کد خبر: ۹۸۶۸۲
تاریخ انتشار : ۱۳ ارديبهشت ۱۳۸۹ - ۲۱:۲۹
به مناسبت روز جهانی مطبوعات

رسانه مستقل؛ فرصت یا تهدید؟

بهرام گلزاده
آفتاب‌‌نیوز : آفتاب- بهرام گل‌زاده: امروزه هیچ تردیدی در خصوص اهمیت و نقش مستقیم و تاثیرگذار مطبوعات و رسانه های جمعی در عرصه های مخنلف زندگی فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی افکارعمومی جهانی وجود ندارد. به همین دلیل به پیشنهاد یونسکو و تصویب مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نوامبر سال ۱۹۹۱ میلادی، سوم ماه مه هر سال به عنوان روز جهانی مطبوعات نامگذاری شده و همه ساله گرامی داشته می‌شود.

هرچند در حال حاضر بخشی از دولت‌های کشورهای جهان سوم یا در حال توسعه نتوانسته‌اند خود را با این نیاز و واقعیت سازگارنمایند و رسانه و اطلاع رسانی مستقل و آزاد را در جوامع خود به رسمیت شناخته و زمینه و بستر لازم را برای فعالیت حرفه ای رسانه فراهم کنند.

این یک ضرورت و واقعیت تجربه شده و در عین حال علمی است که مطبوعات و رسانه به عنوان رکن چهارم دموکراسی، نه تنها تهدیدی برای دولت‌های دمکراتیک و برآمده از رای مردم به شمار نمی‌آیند بلکه یک فرصت بزرگ محسوب می شوند.

مطبوعات به عنوان زبان و واسطه مردم با حکومت کنندگان، در روشنگری و ارائه طریق صحیح و واقعی و انتقال واقعیت جامعه به دولت‌ها همانند ناظر مستقل و بی‌نظر و بی‌طرف و یک بازوی قدرتمند، نقش اساسی و کلیدی دارند و با اطلاع رسانی صحیح و شفاف سازی امور قادر به فراهم کردن این فرصت و بستر هستند تا دولت را از مسیر اشتباه در برنامه ریزی و سیاست گذاری و اداره کشور برحذر دارند.

رسانه مستقل، زبان مردم است و در عین حال واسط و رابط صادق میان دولت و ملت. رسانه مستقل از آن‌جایی که وامدار دولت و حکومت نیست و منفعتی از قبل ارتباط با دولت ها ندارد لذا انتقادهایش، در مسیر اصلاح و کمک به دولتمردان و مجریان امور برای حل معضلات اجتماعی اقتصادی سیاسی جوامع است هرچند ممکن است در بسیاری موارد، مثل یک داروی تلخ، برای درمان یک بیماری عمل کند.

برخورداری یک جامعه از رسانه مستقل و پرسشگر می‌تواند به عنوان یک سوپاپ اطمینان، نقش ویژه‌ای در امنیت و پیشرفت و توسعه یک کشور و رفع تهدیدات سیاسی و فرهنگی و مشروعیتی از دولت مستقر، ایفاء نماید، و در عین حال مانع از انباشت مطالبات بدون پاسخ مردم در لایه‌های اجتماع ، و تبدیل آن به یک تهدید و شورش اجتماعی گردد.

هیچ دولت مستقر، مقتدر، خدمتگذار و عاقلی، تحت هیچ شرایط کانال اطلاع رسانی از طریق مطبوعات و تحلیل وضع موجود جامعه خود را مسدود و محدود و صرفا به اطلاعات و تحلیل‌های اطرافیان و هواداران و مشاوران خود بسنده نمی‌کند.

دلیل آن نیز کاملا روشن است، مشاوران، اطرافیان، هواداران و کارگزاران دولت‌ها از قبل ماندگاری دولت بر سر قدرت، منتفع می‌شوند و لذا خودآگاه یا ناخودآگاه همواره سعی می‌کنند وضعیت جامعه را مطلوب تحلیل و تفسیر و گزارش نمایند. به همین دلیل از انتقال صحیح حقایق و واقعیت‌های اجتماعی به نبخگان حکومتی پرهیز کرده و در نهایت غفلت و بی اطلاعی دولت از مشکلات پیش روی جامعه، آنان را در مقابل مردم قرار داده و مقبولیت و مشروعیتش با پرسش رو به رو شده و سیر نزولی پیدا می‌کند.

امروزه، مطبوعات در زمینه مسائل تحلیلی، سرعت در اطلاع رسانی، حركت و پیش بینی برخی از وقایع و رویدادها و ارائه آگاهی‌های لازم به جامعه، برای بالابردن حساسیت مردم نسبت به واقعیت‌های اجتماعی، و به‌طورکلی نظارت بر کلیه امور مرتبط با سرنوشت مردم یک جامعه، نقش به‌سزایی دارند.

در عین حال مطبوعات، به عنوان مهمترین ابزار ارتباط جمعی، به ویژه در عصر ارتباطات و انفجار اطلاعات، فرصتی است برای بیان اندیشه ها و نظرات و تبادل افکار در مسیر بهروزی و کامیابی و پیشرقت ملت‌ها، در حوزه‌های گوناگون فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، که دولت‌ها هیچ زمان نباید از این ظرفیت بالقوه و ابزار مهم غافل شده و آن را به فراموشی سپرده و به حاشیه برانند.

در غیر این صورت جامعه با سانسور و محدودیت و محرومیت از رسانه‌ها رو به رو و این نهاد حوزه عمومی رقیب و دشمن پنداشته شده ودر نهایت کمر به حذف آن می‌بندند.

بالا بودن شاخص آزادی مطبوعات، انتشار رسانه مکتوب و مستقل و آزاد و در سال‌های اخیر نیز نشریات مجازی و الکترونیکی، روزنامه خوانی و روزنامه نگاری در هر جامعه، در کنار سایر شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، نشان و حکایت از رشد بالا و پیشرفت و توسعه در کشورهای مورد نظر دارد.

و بالاخره این‌که، رسانه و روزنامه به عنوان ابزاری کم هزینه و مهم برای نظارت مردمی بر عملکرد دستگاه‌های دولتی و حکومتیِ اداره کننده کشور، در اختیار دولت‌ها و ملت هاست، تا با بهره گیری از این ابزار نوین، انتقال واقعیت ها و اطلاعات به کارگزاران حکومتی، و نظارت بر عملکردها به درستی صورت پذیرد و در عین حال، از بروز شایعات و ترویج آن در سطح اجتماع و جامعه جلوگیری نماید و همه رویدادها ، اتفاقات و اطلاعات را همانند یک ظرف شیشه ای در منظر و دید عموم مردم و جامعه قرار دهد.

همزمان با نگارش این یادداشت در آستانه روز جهانی مطبوعات، در حال مشاهده گفت و گوی صریح و انتقادی رسانه ی ملی با مصطفی پورمحمدی رییس سازمان بازرسی کل کشور در برنامه نگاه یک بودم که طرح یک سوال و پاسخ آن بی ارتباط با این یادداشت نبود. مجری از رییس بازرسی کل کشور در ارتباط با نهاد نظارت کننده بر عملکرد خود سازمان بازرسی سوال کرد و البته پاسخ صریح و روشنی دریافت نشد اما تلویحی به نقش و مسوولیت مردم اشاره گردید و به نظر نگارنده، جای این پاسخ خالی بود که بی تردید نهاد اصلی نظارت کننده بر عملکرد دستگاه‌های اجرایی و تقنینی کشور و حتی نهادهای نظارتی پیش بینی شده ، با واسطه و یا بدون واسطه خود مردم هستند .

حال سوال این‌جاست که آیا نهاد مردمی و غیردولتی، برای این امر، به غیر از مطبوعات و رسانه ها وجود دارد تا این نقش نظارتی را به نحو احسن و کامل ایفاء کنند؟ و آیا نباید با تقویت جایگاه رسانه و مطبوعات در جامعه به نقش و وظیفه مهم نظارت و پاسخگو کردن دست اندرکاران و کارگزاران و مجریان امور در کشور جامعه عمل پوشاند، همان‌طوری‌که وظیفه و نقش این نهاد، در اصول مصرح و گوناگون قانون اساسی و قوانین عادی پیش بینی شده و مورد توجه جدی قرار گرفته است؟
بازدید از صفحه اول
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره
عضویت در خبرنامه
نظر شما
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین