد در ديداري با «لوي اشكول»، يادداشت تفاهمي به امضا مي‌رساند. در اين يادداشت تفاهم با اشاره به نگراني ايالات متحده زمينه تأمين امنيت اسرائيل و تعهد آمريكا به حفظ استقلال و تماميت ارضي اين كشور اسرائيل هم به صورت متقابل بر تعهد خود مبني بر اينكه «اولين كشوري نخواهد بود كه تسليحات هسته‌اي را در منازعه اعراب و اسرائيل وارد خواهد كرد»، تأكيد مي‌كند. 1966- اسرائيل به توان توليد مواد لازم براي سلاح‌هاي هسته‌اي دست يافته و همزمان توانايي طراحي تسليحات و حتي آزمايش آنها را هم پيدا كرده است. به گفته «پيرپان» مقام رسمي كميسارياي انرژي اتمي فرانسه اولين موارد استخراج پلوتونيوم در نيمه دوم سال 1965 صورت گرفته و اسرائيل در حال حاضر پلوتونيوم لازم را براي توليد بمب در سال جاري يا حداكثر 1967 دراختيار خواهد داشت. 2 آوريل 1966- دانشمندان آمريكايي از ديمونا بازديد مي‌كنند. انتشار اين خبر در نيويورك تايمز پس از گذشت سه ماه باعث رنجش نخست وزير اسرائيل، لوي اشكول مي‌شود. مي 1966 – لوي اشكول نخست وزير اسرائيل، ارنست برگ مان، را از مقام خود به‌عنوان رئيس كميسيون انرژي هسته‌اي اسرائيل خلع مي‌كند. اين كميسيون به سرعت تجديد ساختار نشده و از مجموعه تحت اختيار وزارت دفاع به زيرمجموعه نخست‌وزيري منتقل مي‌شود. اشكول خود عنوان رياست كميسيون را برعهده گرفته و اعضاي كميسيون از ميان كساني انتخاب مي‌شوند كه داراي سوابقي در زمينه مصارف صلح‌آميز انرژي هسته‌اي مي‌باشند. 18 مي 1966 – لوي اشكول بار ديگر تأكيد مي‌كند كه اسرائيل داراي تسليحات هسته‌اي نيست. نخست‌وزير اسرائيل در سخنراني خود در كنست بار ديگر برحق اين كشور براي ادامه تحقيق و آموزش در ديمونا تأكيد مي‌كند. اكتبر 1966- به گزارش منابع غربي اسرائيل آزمايش هسته‌اي زيرزميني را در «النقب» واقع در صحراي «نقب» انجام مي‌دهد. نوامبر 1966-حادثه‌اي در مجموعه هسته‌اي ديمونا روي مي‌دهد. پاكسازي محيط تا فوريه 1967 به طول مي‌انجامد. 2 نوامبر 1966 – اسرائيل متهم به انجام برخي آزمون‌هاي هسته‌اي در «نقب» مي‌شود. 1967- توافقي هسته‌اي ميان برزيل و اسرائيل منعقد مي‌شود. 1967- فرانسه تأمين اورانيوم مورد نياز اسرائيل را كه از طريق متسعمره‌هاي سابق اين كشور – گابن، نيجر و جمهوري آفريقاي مركزي – صورت مي‌گرفت، قطع مي‌كند. 1967- يك منبع ناشناس فرانسوي مي‌گويد اسرائيل 40 تن از سوخت مصرفي ديمونا را به فرانسه ارسال كرده است. البته اين سوخت كه سرشار از پلوتونيوم است، توسط دانشمندان فرانسوي بازيافت شده و پلوتونيوم آن جداسازي شده و به اسرائيل بازگردانده شده است. پلوتونيوم جدا شده براي ساخت 15 تا 20 بمب هسته‌اي كافي است. 22 آوريل 1967 – دانشمندان آمريكايي بار ديگر از ديمونا ديدار كرده و مطابق معمول شواهدي دال بر فعاليت‌هاي هسته‌اي مرتبط ساخت تسليحات به‌دست نمي‌آورند. مي 1967 – اسرائيل ده روز پيش از شروع جنگ شش روزه، دو بمب هسته‌اي مي‌سازد. مي 1967 – عضو كميته مشاوران وزارت دفاع اسرائيل، ايگال آلون، ليستي از شرايطي را كه مي‌تواند توجيه‌گر اقدام اسرائيل در حمله اي پيشگيرانه عليه كشوري ديگر باشد، ارائه مي‌كند. اين موارد شامل حمله هوايي به راكتورهاي هسته‌اي و مؤسسات علمي نيز مي‌شود. 17 مي 1967- هواپيماهاي مصري، پروازهاي شناسايي در ارتفاع بالا، برفراز ديمونا انجام مي‌دهند. رآكتورهاي ناچال سورك و ديمونا در جريان جنگ شش روزه با مصر، تبديل به اهدافي با اولويت بالا مي‌شوند. پيش از ژوئن 1967- اسرائيل پراوزهاي شناسايي هواپيماهاي مصري را نشانه آمادگي اين كشور براي حمله به اسرائيل مي‌دانند. اين پروازها به همراه عقب‌نشيني نيروهاي حافظ صلح سازمان ملل و باز آرايش نيروهاي نظامي سوريه در صحراي سينا، مي‌تواند به عاملي تحريك‌كننده براي اسرائيل جهت اقدام به حمله «پيشگيرانه» تبديل شود. ژوئن 1967 – در جريان جنگ شش روزه، اسرائيل يكي از جنگنده‌هاي ميراژ خود را در حال پرواز بر فراز ديمونا سرنگون مي‌كند. لوي اشكول دستور آماده‌سازي هر دو كلاهك هسته‌اي را مي‌دهد. اسرائيل براي نخستين‌بار در حالت آماده‌باش هسته‌اي قرار مي‌گيرد. 14 ژوئن 1967 – مقاله‌اي در نيويورك تايمز به اين مسأله اشاره مي‌كند كه منابع موثق اسرائيلي خبر از ساخت بمب هسته‌اي توسط اسرائيل داده و آن را اولويت اول اين كشور قلمداد مي‌كنند. آوريل 1968 – سازمان سيا در گزارشي خبر از موفقيت اسرائيل در ساخت 4 سلاح هسته‌اي مي‌دهد. اين گزارش به استناد مكالمات و گفت‌وگوهاي ميان كارل داكت، رئيس دفتر علوم و فناوري سياو ادوارد تلر، پدر بمب هيدروژني است. تلر مي‌گويد براساس گفت‌وگوهاي خود با دوستان اسرائيلي شاغل در مراكز دفاعي و علمي، به اين نتيجه رسيده است كه اسرائيل توانايي ساخت تسليحات هسته‌اي را دارا است. تلر همزمان مي‌گويد، اسرائيل قصد ندارد به صورت آشكار تسليحات هسته‌اي خود را آزمايش كند. آوريل 1968 – بحثي گسترده ميان سياستگذاران ارشد اسرائيل در حوزه مسائل امنيتي شكل مي‌گيرد. مخالفين تسليحات هسته‌اي كه شامل نخست‌وزير لوي اشكول، رهبر حزب ماپي، گلدامه ير و عضو كميته مشاورين وزارت دفاع ايگال اكون مي‌شوند رأي به وتوي طرح احداث واحد جداسازي پلوتونيوم مي‌دهند. در فاصله كوتاهي اشكول درمي‌يابد كه وزير دفاع كابينه او، موشه دايان، به صورت مخفيانه دستور احداث اين مركز را صادر كرده است. اشكول و همراهانش كه توان متوقف ساختن اين پروژه در حال تكميل را ندارند، مجبور به تأييد آن مي‌شوند. 1968- به دنبال قطع دسترسي اسرائيل به اورانيوم فرانسه، اين ظن به وجود مي‌آيد كه اسرائيل عملياتي موسوم به «پلامبت» را انجام داده باشد. اين عمليات حساس و حساب شده توسط موساد انجام گرفته است. در جريان اين عمليات يك شركت آلمان غربي به عنوان پوشش وارد عمل شده و عوامل اسرائيل 200 تن اكسيد اورانيوم را از طريق اين شركت در «آنتورپ» خريداري مي‌كنند. عوامل موساد سپس در جريان يك مبادله كشتي به كشتي و در ميان آب‌هاي آزاد، 560 شبكه اورانيوم خريداري شده را به كشتي ديگري در درياي مديترانه انتقال مي‌دهند. اين محموله سپس به اسرائيل منتقل مي‌شود. بشكه هاي حاوي اورانيوم داراي برچسب «پلامبت» به معناي «سرب» بودند. اين عمليات به همين دليل به عمليات «پلامبت» موسوم گشته است. 1968 و 1969 – پيتر پلاي در كتاب خود تحت عنوان «زرادخانه هسته‌اي اسرائيل» عوامل اسرائيل در بريتانيا و فرانسه را متهم مي‌كنند كه با حمله به مأموران دولتي همراه كاميون‌هاي حاوي اورانيوم – با استفاده از گاز اشك‌آور- محوله‌هاي فوق را سرقت و به اسرائيل منتقل كرده‌اند. 1969- ارنست ديويد برگ‌مان در مصاحبه‌اي بيان مي‌كند كه سال‌هاي 1949 و 1950، مقامات ارشد اسرائيل همواره به فرانسه به عنوان شريكي منطقي و مطمئن براي برنامه‌هاي هسته‌اي اسرائيل مي‌نگريسته‌اند. 12 جولاي 1969- دانشمندان آمريكايي براي آخرين‌بار از ديمونا ديدار مي‌كنند و بدين‌ترتيب پرونده بازديدهاي هسته‌اي دانشمندان آمريكايي از تأسيسات هسته‌اي اسرائيل بسته شده و در تمامي دهه 1970 به فراموشي سپرده مي‌شود. تيم بازرسي به صورت مكتوب اعتراض خود را مبني‌بر عدم اختصاص فرصت كافي از سوي مقامات اسرائيلي و عدم امكان بازديد آزادانه از مجموعه به رئيس جمهوري آمريكا ارائه داده و متذكر مي‌شوند كه به دليل اين موارد نمي‌توانند تضميني در مورد عدم وقوع فعاليت نظامي در مجموعه ارائه كنند. 5 سپتامبر 1969 – ايالات متحده تحويل جت‌هاي فانتوم (F-4E) را به اسرائيل آغاز مي‌كند. اين فانتوم ها، به تجهيزات حمل تسليحات هسته‌اي مجهز هستند. به‌دنبال مخالفت وزارت امورخارجه با تحويل اين جت‌ها، كاخ سفيد كل موضوع را منكر مي‌شود. اواخر دهه 1960- ايالات متحده به اسرائيل پيشنهاد مي‌كند كه در ازاي پذيرش الزامات بين‌المللي در مورد ديمونا، كمك‌هاي گسترده‌اي در عرصه فناوري از آمريكا دريافت كرده و همچنين كمكي بلاعوض به مبلغ 40 ميليون دلار براي احداث يك واحد هسته‌اي «نمك‌زدايي آب» از آمريكا دريافت كند. 7 جولاي 1970 – مدير سيا، ريچارد هلمز در مقابل كميته روابط خارجي سناي آمريكا حاضر شده و شهادت مي‌دهد كه اسرائيل داراي ابزارهاي لازم براي ساخت بمب هسته‌اي است. 18 جولاي 1970- نيويورك تايمز در مقاله‌اي به قلم هدريك اسميت، به افشاي اين موضوع مي‌پردازد كه دولت آمريكا اسرائيل را صاحب توانايي بالفعل تسليحاتي هسته‌اي مي‌داند. 1972- دانشمندان اسرائيلي، عيسايا نبن و مناخيم لوين روشي سريع‌تر و كم‌هزينه‌تر براي غني‌سازي اورانيوم كشف مي‌كنند. در اين روش از اشعه ليزر براي جداسازي ايزوتوپ‌ها استفاده مي‌شود. اين فرآيند توانايي غني‌سازي هفت گرم اورانيوم 235 را تا ميزان 60 درصد ظرف مدت 24 ساعت داراست. 8 اكتبر 1973 – گلدا مه ير، نخست‌وزير اسرائيل در واكنش به حمله مصر و سوريه در جريان جنگ «يوم كيپور» تصميم به ساخت 13 بمب هسته‌اي 20 كيلو تني مي‌گيرد. موشك‌هاي «جريكو» در مركز «هربات زكريا» و فانتوم‌هاي مسلح به جنگ‌افزارهاي غيرمتعارف در پايگاه «تل‌نوف» آماده حمله به اهداف مصري و سوري هستند. وزير امورخارجه ايالات متحده هنري كيسنجر، ساعاتي بعد، در روز نهم اكتبر از اين فعل و انفعالات خبردار مي‌شود. 18 اكتبر 1973- يك كشتي متعلق به اتحاد جماهير شوروي كه حامل تسليحات هسته‌اي است در بند اسكندريه مصر پهلو مي‌گيرد. انتقال تسليحات هسته‌اي به مصر، با هدف حفظ موازنه قدرت در قبال توانايي‌ هسته‌اي اسرائيل است. اين حركت همچنين مي‌تواند نشانگر نوعي معاهده دفاعي ميان مصر و شوروي باشد. ريچارد نيكسون رئيس جمهوري ايالات متحده، نيروهاي نظامي اين كشور در سرتاسر جهان را در حالت «آماده‌باش اتمي» قرار داده و از اسرائيل نيز مي‌خواهد در حالت «آماده‌باش اتمي» قرار گيرند. اسرائيل در نهايت به آتش‌بس رضايت داده و كشتي مزبور تا ماه نوامبر و اطمينان ازتثبيت صلح بدون تخليه محموله خود، در بندر اسكندريه باقي مي‌ماند. 1974- سيا برآورد مي‌كند كه اسرائيل داراي ده تا بيست سلاح هسته‌اي است. اين برآورد براساس اين فرض استوار است كه اسرائيل در اين مدت موفق به جداسازي پلوتونيوم لازم براي ساخت حداقل شش بمب هسته‌اي شده و پلوتونيوم لازم براي ساير تسليحات هسته‌اي خود را هم از طريق اورانيوم سرقت شده تأمين كرده باشد. اواسط دهه 1970- شايعاتي در مورد همكاري‌هاي هسته‌اي ايران و اسرائيل در عرصه ساخت تسليحات هسته‌اي شنيده مي‌شود. هيچ دليل مستندي براي اين شايعات ارائه نمي‌شود. جولاي 1975 - «تاد شولك» روزنامه‌نگار سابق نيويورك تايمز، ايالات متحده يا عناصري در درون سيا را متهم مي‌كند كه به صورت خودسر عمل كرده و به اسرائيل در دستيابي به تسليحات هسته‌اي ياري رسانده‌اند. اين همكاري در جريان جنگ 1956 سوئز و به‌عنوان پاداشي به اسرائيل براي عقب‌نشيني از اراضي تصرف كرده، صورت گرفته است. 1976- در جلسه‌اي سري، كميسيون مقررات هسته‌اي، سيا اعلام مي‌كند كه اسرائيل از پلوتونيوم توليد شده در ديمونا براي توليد مواد مورد نياز در ساخت بمب هسته‌اي استفاده مي‌كند. 1977- آفريقاي جنوبي، به كمك اسرائيل، در حال آماده‌ شدن براي انجام يك آزمايش هسته‌اي در صحراي «كالاهاري» است. با دخالت و فشار ايالات متحده و اتحاد جماهير شوروي اين امر صورت نمي‌گيرد. مي 1977- در كنفرانس علمي در سالزبورگ، پاول لونتال مشاور سابق كميته ويژه سنا در مورد تسليحات هسته‌اي، به افشاي قاچاق 200 تن اورانيوم از سوي اسرائيل در سال 1968 و انتقال آن از آنتورپ به خاك اين كشور مي‌پردازد. اول ژوئن 1978 – نماينده عراق در سازمان ملل، سعدون حمادي، همكاري هسته‌اي ميان اسرائيل و آفريقاي جنوبي را محكوم كرده و مي‌گويد: صهيونيست‌ها،فناوري هسته‌اي را دراختيار نژادپرستان قرارداده و در مقابل از آنها اورانيوم دريافت مي‌كنند. 1979- آژانس اطلاعاتي وزارت دفاع ايالات متحده پس از مطالعه‌اي گسترده به اين نتيجه مي‌رسد كه همكاري هسته‌اي گسترده‌اي ميان اسرائيل و آفريقاي جنوبي با هدف توليد تسليحات هسته‌اي در حال انجام است. 22 سپتامبر 1979 – ماهواره‌هاي آمريكا، درخششي خيره‌كننده و كوتاه‌مدت را در جنوب اقيانوس هند ثبت كرده‌اند كه به‌نظر مي‌رسد ناشي از يك آزمايش هسته‌اي مشترك ميان آفريقاي جنوبي و اسرائيل باشد. 22 فوريه 1980- وزير دفاع اسرائيل، وايزمن، گزارشاتي مبني بر آزمايش هسته‌اي مشترك اسرائيل و آفريقاي جنوبي در سال گذشته را به شدت انكار مي كند. اول مارس 1980- روسيه مي گويد آزمايش هسته‌اي سپتامبر سال گذشته تلاشي مشترك از سوي دولت‌هاي آفريقاي جنوبي و اسرائيل براي اطمينان از كارايي تسليحات هسته‌اي اين كشورها بوده و نشانه‌اي از همكاري طولاني‌مدت دو كشور در عرصه ساخت تسليحات هسته‌اي است. 7 ژوئن 1981- با استفاده از تصاوير ماهواره‌اي آمريكا، نيروهاي اسرائيلي به راكتور هسته‌اي عراق حمله مي‌كنند. هدف از اين حمله حفظ برتري هسته‌اي اسرائيل در خاورميانه است. تهاجم اسرائيل به اين مركز، نخستين مورد حمله به يك مركز هسته‌اي در تاريخ است. 12 دسامبر 1984- يك مقام رسمي ناشناس دولت ريگان مي‌گويد: ايالات متحده به صورت كلي مخالف فروش يك راكتور هسته‌اي به اسرائيل، از سوي فرانسه است. دولت آمريكا نگران بار مالي! اين راكتور براي اسرائيل است. ارزش راكتور فرانسوي يك ميليارد دلار است. 14 آوريل 1985 – طرح‌هاي فرانسه براي فروش يك راكتور هسته‌اي 900 مگاواتي به اسرائيل در حال پيگيري است. اين مبادله كه در سال 1982 و در جريان سفر فرانسوا ليتران، رئيس جمهوري فرانسه به اسرائيل شكل گرفت، از ارزشي معادل 2 تا 3 ميليارد دلار برخوردار است. 12 جولاي 1985 – بي‌بي‌سي در گزارشي به وقايع جنگ يوم‌كيپور پرداخته و از اقدام دولت اسرائيل براي آماده‌سازي موشك‌هاي منجر به كلاهك هسته‌اي و نيز ارسال تسليحات هسته اي از سوي شوروي به مصر، انتقاد مي‌كند. 5 اكتبر 1986- روايت مردخاي وانونو، تكنسين سابق راكتور ديمونا در ساندي تاميز لندن به چاپ مي‌رسد. وانونو در اين گفت‌وگو، پرده از اسرار برنامه تسليحاتي اسرائيل بر مي‌دارد. افشاگري‌هاي وانونو نشان مي‌دهد كه اسرائيل داراي بيش از 200 بمب هسته‌اي، بمب‌هاي نوتروني، كلاهك هاي هسته‌اي قابل حمل توسط F-16 و كلاهك‌هاي هسته‌اي تعبيه شده بر موشك‌هاي «جريكو» است. به‌دنبال اين افشاگري كه حيرت جهانيان را به همراه دارد، وانونو توسط عوامل اسرائيل ربوده شده و پس از محاكمه به زندان افكنده مي‌شود. 12 اكتبر 1986- در مصاحبه‌اي ديگر با ساندي تايمز، رئيس سابق كميسيون انرژي هسته‌اي فرانسه، فرانسيس پيرين بر نقش فرانسه در دستيابي اسرائيل به تسليحات هسته‌اي صحه گذاشته و مي‌گويد: در دهه 1950، فرانسه علاوه بر ساخت راكتور ديمونا، تجهيزات جداسازي پلوتونيوم و ساير فناوري‌هاي مرتبط با ساخت و طراحي تسليحات هسته‌اي را دراختيار اسرائيل قرارداده است. اول مي 1987- اسرائيل در خواست نروژ براي بازرسي از نحوه مصرف 20 تن آب سنگين فروخته شده به اسرائيل در سال 1959 را رد مي كند. 6 ژانويه 1988 – شيمون پرز، وزير امورخارجه اسرائيل، عليه وانونو كه متهم به جاسوسي شده است شهادت مي‌دهد. پرز از مقامات مافوق خود دستوري در مورد محدودسازي اطلاعات ارائه شده در دادگاه را دريافت مي‌كند. وي در جريان شهادت خود تنها به ذكر نكاتي كلي اكتفا كرده و از بحث در مورد موارد مطرح شده توسط وانونو خودداري مي‌كند. دولت اسرائيل به هيچ‌وجه خواهان روشن شدن ابعاد فعاليت‌هاي نظامي هسته‌اي خود نيست. 12 فوريه 1988- «الاهرام» روزنامه نيمه دولتي مصر، اسرائيل را متهم مي‌كند كه سلاحي هسته‌اي را در سال 1979 در نزديكي قطب جنوب آزمايش كرده و پس از آن نيز دوبار ديگر آزمايشات هسته‌اي مشابهي را در اين منطقه انجام داده است. به استناد اين گزارش، نروژ، فرانسه و آفريقاي جنوبي هم در اين آزمايشات هسته‌اي مشاركت داشته‌اند. 27 مارس 1988- مردخاي وانونوْ در دادگاه اسرائيل به جرم جاسوسي به 18 سال زندان محكوم مي‌شود. 4 آوريل 1989- اسرائيل و نروژ در مورد از سرگيري مذاكرات در مورد 20 تن آب سنگين فروخته شده به اسرائيل در سال 1959 به توافق مي‌رسند. دولت نروژ همچنان خواهان نظارت بر نحوه مصرف اين حجم از آب سنگين است. 5 مي 1989- رئيس سازمان سيامي‌گويد اسرائيل ممكن است به دنبال دستيابي به تسليحات هسته‌اي حرارتي يا «ترمونوكلير» باشد. 26 فوريه 1990- در جلسه پرسش و پاسخي كه در جريان كنفرانس روساي سازمان‌هاي يهودي آمريكا باحضور شيمون پرز برگزار مي‌شود، معاون وزير امورخارجه اسرائيل، در اظهارنظري عجيب، برنامه‌هاي هسته‌اي اسرائيل را «دارايي استراتژيك» اين كشور خوانده و مي‌افزايد: ما هر آن چيزي را كه يك ملت كوچك بايد براي بقا دراختيار داشته باشد، داريم. به من بگوييد آيا كشوري هست كه حاضر باشد براي ما هواپيما، موشك، تانك و قايق توپدار بسازد؟ پرز در ادامه مي‌گويد: ما در ديمونا چيزي داريم كه مي‌توان نام آن را صنعت نساجي گذاشت! ژانويه 1991- اسرائيل در جريان عمليات طوفان صحرا (حمله آمريكا به عراق در جريان تجاوز صدام به كويت) بار ديگر در آماده‌باش هسته‌اي قرار مي‌گيرد. در واكنش به حملات موشكي صدام به اسرائيل، صدها موشك مجهز به كلاهك هسته‌اي مسلح مي‌شوند. 17 فوريه 1991- عراق ادعا مي‌كند كه با سه موشك، صدمات جبران ناپذيري به «ديمونا» وارد كرده است. مقامات اسرائيلي اصابت يك موشك به صحراي «نقب» را تأييد كرده اما در مورد صدمات احتمالي راكتور ديمونا سكوت مي‌كنند. 25 فوريه 1991- عراق دو موشك اسكاد ديگر به سمت اسرائيل شليك مي‌كند. يكي از موشك‌ها در صحرايي «نقب» فرود مي‌آيد. مقامات اسرائيل مي‌گويند هيچ يك از موشك‌ها خسارتي برجاي نگذاشته است. 29 مي 1991- رئيس جمهوري ايالات متحده، جرج هربرت بوش، طرح ايجاد خاورميانه‌اي عاري از تسليحات هسته‌اي را ارائه مي‌دهد. به موجب اين طرح تمامي اعضاي دائم شوراي امنيت فروش تسليحات غيرمتعارف به كشورهاي خاورميانه را قطع كرده و تمامي تأسيسات هسته‌اي منطقه تحت بازرسي‌هاي مداوم آژانس بين‌المللي انرژي اتمي قرار خواهند گرفت. 24 اكتبر 1991- نشريات آمريكايي خبر از وقوع آتش‌سوزي در ديمونا مي‌دهند. مقامات اسرائيلي اين واقعه را تكذيب كرده و «اورشليم پست»، با تيتري تحت عنوان «آمريكاييان فرياد مي زنند: آتش» خبر منتشر شده در نشريات آمريكايي را به تمسخر مي‌گيرد. دسامبر 1991- اسرائيل 5/10 تن آب سنگين را به نروژ باز مي‌گرداند. اين مقدار دقيقاً نيمي از حجم آب سنگين خريداري شده از اين كشور در سال‌هاي 1959 و 1971 است. مقامات اسرائيلي مي‌گويند 5/10 تن آب سنيگن باقي مانده ظرف سال‌هاي طولاني تبخير شده و يا هدر رفته‌اند. 5 ژانويه 1993 – روزنامه مصري «الشعب» اسرائيل را متهم به افزايش توان راكتور ديمونا به منظور افزايش توليد واحدهاي جداسازي پلوتونيوم مي‌كند. 9 ژوئن 1993- مقامات اسرائيلي در واكنش به انتشار گزارشاتي در مورد نشت مواد راديواكتيو از راكتور ديمونا، گروهي از خبرنگاران و زيست‌شناسان خارجي را به محلي در مجاورت اين مركز مي‌برند. 26 ژانويه 1994 – يوري لينوف، عامل سابق كا.گ.ب، خبر ازنفوذ خود به لابراتوارهاي فوق سري هسته‌اي اسرائيل داده و ادعا مي‌كند تحت پوشش يك يهودي مهاجر اتريشي در سال 1968 وارد اسرائيل شده ومدت پنج سال هدايت گروهي را كه در راكتورهاي ديمونا و «ناچال سورك» فعاليت داشته‌اند، برعهده گرفته، اما در اين مدت هيچ چيز تازه‌اي كشف نكرده است. 27 ژانويه 1994- اسرائيل از زيست‌شناسان مصري براي بازديد از ديمونا دعوت مي كند تا آنها متقاعد شوند كه برخلاف شايعات هيچ تخريب محيط‌زيستي توسط راكتور صورت نگرفته است. مقامات اسرائيلي دولت مصر را متهم مي‌كنند كه با انتشار شايعاتي در مورد نشت مواد راديواكتيو، اهداف سياسي را دنبال مي‌كند. نوامبر 1994- يك نشريه آمريكايي برآورد مي‌كند كه اسرائيل 7 مركزهسته‌اي و 200 سلاح هسته‌اي دارد. اين برآورد براساس تصاوير ماهواره اي از اسرائيل صورت گرفته است. در اين گزارش از مركز «ناچال سورك» به‌عنوان محل طراحي تسليحات هسته‌اي اسرائيل ياد مي‌شود. 24 فوريه 1994- نيويورك تايمز در مقاله‌اي به تيرگي روابط ميان مصر و اسرائيل برسر فشار مصر به اين رژيم براي امضاي معاهده عدم تكثير تسليحات هسته‌اي يا NPT مي‌پردازد. 26 فوريه 1995- يك روزنامه سعودي در گزارشي به امتناع شيمون پرز، وزير خارجه اسرائيل به اعطاي مجوز ديدار عمروموسي وزيرخارجه مصر از مجتمع هسته‌اي ديمونا مي‌پردازد. 31 مارس 1995- شيمون پرز ادعا مي‌كند كه اسرائيل به محض تثبيت صلح منطقه‌اي حاضر به پذيرش طرح «خاورميانه عاري از تسليحات هسته‌اي» است. 23 دسامبر 1995 – شيمون پرز نخست‌وزير اسرائيل مي‌گويد: به ما صلح بدهيد تا برنامه هسته‌اي خود را كنار بگذاريم. 24 مارس 1996- هاآرتص، روزنامه اسرائيلي گزارش مي‌دهد كه اسرائيل خواستار اقرار دولت آمريكا به ضروري بودن تسليحات هسته‌اي براي اين رژيم است. چنين اقدامي از سوي واشنگتن مي‌تواند تغيير جهتي جدي در عرصه سياست خارجي اين كشور تلقي شود. 7 آوريل 1996- عبدالله الاحمر، معاون دبيركل حزب بعث سوريه خواستار نظارت بين‌المللي بر تأسيسات هسته‌‌اي اسرائيل مي‌شود. 25 ژوئن 1996- «يعودت آهرونوت» پرتيراژترين روزنامه اسرائيلي، تصويري ماهواره‌اي از مجتمع هسته‌اي ديمونا را كه از طريق سازمان سيا؛ آنها دست يافته است، منتشر مي‌كند. اين تصاوير كه خروج آنها از سازمان سيا نشانگر سستي تدابير امنيتي در اين سازمان جاسوسي است در صفحه نخست اين روزنامه منتشر مي‌شود. 25 جولاي 1996- انتشار مقاله‌اي در هاآرتص ابعاد مهمي از برنامه‌هاي هسته‌اي اسرائيل را آشكار مي كند. به استناد اين مقاله بودجه مركز تحقيقات هسته اي ديمونا از محل بودجه دفاعي اسرائيل تأمين شده و نيروهاي دفاعي اسرائيل در اين مركز به كار اشتغال دارند. اين موارد در جريان مباحثات مربوط به بودجه دفاعي و سطح حقوق نيروهاي دفاعي اسرائيل در كنست فاش شده است. 25 فوريه 1997 – يك مقام رسمي عراق جز هدف قراردادن مجموعه هسته‌اي ديمونا را با موشك‌هاي اسكاد در جريان جنگ خليج‌فارس در سال 1991 مورد تأييد قرار مي‌دهد. ژنرال عبدالرزاق الايوبي در گفت‌وگو با روزنامه عراقي «الجمهوريه» مي‌گويد: ده موشك عراقي به اهداف دشمن در حيفا، 28 موشك به اهدافي در تل‌آويو و 5 موشك به ديمونا شليك شدند. ژوئن 1997 – به دنبال انتشار گزارشاتي در مورد مشاركت يك دانشگاه اسرائيلي در برنامه‌هاي تسليحات هسته‌اي اين كشور، ايالات متحده شركت‌هاي آمريكايي را از هر دادوستدي با دانشگاه بن‌گوريون منع مي‌كند. اين دانشگاه از ابر رايانه‌اي كه توسط ايالات متحده در اختيارش قرار گرفته بود، براي تحقيقات مرتبط با تسليحات هسته‌اي استفاده مي‌كرد. 30 جولاي 1997- يك نشريه بريتانيايي با انتشار تصاويري از تأسيسات ساخت موشك در پايگاه زكريا در جنوب شرقي تل‌آويو مي‌نويسد: محل نگهداري موشك‌هاي اسرائيل از توانايي تحمل انفجاري هسته‌اي برخوردار نبوده و از لحاظ استحكام بسيار ضعيف هستند. 12اكتبر 1997- يك دادگاه اسرائيل، حكم به پرداخت خسارت به يكي از كارگران ديمونا به دليل ابتلا به سرطان، در اثر تشعشعات هسته‌اي مي‌دهد. 1998-1997- نخست‌وزير اسرائيل بنيامين نتانياهو به وزير دفاع و وزير امورخارجه اسرائيل در جلسه‌اي تصميم مي‌گيرند كه تسليحات كشتار جمعي و موشكي اسرائيل همچنان اعلام نشده باقي مانده، دفاع موشكي تقويت شده و در نهايت ميزان ضربه‌پذيري نيروهاي هسته‌اي اين كشور كاهش يابد. 3 فوريه 1998- اسرائيل در واكنش به تهديدات عراق مبني‌بر حملات موشكي، مجموعه‌اي از موشك‌هاي ضدموشك پاتريوت آمريكايي‌ها را در نواحي مرتفع جنوب صحراي نقب، در نزديكي ديمونا مستقر مي‌كند. 19 فوريه 1998- معاريو، روزنامه اسرائيلي گزارش مي‌دهد كه دانشمندان اسرائيلي در واكنش به ممنوعيت وضع شده براي صادرات ابررايانه‌ها به مراكز تحقيقات هسته‌اي اسرائيل، از سوي واشنگتن، موفق به توليد و ساخت يك «ابررايانه مجازي» هم با كاركردي مشابه نمونه‌هاي آمريكايي، شده‌اند. دانشمندان دپارتمان علوم رايانه‌اي مركز «تكنيون»، با مرتبط ساختن رايانه‌هاي شخصي، موفق به طراحي سيستمي شده‌اند كه كاركردي مشابه ابررايانه دارد. 13 مارس 1998- مردخاي وانونو، تكنسين سابق مركز هسته‌اي ديمونا كه به جاسوسي متهم شده است، براي نخستين‌بار پس از گذشت 12 سال از سلول انفرادي خارج مي‌شود. وي همچنان بايد مابقي دوران محكوميت خود را در زندان بگذراند. مي 1998- اسرائيل فاش مي كند كه يك اسرائيلي عرب تبار را بيش از هشت سال است كه به جرم جاسوسي براي عراق در بازداشت نگاه داشته است. گفته مي شود منير فتحي، پيش از پايان محكوميت 13 ساله اش كه به جرم انتقال اسرار هسته اي اسرائيل به عراق تعيين شده است، آزاد خواهد شد. اول ژوئن 1998- خبرگزاري مصر به نقل از سفير پاكستان در اين كشور، طيب صديقي اسرايئل را متهم به مشاركت در برنامه هاي تسليحاتي هندوستان كرده و مي افزايد منابع مستقل در درون اسرائيل هم اين موضوع را تأييد مي كنند. 5 ژوئن 1998- شيمون پرز در مصاحبه اي تلويزيوني با شبكه دو اسرائيل با اشاره به توانايي هسته اي اين كشور مي گويد: هيچ كس بمب را براي استفاده از آن توليد نمي كند. ما با تكيه به توانايي هاي خود مي خواهيم از وقوع جنگ جلوگيري كنيم. 14 جولاي 1998- پرز در جمع دانشجويان و رسانه هاي جمعي در اردن مي گويد: ما به تسليحات هسته اي دست يافته ايم، اما نه براي آن كه هيروشيمايي ديگر خلق كنيم بلكه براي آن كه به توافق مهمي چون «اسلو» دست يابيم. 11 اوت 1998- معاريو روزنامه اسرائيلي مي نويسد اسرائيل با امضاي معاهده اي مكانيسم هاي نظارتي و كنترلي را كه به بازرسان بين المللي امكان ديدار از راكتور هسته اي ديمونا را خواهد داد، مخالفتي ندارد. بنيامين نتانياهو، نخست وزير اسرائيل پس از مذاكره با مقامات ارشد وزارت دفاع و امور خارجه اسرائيل اين تصميم را اخذ مي كند. اكتبر 1998- به دليل سانسور شديد نظامي در اسرائيل، آونر كوهن كتاب خود تحت عنوان «اسرائيل و بمب» را در ايالات متحده منتشر مي كند. در اين كتاب شرح دقيقي از دستيابي اسرائيل به تسليحات هسته اي و دكترين هسته اي اسرائيل مبني بر ابهام آفريني پيرامون برنامه هاي تسليحاتي اين كشور، ارائه مي شود. كوهن معتقد است كه انتشار اين كتاب برخلاف مخالفت مقامات اسرائيلي هيچ زياني را متوجه امنيت اسرائيل نمي كند. به نوشته او اسرائيل در آغاز جنگ 1967 آماده استفاده از دو بمب هسته اي بود و آيزنهاور رئيس جمهوري ايالات متحده نيز همواره چشمان خود را به نقش گسترده فرانسه در احداث راكتور هسته اي اسرائيل بسته نگاه داشت. كوهن، معتقد است تنها رئيس جمهوري آمريكايي كه تلاش مي كرد روند دستيابي اسرائيل به تسليحات هسته اي را متوقف كند جان اف كندي بود كه در نهايت ترور شد. اكتر 1999- سند مكتوبي از وزارت انرژي ايالات متحده حاكي از دستيابي اسرائيل به 300 تا 500 كيلوگرم پلوتونيوم قابل استفاده در ساخت تسليحات هسته اي است. اسرائيل بدين ترتيب امكان ساخت حداقل 250 كلاهك هسته اي را دارد. 24 نوامبر 1999- اسرائيل 1200 صفحه از بازجويي ها و متن مربوط به پرسش و پاسخ مردخاي وانونو را متنشر مي كند. انتشار اين متن كه نشان دهنده انگيزه هاي وانونو براي افشاي جزئيات برنامه هاي هسته اي اسرائيل است انتقاد شديد شيمون پرز را به دنبال دارد. 25 نوامبر 1999- مقامات اسرائيلي گزارش يك روزنامه را مبني بر اين كه وانونو در جريان هواخوري در محوطه زندان، اطلاعات مربوط به ساخت بمب را در اختيار مبارزين زنداني فلسطيني قرار داده است، انكار مي كنند. 25 نوامبر 1999- نشريات اسرائيلي با چاپ خلاصه اي از متن بازجويي ها، دولت اين كشور را در موقعيت نامساعدي قرار مي دهند. وانونو در بخشي از جريان محاكمه خود به ضرب و شتم و شكنجه اعمال شده توسط مأموران و بازجويان اسرائيلي اشاره مي كند. 3 فوريه 2000- كنست سرانجام اولين جلسه «بررسي مسائل هسته اي» را با گذشت بيش از 35 سال از آغاز اين برنامه ها برگزار مي كنند. اين جلسه تنها 52 دقيقه به طول انجاميد و با سخنان سخنگوي كابينه و تكرار مسائلي چون عدم به كارگيري تسليحات هسته اي و آمادگي اسرائيل براي توقف برنامه هاي هسته اي خود به محض تثبيت در منطقه پايان يافت. 24 فوريه 2000- ايالات متحده و اسرائيل توافقنامه اي را مبني بر امكان دسترسي دانشمندان اسرائيلي به فناوري نظارت براي به كارگيري آن در عمليات غيرنظامي امضا مي كنند. وزير انرژي آمريكا مي گويد: اين توافقنامه نشان دهنده آن است كه اسرائيل يك كشور «دوست» محسوب شده و همانند ساير كشورهاي قرار گرفته در ليست «كشورهاي حساس» با آن رفتار نمي شود. 26 مارس 2000- ساندي تايمز با انتشار گزارشي از قصد اسرائيل براي كاشت مين هاي هسته اي در نزديكي بلندي هاي جولان خبر مي دهد. اين مين هاي هسته اي قرار است براي ممانعت از حمله احتمالي نيروهاي زرهي سوريه به اسرائيل به كار گرفته شوند. اين مين هاي هسته اي در حقيقت بمب هاي كوچك نوتروني هستند كه پس از پايان مذاكرات دمشق و تل آويو و باز پس دادن بلندي هاي جولان به سوريه به عنوان ابزاري پيشگيرانه در اراضي كوهستاني كاشته خواهند شد. ساندي تايمز هم چنين از آزمايش موشك هاي نوتروني و راكت هاي هدايت شده توسط ليزر و مجهز به كلاهك هاي نوتروني خبر داد. 26 مارس 2000- معاون وزير دفاع اسرائيل گزارش منتشر شده از سوي ساندي تايمز را تكذيب كرده و آن را «داستاني احمقانه و جنون آميز» مي خواند. 30 آوريل 2000- شيمون پرز در گفت و گويي با رسانه هاي خارجي، از ايران و عراق به عنوان اصلي ترين تهديداتي كه متوجه امنيت اسرائيل هستند، نام مي برد و هر دو كشور را متهم به پيگيري طرح هاي تسليحات هسته اي مي كند. پرز مي گويد: مشكل ما مصر نيست. اردن يا بسياري ديگر از كشورهاي عرب نيز نيست. مشكل اصلي ما ايران و عراق هستند دو كشوري كه در روز روشن به دنبال تسليحات هسته اي بوده و هيچ كس هم مانع آنها نمي شود. 12 ژوئن 2000- آونر كوهن، نويسنده كتاب جنجالي «اسرائيل و بمب» از كنست درخواست مي كند تا زماني را براي طرح موضوع در اختيار وي قرار دهد. كوهن از زمان انتشار اين كتاب در ايالات متحده، در هراس از احتمال دستگيري، به اسرائيل بازنگشته است. 18 ژوئن 2000- ساندي تايمز در گزارشي ديگر مي نويسد: نيروهاي دفاعي اسرائيل ادعا مي كنند كه موشك كروز مجهز به كلاهك هسته اي را از يك زيردريايي شليك و آزمايش كرده اند. جولاي 2000- اسرائيل سفارش خريد سه زيردريايي ديزلي را به شركت آلماني «تايسن فوردسي ورك» مي دهد. گفته مي شود اين زيردريايي ها داراي توانايي شليك موشك هاي كروز مجهز به كلاهك هسته اي هستند. اول نوامبر 2000- وزراي محيط زيست اتحاديه عرب در اجلاسي دو روزه به بررسي تأثير سياست هاي اسرائيل بر اكولوژي فلسطين مي پردازند. وزراي عرب معتقدند كه تكنولوژي كهنه و قديمي راكتور هسته اي ديمونا، خطري زيست محيطي بوده و خواستار بسته شدن اين مركز هسته اي در اسرع وقت مي شوند. 13 مارس 2001- هاآرتص مي نويسد آريل شارون نخست وزير تازه انتخاب شده اسرائيل هرگز قصد تغيير سياست هاي هسته اي اين كشور را نداشته و حتي قصد دارد به بازنگري تفاهم هسته اي اين رژيم با آمريكا بپردازد. به موجب اين تفاهمنامه اسرائيل حق انجام آزمايش هاي هسته اي و يا اعلام تصاحب تسليحات هسته اي به صورت رسمي را ندارد. 21 آوريل 2001- مقامات اسرائيلي يك دانشمند نظامي سابق را به دليل انتقال اطلاعات حساس به يك زن روس دستگير مي كنند. ژنرال ايزاك ياكوف نقش مهمي در برنامه هاي تسليحات هسته اي اسرائيل داشته و داراي تابعيت دوگانه آمريكا و اسرائيل است. 10 مي 2001- عوامل اداره اسناد دولتي اسرائيل به خانه ميريام اشكول، بيوه لوي اشكول وارد شده و درحالي كه او در سفري در خارج از كشور به سر مي برد، منزل او را براي يافتن اسناد هسته اي مورد جست و جو قرار مي دهند. اين اقدام به دنبال آن صورت مي گيرد كه وزارت دفاع در مورد احتمال انتشار برخي اطلاعات حساس هشدار داده بود. 7 سپتامبر 2001- بنيامين نتانياهو، نخست وزير سابق از دولت اسرائيل مي خواهد كه به سياست «ابهام هسته اي» خود پايان داده و در شرايطي كه به ادعاي وي ايران درصدد دستيابي به تسليحات هسته اي است، رسماً دارا بودن تسليحات هسته اي را اعلام كنند. 2002- بنياد صلح جهاني كارنگي، تعداد تسليحات هسته اي اسرائيل را 98 تا 172 عدد برآورد مي كند. فوريه 2002- تصاوير ماهواره اي آمريكا نشان دهنده ايجاد ترك هاي بزرگي در ديواره راكتور ديمونا است. حزب سبز اردن با نوشتن نامه اي به كوفي عنان خواستار دخالت هرچه سريع تر سازمان ملل براي جلوگيري از يك فاجعه انساني مي شود. ژوئن 2002- مقامات آمريكايي خبر از تحويل سه زيردريايي سفارش داده شده توسط اسرائيل مي دهد. اين زيردريايي هاي آلماني مي توانند مثلث نيروهاي هسته اي دريايي، زميني و هوايي اسرائيل را تكميل كنند. 6 اكتبر 2002- مقامات اسرائيلي مي گويند موشك هاي ضدموشك «آرو» 90 درصد از موشك هاي شليك شده از سوي دشمن را سرنگون خواهند كرد. اسرائيل هنوز از موشك هاي آمريكايي پاتريوت به عنوان خط دوم دفاعي استفاده مي كند. 24 اكتبر 2002- يوسف ابوصفيه، وزير محيط زيست فلسطين مي گويد شواهدي درمورد نشت مواد راديو اكتيو و تشعشعات هسته اي از راكتور هسته اي ديمونا در دست است. 27 اكتبر 2002- آمريكا در فلدمن، وكيل دانونو، شيمون پرز، وزير امور خارجه اسرائيل را متهم به افشاي اطلاعات حساس امنيتي مي كند. فلدمن اعتقاد دارد كه پرز در جريان شهادت در دادگاه محاكمه وانونو مواردي سري را افشا كرده است تا بدين طريق نشان دهد كه وانونو به دليل افشاي مواردي كه پرز خود به آنها اشاره كرده است، نبايد بيش از اين در زندان بماند. نوامبر 2002- ايالات متحده نسل جديدي از موشك هاي ضدموشك پاتريوت را به اسرائيل مي فروشد. قرار است اين موشك ها در اختيار نيروهاي آمريكايي مستقر در اسرائيل قرار گرفته و براي مقابله با حملات موشكي احتمالي عراق استفاده شوند. 27 نوامبر 2002- نشريات عرب خبر از قصد اسرائيل براي ساخت يك راكتور هسته اي ديگر در جنوب اين كشور مي دهند. اين پروژه قرار است تا سال 2020 تكميل شود. نشريات منطقه معتقدند اعلام غيرنظامي بودن پروژه مطابق معمول فريبي بيش نيست و اسرائيل از اين راكتور هم براي افزايش توان تسليحاتي خود بهره خواهد گرفت. 5 ژانويه 2003- اسرائيل با موفقيت موشك ضدموشك «آرو» را آزمايش مي كند. دولت اسرائيل خود را براي تبعات حمله نظامي آمريكا به عراق آماده مي كند. مقامات اسرائيلي انتظار دارند عراق در واكنش به حمله آمريكا با موشك باران و حملات هوايي مناطق متعددي از جمله راكتور ديمونا را هدف قرار دهد. 19 ژانويه 2003- نشريات عرب زبان خبر از اعتصاب كاركنان مركز هسته اي ديمونا در اعتراض به كاهش نيروي انساني دادند. برآورد مي شود حدود 2700 دانشمند، تكنسين و نيروي اداري در اين مركز مشغول به كار هستند. اكتبر 2003- دو مقام دولت بوش و يك مقام اسرائيلي (كه به صورت ناشناس اظهارنظر كرده اند) خبر از تغيير كاركرد موشك هاي كروز هارپون آمريكا توسط اسرائيل دادند. اين تغيير كاركرد به نحوي صورت گرفته است كه امكان مسلح سازي آنها به كلاهك هاي هسته اي وجود داشته باشد. 2 ژانويه 2004- يك شهروند اسرائيل در فرودگاه دنور به اتهام قاچاق برخي تجهيزات هسته اي به پاكستان دستگير مي شود. 2 فوريه 2004- با نزديك شدن به زمان آزادسازي مدرخاي وانونو، دولت اسرائيل تصميم مي گيرد فعاليت هاي احتمالي او پس از آزادسازي را به شدت محدود كند چرا كه امكان افشاي جزئيات بيشتري از برنامه هاي اسرارآميز اسرائيل وجود دارد. ممانعت از مصاحبه، سانسور نوشته هاي او و عدم اعطاي مجوز خروج از كشور به او، از جمله محدوديت هاي درنظر گرفته شده است. 8 فوريه 2004- دانالد رامسفلد در كتاب خود تحت عنوان «جنگ رامسفلد» تعداد تسليحات هسته اي اسرائيل را 82 عدد ارزيابي مي كند. 24 فوريه 2004- آريل شارون نخست وزير اسرائيل به همراه وزراي دفاع، دادگستري، دادستان كل و وكلاي مدافع وانونو، تصميم مي گيرند به جاي بازداشت خانگي وانونو او را تحت نظارت شديد دولتي قرار داده و هرگز به او مجوز خروج از كشور را ندهند. 25 فوريه 2004- محمد البرادعي در گفت و گويي با تلويزيون العربيه در مورد برنامه تسليحات هسته اي اسرائيل مي گويد: نظر دقيقي در اين مورد نمي توانم ارائه كنم چرا كه هيچ بازرسي از مراكز هسته اي اسرائيل صورت نگرفته است. به باور من برنامه هسته اي اسرائيل پيشرفته است و اسرائيل خود نيز توانايي هسته اي اش را انكار نمي كند. اما ميزان پيشرفت و ابعاد اين برنامه نامشخص است. من فقط مي دانم اسرائيل برنامه هسته اي گسترده اي داشته و داراي تسليحات هسته اي است. 16 مارس 2004- كنست پيشنهاد نماينده عرب تبار خود را براي توقف فعاليت راكتور هسته اي اسرائيل به دليل خطرات زيست محيطي رد مي كند. 31 آوريل 2004- وانونو با سپري كردن 18 سال در زندان هاي مخوف اسرائيل، آزاد مي شود. وانونو بلافاصله پس از آزادي محدوديت ها را نقض كرده و با رسانه هاي بين المللي گفت و گو مي كند. وانونو خواستار افشاي جزئيات هسته اي اسرائيل براي جهانيان مي شود. 23 آوريل 2004- آريل شارون به تهديد هسته اي ايران اشاره كرده و مي گويد برنامه تسليحات هسته اي اسرائيل براي دفاع از خود در مقابل چنين تهديداتي است. نخست وزير اسرائيل تمامي تسليحات هسته اي اين رژيم را ابزاري دفاعي خوانده و آنها را براي حفاظت از موجوديت اسرائيل ضروري مي داند. 4 جولاي 2004- كميسيون انرژي اتمي اسرائيل وب سايت رسمي خود را افتتاح مي كند. در اين وب سايت هيچ اشاره اي به برنامه هاي تسليحات هسته اي اسرائيل نمي شود. 4 جولاي 2004- مقامات آژانس بين المللي انرژي اتمي مي گويند كه دكتر البرادعي در 6 جولاي از اسرائيل ديدار كرده و با آريل شارون نخست وزير و ساير مقامات اين رژيم به گفت و گو در مورد نحوه تشكيل محدوده عاري از تسليحات هسته اي در خاورميانه خواهد پرداخت. 6 جولاي 2004- شارون با تأكيد بر لزوم تداوم برنامه هسته اي اسرائيل در مورد سفر البرادعي با بي اعتنايي برخورد كرده و از آن اظهار بي اطلاعي مي كند. شارون مي گويد: نمي دانم او براي ديدن چه چيزي به اسرائيل مي آيد. مسأله مهم اين است كه اسرائيل دست از برنامه هاي خود برنخواهد داشت. 7 جولاي 2004- البرادعي در جريان يك كنفرانس مطبوعاتي به همراه شارون حاضر مي شود. شارون مي گويد: «سياست ما تغيير نكرده است و همانند پيش بر پايه عدم شفافيت استوار است. اين سياست كارآيي خود را نشان داده است.» وي در ادامه مي گويد: تا زمان برقراري يك توافق گسترده صلح در خاورميانه اسرائيل به هيچ مذاكره اي در مورد تسليحات هسته اي خود تن درنمي دهد. 18 جولاي 2004- در حالي كه مطبوعات غربي حملات هدفمند خود را متوجه برنامه هاي صلح آميز ايران كرده و سعي در القاي نظامي بودن آن دارند، آريل شارون از ايران به عنوان «جدي ترين تهديد براي موجوديت اسرائيل» نام برده و تهديد كرد كه اسرائيل اجازه نخواهد داد ايران به سلاح هسته اي مجهز شود. 29 جولاي 2004- آريل شارون ادعا مي كند كه ايالات متحده از برنامه هاي تسليحاتي اسرائيل حمايت كرده و مي گويد ايالات متحده نيز با اين نظر موافق است كه هنگامي كه صحبت از بازدارندگي مي شود، اسرائيل بايد غيرقابل رقابت باشد. 26 مي 2004- پيتر هونام، روزنامه نگار بريتانيايي، در بيت المقدس توسط سرويس امنيت داخلي اسرائيل دستگير مي شود. پليس مخفي اسرائيل مظنون است كه هونام با وانونو تماس گرفته باشد. اين روزنامه نگار بريتانيايي، همان فردي است كه باعث انتشار افشاگري هاي وانونو در سال 1986 شد. 8 اوت 2004- مقامات اسرائيل شروع به توزيع قرص هاي يد (ضدتشعشع) در حوالي مجتمع هسته اي ديمونا مي كنند. دولت اسرائيل هر نوع ارتباط توزيع اين قرص ها با مسائل مرتبط با نيروگاه هسته اي و احتمال نشت راديواكتيو يا تشعشع از آن را به شدت منكر مي شود. 23 اوت 2004- كمال خرازي وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران به اسرائيل هشدار مي دهد كه در صورت هر نوع تهاجم به تأسيسات هسته اي، ايران بايد منتظر واكنشي فراگير و جدي باشد. خرازي مي گويد: اگر آنها چنين اقدامي كنند ما هم واكنش نشان مي دهيم. ايران توانايي هاي دفاعي خاص خود را دارد كه مانع آن مي شود ديگران تهديدات خود را عمل كنند. آنها خود به توانايي هاي ما و نحوه واكنش ما واقفند. رسانه هاي غربي بر اين باورند كه تهديد خرازي متوجه حمله به ديمونا مي شود.
بازدید از صفحه اول
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره
عضویت در خبرنامه
نظر شما
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین