شوایک، طنز با طعم تلخ جنگ
شوایک، حامل طنزی هولناک که با وحشت و خنده ای از سر ترس در هم می آمیزد. شوایک اساسا نمایشنامه ای انتقادی است و حمیدرضا نعیمی به عنوان کارگردان توانسته است به بهترین وجه پرده از روی فجایع انسانی بردارد.
آفتاب‌‌نیوز : مریم جعفری حصارلو* - شاید برای اولین بار باشدکه مسئله جنگ های جهانی با دیدگاههای طنز و به بهترین وجه در یک نمایش در چالش نقد قرار می گیرد. چالشی از جنس طنز...آنهم گروتسک! نمایش شوایک با بازنویسی داستان«شوایک سرباز ساده دل» اثر یاروسلاو هاشک نوشته و کارگردانی حمید رضا نعیمی و با بازی فرهاد آئیش، بهناز نازی، محسن سالاری، حامد کمیلی و...در ساعت21 در تالار وحدت به روی صحنه می رود.
شوایک، حامل طنزی هولناک که با وحشت و خنده ای از سر ترس در هم می آمیزد. شوایک اساسا نمایشنامه ای انتقادی است و حمیدرضا نعیمی به عنوان کارگردان توانسته است به بهترین وجه پرده از روی فجایع انسانی بردارد.این اثر اساسا داستان یک سفیه با نام«شوایک» است که درخفقان حکومت اتریش، مجبور است به عنوان یک سرباز درجنگ های جهانی حضور پیدا کند. شوایک که تربیت کننده سگ های غیراصیل است و ارتزاقش از طریق تربیت سگ های حشی است؛ کاملا با سفاهت خود خنده را بر لب های مخاطبان می آورد.اما از هولناکی مسئله مرگ نمی کاهد. هرچه می گذرد اثر به سمت تراژیک بودن پیش می رود. سرباز ساده دل یکبار به دلیل پیش بینی آغاز جنگ توسط ماموران مخفی دستگیر می شود و پس از بازگشت موظف است در میدان جنگ حضور یابد. هرچه اثر به سمت پایان نزدیک می شود؛ حجمه جنگ و مخالفت انسان ها برای حضور درجنگ افزایش می یابد.
اما سوال اینکه آیا باید به این جنگ ادامه داد؟ شوایک نامه ای برای مقامات مسول می نویسد که چرا باید این جنگ ادامه یابد و هیچ انسانی تمایل به ادامه جنگ ندارد. اما هر بار این نامه در دست یکی از بزرگان می ماند و هیچ کس قادر به جلوگیری از این جنگ نیست. پدر روحانی با دیدن نامه می گوید:« چرا باید این جنگ تمام بشه. این جنگ نون داره.»کشیش وستفان هنریش لوکاش، شوایک را به بازی می گیرند. نامه می ماند معشوقه ستفان لوکاش نامه را می گیرد و درآخرین لحظه وقتی روس ها تمامی سربازان به جزکشیش و شوایک را تیرباران کرده اند به دست شوایک می دهد و می گوید:«وزیرجنگ تو را قهرمان ملی اعلام کرده» درحالیکه شوایک تا دقایقی دیگر به دست سرباز روسی کشته می شود.
این اثر اساسا جزو نمایش های بسیار مطول است با حدود دو ساعت و سی دقیقه، اما مخاطب دچار خستگی و خواب آلودگی نمی شود. این ویژگی یکی از بهترین ویژگی توانایی کارگردانی یک اثر است. ریتم بسیارمناسب است و جنبه های طنز و تراژیک اثر درعین حال باعث شادی خاطر و تفکر برانگیزی مخاطب می شود.. ازدیگر ویژگی های این اثرطراحی صحنه، طراحی حرکت، موسیقی، طراحی نوراست. طراحی صحنه بیشترین تاثیرگذاری را درنشان دادن وجوه کاملا گروتسکی دارد. یک توپ ویک ماه بیش ازحد اگزجره و بزرگ درصحنه گویای ویژگی های گروتسک است. زیرا آثارگروتسک با به تصویرکشیدن اشیا به صورت اگزجره و یا بسیار کوچک در برابر انسان نوعی دیدگاه اغراق و تمسخر آمیزی را نشان می دهند. ماه یکی از کلیدی ترین عناصری است که درمیدان جنگ نمادی از مدینه فاضله و عشقی است که هرگز به آن نمی رسند. توپ بزرگ که به صورت غول آسا بخشی از صحنه را در بر می گیرد، تفسیر تازه ای را از میدان جنگ ایجاد می کند.
همچنین برخورد بازیگران با عناصر اگزجره کاملا طبیعی و باور پذیر است. در این روال، طراحی نور به هرچه قابل باور شدن اثر کمک می کند و نوعی از طراحی فضا را نشان می دهد.
از سوی دیگر هدایت بازیگران در روند ایفای نقش درست و یک دستی بازیگران قابل تامل است؛ اما بازی فرهاد آئیش در نقش شوایک درعین باورپذیری و ایجاد فضای گروتسک و طنز، از نقاط برجسته این اثر است.
** عضو کانون ملی منتقدان ایران و جهان I.A.T.C
شوایک، حامل طنزی هولناک که با وحشت و خنده ای از سر ترس در هم می آمیزد. شوایک اساسا نمایشنامه ای انتقادی است و حمیدرضا نعیمی به عنوان کارگردان توانسته است به بهترین وجه پرده از روی فجایع انسانی بردارد.این اثر اساسا داستان یک سفیه با نام«شوایک» است که درخفقان حکومت اتریش، مجبور است به عنوان یک سرباز درجنگ های جهانی حضور پیدا کند. شوایک که تربیت کننده سگ های غیراصیل است و ارتزاقش از طریق تربیت سگ های حشی است؛ کاملا با سفاهت خود خنده را بر لب های مخاطبان می آورد.اما از هولناکی مسئله مرگ نمی کاهد. هرچه می گذرد اثر به سمت تراژیک بودن پیش می رود. سرباز ساده دل یکبار به دلیل پیش بینی آغاز جنگ توسط ماموران مخفی دستگیر می شود و پس از بازگشت موظف است در میدان جنگ حضور یابد. هرچه اثر به سمت پایان نزدیک می شود؛ حجمه جنگ و مخالفت انسان ها برای حضور درجنگ افزایش می یابد.
اما سوال اینکه آیا باید به این جنگ ادامه داد؟ شوایک نامه ای برای مقامات مسول می نویسد که چرا باید این جنگ ادامه یابد و هیچ انسانی تمایل به ادامه جنگ ندارد. اما هر بار این نامه در دست یکی از بزرگان می ماند و هیچ کس قادر به جلوگیری از این جنگ نیست. پدر روحانی با دیدن نامه می گوید:« چرا باید این جنگ تمام بشه. این جنگ نون داره.»کشیش وستفان هنریش لوکاش، شوایک را به بازی می گیرند. نامه می ماند معشوقه ستفان لوکاش نامه را می گیرد و درآخرین لحظه وقتی روس ها تمامی سربازان به جزکشیش و شوایک را تیرباران کرده اند به دست شوایک می دهد و می گوید:«وزیرجنگ تو را قهرمان ملی اعلام کرده» درحالیکه شوایک تا دقایقی دیگر به دست سرباز روسی کشته می شود.
این اثر اساسا جزو نمایش های بسیار مطول است با حدود دو ساعت و سی دقیقه، اما مخاطب دچار خستگی و خواب آلودگی نمی شود. این ویژگی یکی از بهترین ویژگی توانایی کارگردانی یک اثر است. ریتم بسیارمناسب است و جنبه های طنز و تراژیک اثر درعین حال باعث شادی خاطر و تفکر برانگیزی مخاطب می شود.. ازدیگر ویژگی های این اثرطراحی صحنه، طراحی حرکت، موسیقی، طراحی نوراست. طراحی صحنه بیشترین تاثیرگذاری را درنشان دادن وجوه کاملا گروتسکی دارد. یک توپ ویک ماه بیش ازحد اگزجره و بزرگ درصحنه گویای ویژگی های گروتسک است. زیرا آثارگروتسک با به تصویرکشیدن اشیا به صورت اگزجره و یا بسیار کوچک در برابر انسان نوعی دیدگاه اغراق و تمسخر آمیزی را نشان می دهند. ماه یکی از کلیدی ترین عناصری است که درمیدان جنگ نمادی از مدینه فاضله و عشقی است که هرگز به آن نمی رسند. توپ بزرگ که به صورت غول آسا بخشی از صحنه را در بر می گیرد، تفسیر تازه ای را از میدان جنگ ایجاد می کند.
همچنین برخورد بازیگران با عناصر اگزجره کاملا طبیعی و باور پذیر است. در این روال، طراحی نور به هرچه قابل باور شدن اثر کمک می کند و نوعی از طراحی فضا را نشان می دهد.
از سوی دیگر هدایت بازیگران در روند ایفای نقش درست و یک دستی بازیگران قابل تامل است؛ اما بازی فرهاد آئیش در نقش شوایک درعین باورپذیری و ایجاد فضای گروتسک و طنز، از نقاط برجسته این اثر است.
** عضو کانون ملی منتقدان ایران و جهان I.A.T.C
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه خبرهای مرتبط
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید