همه چیز درباره حكومت قذافی
آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: هنگامی كه سرهنگ معمر قذافی یا همانگونه كه او دوست دارد مورد خطاب قرار گیرد "الاخ قائد الثوره" به عنوان اولین واكنش به فرار زین العابدین بن علی در نتیجه اعتراضات یک‌ماهه تونس، این اعتراضات را نكوهش كرد، فكرش را هم نمی‌كرد دو ماه بعد از این اتفاق، خود نیز در شرایط مشابه بن علی قرار بگیرد.
لیبی در مقایسه با مصر و تونس
لیبی از لحاظ جغرافیایی میان دو كشور تونس و مصر قرار دارد. دو كشوری كه در دو ماه گذشته با جنبش‌های فراگیر و گسترده تغییر روبه‌رو شدند تا بن علی و حسنی مبارک به ترتیب پس از 24 و 30 سال حكومت، از قدرت كنار زده شوند.
با این حال لیبی در مقایسه با این دو با شرایط متفاوتی روبه‌رو است. از لحاظ شاخص‌های اقتصادی در زمینه نرخ بیكاری، درآمد، درآمد سرانه و نرخ بیكای بهتر از مصر و تونس است. لیبی همچنین برخلاف این دو كشور از صادركنندگان عمده نفت است و روزانه حدود یک میلیون و 800 هزار بشكه نفت خام تولید می‌كند.
لیبی برخلاف كشورهای مصر، بحرین، الجزایر و تونس، نه در داخل و نه در خارج با گروه‌های مخالف سازماندهی شده روبه‌رو نبود و برای سال‌های زیادی سكوت گسترده‌ای در سراسر این كشور حاكم بود. سكوتی كه تاكنون نشانه‌ای دال بر رضایت مردم لیبی دانسته می‌شد اما با حوادث اخیر نشان داد این قاعده زیرسئوال رفته است.
در لیبی نیز به مانند مصر، بحرین، الجزایر، یمن و مراكش، كاربران فیس‌بوک از طریق این سایت تعامل اجتماعی روز مشخصی را به عنوان روز خشم تعیین كردند و همان روز آغاز دور جدیدی از اعتراضات شد. با این تفاوت كه در همه این كشورها به جز لیبی، سابقه‌های زیادی از اعلام نارضایتی مردم بروز كرده بود اما وضعیت لیبی اینگونه نبود و حداقل در سال‌های اخیر تاریخ چیزی از ابراز مخالف داخلی در لیبی در حافظه ندارد.
اما مهمترین فرق قیام مردم لیبی با سایر انقلاب‌های منطقه‌ای، نحوه برخورد حكومت لیبی با این موضوع است. در حالی كه در كشورهای دیگر پلیس با باتوم، گاز اشک‌آور و حداكثر از گلوله‌های جنگی سلاح‌های سبک علیه مردم بهره برد، حكومت قذافی مردم را در شهرهای خود با انواع سلاح‌های سنگین و نیمه‌سنگین جنگی از جمله جنگنده بمب‌افكن‌ها، توپ كشتی‌های جنگی و خمپاره‌اندازها مورد هدف قرار داد. با هلی‌كوپتر به سمت‌شان راكت شلیک كرد مردم را با موشک آر پی جی 7 و توپ ضدهوایی هدف قرار داد و حتی به خانه‌های معترضان خمپاره زد و بعد از این همه جنایت، قذافی در تلویزیون ظاهر شد و گفت: تا حالا دست به سلاح نبرده‌ایم ولی اگر اعتراضات ادامه یابد، برخورد می‌كنیم!
پر بیراه نیست كه یكی از مقامات ارشد لیبی كه به مردم پیوسته، گفته است: اگر قذافی بمب اتم داشت، در كاربرد آن علیه مردم تردید نمی‌كرد.
نكات رسانه‌ای از انقلاب لیبی
لیبی بر خلاف دیگر كشورهای شاهد اعتراضات با فضای بسیار بسته داخلی از لحاظ فعالیت‌های سیاسی، صنفی، رسانه‌ای و اجتماعی روبه‌روست. به همین دلیل هم اكنون به جز رادیو تلویزیون دولتی و چند روزنامه محدود دولتی لیبی، هیچ رسانه دیگری در این كشور، خبرنگار ندارد و پوشش تحولات لیبی از دیگر راه‌ها صورت می‌گیرد كه در نوع خبر جالب به نظر می‌رسد.
به عنوان مثال علاوه بر استفاده از اطلاعات كارشناسان و منابع آگاه خبری كه تمایلی به اعلام نام خود ندارند، دیپلمات‌ها و مقامات مستعفی لیبی نیز به منابع خبری قابل اطمینانی برای رسانه‌های معتبر تبدیل شده‌اند، مانند ابراهیم دباشی معاون سفیر لیبی در سازمان ملل متحد كه به صف معترضین پیوسته است در مصاحبه خود با شبكه العربیه از وقوع نسل‌كشی گسترده در غرب لیبی توسط نیروهای دولتی خبر داد.
همچنین سفیر لیبی در هند در گفت‌وگو با شبكه الجزیره ضمن اعلام استعفای اعتراض‌آمیز خود گفت كه این استعفا را نه به دلیل خبرهای رسانه‌ها بلكه به دلیل تماس‌ها و كسب اخبار وی از داخل لیبی انجام داده است. وی این اطلاعات را در اختیار رسانه‌ها نیز قرار دارد.
"نوری المسماری" رئیس مستعفی دفتر تشریفات قذافی كه به پاریس گریخته است روزانه در گفت‌وگو با رسانه‌ها به نقل از منابع خاص خود از داخل لیبی، حوادث این كشور را بازگو می‌كند.
گذرگاه‌های مرزی لیبی با دیگر كشورها هم از جمله دیگر منابع دریافت اطلاعات از لیبی هستند. مصر در شرق لیبی، گذرگاه‌های مرزی خود را برای بازگشت اتباع مصری و سایر كشورها باز كرده است. دولت قاهره همچنین با ایجاد بیمارستان‌های صحرایی در نزدیک گذرگاه‌های مرزی با لیبی، میزبان اتباع زخمی لیبی است. رسانه‌های خبری با استقرار خبرنگاران در گذرگاه‌های مرزی لیبی با كشورهای مصر و تونس، روایت مردم بازگشته از سرزمین نزاع را برای مخاطبان خود منتقل می‌كنند.
این در حالی است كه در سایر كشورهایی كه با موج تغییر روبه‌رو بودند یا هستند، خبرنگاران غیردولتی داخلی و خارجی بسیاری به فعالیت می‌پرداختند و تحولات این كشورها را گزارش می‌دادند.
همچنین در این كشورها، مقامات رسمی و مسئول آمارهای رسمی شمار زخمیان و كشته‌شدگان را در اختیار رسانه‌ها قرار می‌دادند اما این موضوع در لیبی دیده نمی‌شود و همین موضوع برآورد شمار قربانیان در لیبی را برای رسانه‌ها در شرایط نبود منابع رسمی و شفاف سخت و مشكل كرده است.
تلویزیون لیبی، كپی برابر اصل قذافی!
در این میان تفاوت دیگر لیبی با دیگر كشورهای میزبان اعتراضات، در كاركرد تلویزیون دولتی این كشور است. هم اكنون تمامی چند شبكه دولتی لیبی برنامه‌های عادی خود را متوقف كرده و به پخش برنامه‌های شبكه یک به عنوان مهمترین كانال تلوزیونی دولتی می‌پردازند.
شبكه یک تلویزیون دولتی لیبی در مقابل شبكه‌های دولتی در كشورهای مصر و تونس -قبل از سقوط سران این كشورها- عملكردی متفاوت و البته بسیار ابتدایی و مسخره آمیز دارد، رویكردی كه به رفتار و شیوه عملكردی شخص قذافی نزدیک است.
مثلا در روزهای اوج گیری درگیری‌ها در لیبی، شبكه اول تلویزیون دولتی این كشور همراه با ادامه پخش برنامه‌های عادی، به صورت دائمی پیام‌هایی را در قالب"مهم" یا "خبر فوری "در پائین صفحه تلویزیون زیرنویس می‌كند.
متن این پیام‌ها در نوع خود جالب توجه هستند. برخی از این پیام‌ها این گونه‌اند:
"برادر هموطن: نگاهی به امنیت و آرامش و امكانات خود بیانداز. دشمنان به دنبال گرفتن این امكانات و ثبات و آرامش هستند."
"برادر هموطن: گفته می‌شود كشتارهایی در شهرها و روستاهای متعدد لیبی در حال اتفاق است. بدان كه این جزئی از جنگ روانی است و این مطالب دروغ و شایعه هستند پس به مقابله با آنها برخیز زیرا آنها به دنبال تخریب روحیه، ثبات و امنیت تو هستند. آنها منابع و ثروت تو را هدف قرار گرفته‌اند زیرا آنها به تو حسودی می‌كنند."
"برادر هموطن: مردان را با مواضع آنها می‌شناسند؛ زندگی، ایستادگی عزتمندانه برای كمک به وطن است كه دشمنان در حال حاضر در حال توطئه علیه وحدت و ثبات آن هستند. "
"برادر هموطن: باید از اقدامات تشنج‌زا كه با هدف سوء‌استفاده از جوانان و اجرای توطئه‌هاست برحذر باشیم. توطئه‌هایی كه از سوی دشمنان ملت لیبی برای هدف قرار دادن ثبات و امنیت ماست."
"برادر هموطن: با افرادی كه اقدامات تشنج زا می‌كنند مقابله كنید آنها را با همكاری نزدیک‌ترین نیروی امنیتی دستگیر كنید."
"برادر هموطن: شایعه سم است آن را نپذیرید. اخبار دروغ شبكه‌های ماهواره‌ای را باور نكنید."
"بردار هموطن: باید نسبت به اخبار دروغ منتشر شده از شبكه‌های ماهواره‌ای هوشیار باشید؛ شبكه‌هایی كه این روزها علیه ملت لیبی دست به توطئه می‌زنند. شما باید با مقایسه هر خبری با واقعیت‌هایی كه از نزدیک در منطقه روستا و شهری كه زندگی می‌كنید بتوانید از صحت آنها آگاه شوید."
(نكته این كه مخاطب تمام این پیام ها آقایان هستند و در گفتمان مردسالار لیبی زنان چندان جدی گرفته نمی‌شوند.)
شبكه تلویزیونی لیبی در این مدت اكثر برنامه‌های خود را به پخش موسیقی سنتی لیبیایی یا پروژه‌های عمرانی اجرا شده در این كشور اختصاص داده است.
تلویزیون دولتی لیبی در بخش اخبار نیز گزارش‌های جالبی را پخش می‌كند. مثلا در یكی از گزارش‌ها با نشان دادن منطقه آرام نوار ساحلی شهر طرابلس، گوینده گزارش با لحنی هیجان‌زده می‌گوید: كجایند شبكه‌های العربیه و الجزیره و بی‌بی‌سی كه این تصاویر را ببینند؟ ببینند آنهایی كه با دروغ‌پردازی می‌خواهند امنیت و ثبات لیبی و ملت آن را بگیرند.
این درحالی است كه در همان زمان، جنگنده‌ها و بالگردهای ارتش، مردم را هدف بمب و راكت و تیر مستقیم قرار داده بودند و شبكه‌های ماهواره‌ای عربی تصاویری از قطعه‌قطعه شدن مردم معترض لیبی به دست نیروهای دولتی پخش می‌كردند.
در گزارش دیگری گوینده با صدای رعب‌انگیزی خطاب به مخاطبان می‌گوید: شبكه‌های ماهواره‌ای می‌گویند مزدوران كلاه زرد مردم را سركوب می‌كنند. ما امروز كلاه زردها را به شما نشان می‌دهیم. در این هنگام تعدادی از افراد با لباس شخصی در حالی كه پارچه‌های سبز به رنگ پرچم لیبی بر سرو گردن بسته‌اند و كلاه های ایمنی زرد رنگ برسردارند و شعارهایی در حمایت از قذافی سرمی‌دهند نمایش می‌دهد كه سعی می‌كردند دوربین را دنبال كنند و شعار بدهند!
در این هنگام گوینده گزارش می‌گفت: آیا اینها مزدور هستند. اینها بخشی از میلیون‌های نفر مردم لیبی هستند كه در حمایت از رهبر خود قذافی به خیابان‌ها آمده‌اند.( در لیبی، حامیان دولت با بازوبند سبز كه رنگ پرچم این كشور در دوران قذافی است شناخته می‌شوند.)
در اقدام خنده‌دار دیگر، تلویزیون دولتی لیبی برای پشتیبانی از سخنان رهبر این كشور درباره حضور عناصر خارجی میان معترضان و اثبات نظریه قذافی درباره مصرف قرص‌های روان‌گردان توسط معترضین فیلمی از بازداشت و بازجویی از دو تبعه تونسی پخش كرد. از این دو نفر كه چهره‌هایی مخوف و شبیه خلافكاران فیلم‌ها داشتند در تلویزیون سوال شد: خودتان را معرفی كنید و بگویید چه ماموریتی داشتید؟ و آنها هم می‌گویند: ما دو تبعه تونسی هستیم و ماموریت داشتیم به لیبی بیاییم و بین جوانان لیبیایی قرص‌های اكستازی توزیع كنیم!
همچنین در روزهای گذشته بلافاصله پس از پایان سخنرانی تهدیدآمیز سیف الاسلام پسر قذافی، تلویزیون دولتی لیبی تظاهرات حامیان قذافی در تایید این سخنرانی را پخش كرد؛ تظاهراتی كه به جای مردم تنها چند خودرو و كمتر از 30 نفر حضور داشتند! در میان آنها نیز چند نفر با لباس نظامی حاضر بودند كه همگی با در دست داشتن عكس‌های قذافی شعارهایی در حمایت از وی می‌دادند. یكی از این شعارها این بود: "الله معمر و لیبیا و بس (خدا، معمر، لیبی و بس) اشاره معمر به معمر قذافی بود.
هم اكنون شبكه الجزیره كه پیش از این به طور جدی اعتراضات را در تونس و مصر پوشش داده بود این بار در لیبی نیز دست به همین اقدام زده است با این تفاوت كه برخلاف گذشته، در این مقطع شبكه العربیه هم به طور جدی به دنبال پوشش تحولات لیبی است چرا كه روابط تیره میان لیبی و عربستان سعودی سابقه چند ساله دارد.
البته شبكه الجزیره به دلیل ارسال پارازیت هایی از طرف لیبی، در فرستنده های ماهواره‌ای عرب ست و نایل ست غیرقابل دسترسی است و به مانند پوشش اعتراضات مصر، دیگر شبكه‌های همسوی ماهواره‌ای با قطع برنامه‌های خود اقدام به پخش برنامه‌های الجزیره می‌كنند.
پیوستن مقامات به مردم
همچنین در مقایسه لیبی با دیگر كشورهایی كه شاهد موج اعتراضات بودند یا هستند؛ در همان نخستین روزهای اعتراضات، همگام با سركوب شدید و بی‌سابقه مردم معترض، موجی از كناره‌گیری‌ها و استعفا‌ها در میان دیپلمات‌ها و مقامات ارشد لیبیایی ظهور كرد كه در مقایسه با دیگر كشورها، تقریبا بی‌نظیر است.
تاكنون دیپلمات‌های لیبی در هند، اندونزی، مالزی، سازمان ملل متحد، آمریكا، چین، اتحادیه عرب و وزیران كشور و دادگستری لیبی و جمعی از سران ارشد نظامی لیبی از سمت خود استعفا دادند.
همچنین بسیاری از ارتشیان نیز به مردم ملحق شده‌اند و جالب اینجاست برخی خلبانان كه مامور بمباران مردم بوده‌اند، برای پیوستن به مردم، چون جایی برای فرود پیدا نكرده‌اند، هواپیمای خود را در آسمان رها كرده و با چتر نجات به مردم ملحق شده‌اند.
لیبی همچنین برخلاف سایر كشورهای شمال آفریقا و خاورمیانه، از نظام حكومتی پیچیده و گنگ برخوردار است.
معمر قذافی 42 سال قبل، پس از كودتا علیه نظام پادشاهی وقت لیبی كه آن را انقلاب توصیف می‌كند و تا همین الان اصرار دارد رهبر این انقلاب است؛ به جای نظام جمهوری، نظام جدیدی را به نام "جماهیریه" (مثلاً فوق جمهوری!) ابداع كرد و این كشور را اینگونه نام‌گذاری كرد: "جماهیریه عربی سوسیالیستی عظیم لیبی". به جای استان از كلمه شعبیه به معنی مردمی و به جای بخش در تقسیمات كشوری از كنگره‌های مردمی استفاده كرد.
قذافی پس از كودتا پرچم این كشور را نیز تغییر داد. پرچم لیبی هم اكنون تنها پرچم جهان است كه تنها از یك رنگ (سبز) تشكیل شده و هیچ آرم یا نشانه‌ای در خود ندارد. نكته جالب این كه مردم معترض، در تظاهرات خود، پرچم ابداعی قذافی را كنار گذاشته و با پرچم قدیمی این كشور كه سه رنگ (قرمز، مشكی و سبز ) و در وسطش هم ستاره و هلال دارد، علیه قذافی شعار می‌دهند.
قذافی در نظامی كه ایجاد كرد با ادعای مردمی بودن، نام وزارتخانه‌ها را به كمیته‌های مردمی تغییر داد و چند نیروی نظامی قدرتمند با سازماندهی به اصطلاح مردمی تاسیس كرد كه فرماندهی بسیاری از آنها را پسران و نزدیكان وی برعهده دارد. ارتش در لیبی به انزوای نسبی دچار است و قدرت نظامی در اختیار سازمان‌های شبه نظامی دارد.
قبایل لیبی بلای جان قذافی
یكی از راه كارهای قذافی برای ادامه دیكتاتوری و سلطه بر مردم لیبی، حفظ ساختار قبیله‌ای مردم این كشور بود تا هم نیاز به ساختارهای اجتماعی سیاسی دنیای جدید كمرنگ شود و هم با كنترل سران قبایل، به نوعی كل مردم را در كنترل خود داشته باشد.
با این حال همین ساختار قبیله ای زمینه را برای برخورد شدید بخش‌های زیادی از مردم با قذافی مهیا كرد. با كشته شدن یک یا چند نفر از قبیله، كل اعضای آن در برابر دولت موضع می‌گرفتند و به صف مخالفان می‌پیوستند. همچنین ساختار قبیله‌ای، امكان برخورد مسلحانه حامیان قذافی با معترضینی هم قبیله‌ای را بسیار مشكل و تقریبا غیرممكن ساخت.
حفظ ساختار قبیله‌ای با حفظ توان استفاده از اسلحه همراه است و همین عامل، مقابله مسلحانه مخالفان قذافی با نیروهای امنیتی و ارتش را آسان‌تر كرد.
لیبی در مقایسه با مصر و تونس
لیبی از لحاظ جغرافیایی میان دو كشور تونس و مصر قرار دارد. دو كشوری كه در دو ماه گذشته با جنبش‌های فراگیر و گسترده تغییر روبه‌رو شدند تا بن علی و حسنی مبارک به ترتیب پس از 24 و 30 سال حكومت، از قدرت كنار زده شوند.
با این حال لیبی در مقایسه با این دو با شرایط متفاوتی روبه‌رو است. از لحاظ شاخص‌های اقتصادی در زمینه نرخ بیكاری، درآمد، درآمد سرانه و نرخ بیكای بهتر از مصر و تونس است. لیبی همچنین برخلاف این دو كشور از صادركنندگان عمده نفت است و روزانه حدود یک میلیون و 800 هزار بشكه نفت خام تولید می‌كند.
لیبی برخلاف كشورهای مصر، بحرین، الجزایر و تونس، نه در داخل و نه در خارج با گروه‌های مخالف سازماندهی شده روبه‌رو نبود و برای سال‌های زیادی سكوت گسترده‌ای در سراسر این كشور حاكم بود. سكوتی كه تاكنون نشانه‌ای دال بر رضایت مردم لیبی دانسته می‌شد اما با حوادث اخیر نشان داد این قاعده زیرسئوال رفته است.
در لیبی نیز به مانند مصر، بحرین، الجزایر، یمن و مراكش، كاربران فیس‌بوک از طریق این سایت تعامل اجتماعی روز مشخصی را به عنوان روز خشم تعیین كردند و همان روز آغاز دور جدیدی از اعتراضات شد. با این تفاوت كه در همه این كشورها به جز لیبی، سابقه‌های زیادی از اعلام نارضایتی مردم بروز كرده بود اما وضعیت لیبی اینگونه نبود و حداقل در سال‌های اخیر تاریخ چیزی از ابراز مخالف داخلی در لیبی در حافظه ندارد.
اما مهمترین فرق قیام مردم لیبی با سایر انقلاب‌های منطقه‌ای، نحوه برخورد حكومت لیبی با این موضوع است. در حالی كه در كشورهای دیگر پلیس با باتوم، گاز اشک‌آور و حداكثر از گلوله‌های جنگی سلاح‌های سبک علیه مردم بهره برد، حكومت قذافی مردم را در شهرهای خود با انواع سلاح‌های سنگین و نیمه‌سنگین جنگی از جمله جنگنده بمب‌افكن‌ها، توپ كشتی‌های جنگی و خمپاره‌اندازها مورد هدف قرار داد. با هلی‌كوپتر به سمت‌شان راكت شلیک كرد مردم را با موشک آر پی جی 7 و توپ ضدهوایی هدف قرار داد و حتی به خانه‌های معترضان خمپاره زد و بعد از این همه جنایت، قذافی در تلویزیون ظاهر شد و گفت: تا حالا دست به سلاح نبرده‌ایم ولی اگر اعتراضات ادامه یابد، برخورد می‌كنیم!
پر بیراه نیست كه یكی از مقامات ارشد لیبی كه به مردم پیوسته، گفته است: اگر قذافی بمب اتم داشت، در كاربرد آن علیه مردم تردید نمی‌كرد.
نكات رسانه‌ای از انقلاب لیبی
لیبی بر خلاف دیگر كشورهای شاهد اعتراضات با فضای بسیار بسته داخلی از لحاظ فعالیت‌های سیاسی، صنفی، رسانه‌ای و اجتماعی روبه‌روست. به همین دلیل هم اكنون به جز رادیو تلویزیون دولتی و چند روزنامه محدود دولتی لیبی، هیچ رسانه دیگری در این كشور، خبرنگار ندارد و پوشش تحولات لیبی از دیگر راه‌ها صورت می‌گیرد كه در نوع خبر جالب به نظر می‌رسد.
به عنوان مثال علاوه بر استفاده از اطلاعات كارشناسان و منابع آگاه خبری كه تمایلی به اعلام نام خود ندارند، دیپلمات‌ها و مقامات مستعفی لیبی نیز به منابع خبری قابل اطمینانی برای رسانه‌های معتبر تبدیل شده‌اند، مانند ابراهیم دباشی معاون سفیر لیبی در سازمان ملل متحد كه به صف معترضین پیوسته است در مصاحبه خود با شبكه العربیه از وقوع نسل‌كشی گسترده در غرب لیبی توسط نیروهای دولتی خبر داد.
همچنین سفیر لیبی در هند در گفت‌وگو با شبكه الجزیره ضمن اعلام استعفای اعتراض‌آمیز خود گفت كه این استعفا را نه به دلیل خبرهای رسانه‌ها بلكه به دلیل تماس‌ها و كسب اخبار وی از داخل لیبی انجام داده است. وی این اطلاعات را در اختیار رسانه‌ها نیز قرار دارد.
"نوری المسماری" رئیس مستعفی دفتر تشریفات قذافی كه به پاریس گریخته است روزانه در گفت‌وگو با رسانه‌ها به نقل از منابع خاص خود از داخل لیبی، حوادث این كشور را بازگو می‌كند.
گذرگاه‌های مرزی لیبی با دیگر كشورها هم از جمله دیگر منابع دریافت اطلاعات از لیبی هستند. مصر در شرق لیبی، گذرگاه‌های مرزی خود را برای بازگشت اتباع مصری و سایر كشورها باز كرده است. دولت قاهره همچنین با ایجاد بیمارستان‌های صحرایی در نزدیک گذرگاه‌های مرزی با لیبی، میزبان اتباع زخمی لیبی است. رسانه‌های خبری با استقرار خبرنگاران در گذرگاه‌های مرزی لیبی با كشورهای مصر و تونس، روایت مردم بازگشته از سرزمین نزاع را برای مخاطبان خود منتقل می‌كنند.
این در حالی است كه در سایر كشورهایی كه با موج تغییر روبه‌رو بودند یا هستند، خبرنگاران غیردولتی داخلی و خارجی بسیاری به فعالیت می‌پرداختند و تحولات این كشورها را گزارش می‌دادند.
همچنین در این كشورها، مقامات رسمی و مسئول آمارهای رسمی شمار زخمیان و كشته‌شدگان را در اختیار رسانه‌ها قرار می‌دادند اما این موضوع در لیبی دیده نمی‌شود و همین موضوع برآورد شمار قربانیان در لیبی را برای رسانه‌ها در شرایط نبود منابع رسمی و شفاف سخت و مشكل كرده است.
تلویزیون لیبی، كپی برابر اصل قذافی!
در این میان تفاوت دیگر لیبی با دیگر كشورهای میزبان اعتراضات، در كاركرد تلویزیون دولتی این كشور است. هم اكنون تمامی چند شبكه دولتی لیبی برنامه‌های عادی خود را متوقف كرده و به پخش برنامه‌های شبكه یک به عنوان مهمترین كانال تلوزیونی دولتی می‌پردازند.
شبكه یک تلویزیون دولتی لیبی در مقابل شبكه‌های دولتی در كشورهای مصر و تونس -قبل از سقوط سران این كشورها- عملكردی متفاوت و البته بسیار ابتدایی و مسخره آمیز دارد، رویكردی كه به رفتار و شیوه عملكردی شخص قذافی نزدیک است.
مثلا در روزهای اوج گیری درگیری‌ها در لیبی، شبكه اول تلویزیون دولتی این كشور همراه با ادامه پخش برنامه‌های عادی، به صورت دائمی پیام‌هایی را در قالب"مهم" یا "خبر فوری "در پائین صفحه تلویزیون زیرنویس می‌كند.
متن این پیام‌ها در نوع خود جالب توجه هستند. برخی از این پیام‌ها این گونه‌اند:
"برادر هموطن: نگاهی به امنیت و آرامش و امكانات خود بیانداز. دشمنان به دنبال گرفتن این امكانات و ثبات و آرامش هستند."
"برادر هموطن: گفته می‌شود كشتارهایی در شهرها و روستاهای متعدد لیبی در حال اتفاق است. بدان كه این جزئی از جنگ روانی است و این مطالب دروغ و شایعه هستند پس به مقابله با آنها برخیز زیرا آنها به دنبال تخریب روحیه، ثبات و امنیت تو هستند. آنها منابع و ثروت تو را هدف قرار گرفته‌اند زیرا آنها به تو حسودی می‌كنند."
"برادر هموطن: مردان را با مواضع آنها می‌شناسند؛ زندگی، ایستادگی عزتمندانه برای كمک به وطن است كه دشمنان در حال حاضر در حال توطئه علیه وحدت و ثبات آن هستند. "
"برادر هموطن: باید از اقدامات تشنج‌زا كه با هدف سوء‌استفاده از جوانان و اجرای توطئه‌هاست برحذر باشیم. توطئه‌هایی كه از سوی دشمنان ملت لیبی برای هدف قرار دادن ثبات و امنیت ماست."
"برادر هموطن: با افرادی كه اقدامات تشنج زا می‌كنند مقابله كنید آنها را با همكاری نزدیک‌ترین نیروی امنیتی دستگیر كنید."
"برادر هموطن: شایعه سم است آن را نپذیرید. اخبار دروغ شبكه‌های ماهواره‌ای را باور نكنید."
"بردار هموطن: باید نسبت به اخبار دروغ منتشر شده از شبكه‌های ماهواره‌ای هوشیار باشید؛ شبكه‌هایی كه این روزها علیه ملت لیبی دست به توطئه می‌زنند. شما باید با مقایسه هر خبری با واقعیت‌هایی كه از نزدیک در منطقه روستا و شهری كه زندگی می‌كنید بتوانید از صحت آنها آگاه شوید."
(نكته این كه مخاطب تمام این پیام ها آقایان هستند و در گفتمان مردسالار لیبی زنان چندان جدی گرفته نمی‌شوند.)
شبكه تلویزیونی لیبی در این مدت اكثر برنامه‌های خود را به پخش موسیقی سنتی لیبیایی یا پروژه‌های عمرانی اجرا شده در این كشور اختصاص داده است.
تلویزیون دولتی لیبی در بخش اخبار نیز گزارش‌های جالبی را پخش می‌كند. مثلا در یكی از گزارش‌ها با نشان دادن منطقه آرام نوار ساحلی شهر طرابلس، گوینده گزارش با لحنی هیجان‌زده می‌گوید: كجایند شبكه‌های العربیه و الجزیره و بی‌بی‌سی كه این تصاویر را ببینند؟ ببینند آنهایی كه با دروغ‌پردازی می‌خواهند امنیت و ثبات لیبی و ملت آن را بگیرند.
این درحالی است كه در همان زمان، جنگنده‌ها و بالگردهای ارتش، مردم را هدف بمب و راكت و تیر مستقیم قرار داده بودند و شبكه‌های ماهواره‌ای عربی تصاویری از قطعه‌قطعه شدن مردم معترض لیبی به دست نیروهای دولتی پخش می‌كردند.
در گزارش دیگری گوینده با صدای رعب‌انگیزی خطاب به مخاطبان می‌گوید: شبكه‌های ماهواره‌ای می‌گویند مزدوران كلاه زرد مردم را سركوب می‌كنند. ما امروز كلاه زردها را به شما نشان می‌دهیم. در این هنگام تعدادی از افراد با لباس شخصی در حالی كه پارچه‌های سبز به رنگ پرچم لیبی بر سرو گردن بسته‌اند و كلاه های ایمنی زرد رنگ برسردارند و شعارهایی در حمایت از قذافی سرمی‌دهند نمایش می‌دهد كه سعی می‌كردند دوربین را دنبال كنند و شعار بدهند!
در این هنگام گوینده گزارش می‌گفت: آیا اینها مزدور هستند. اینها بخشی از میلیون‌های نفر مردم لیبی هستند كه در حمایت از رهبر خود قذافی به خیابان‌ها آمده‌اند.( در لیبی، حامیان دولت با بازوبند سبز كه رنگ پرچم این كشور در دوران قذافی است شناخته می‌شوند.)
در اقدام خنده‌دار دیگر، تلویزیون دولتی لیبی برای پشتیبانی از سخنان رهبر این كشور درباره حضور عناصر خارجی میان معترضان و اثبات نظریه قذافی درباره مصرف قرص‌های روان‌گردان توسط معترضین فیلمی از بازداشت و بازجویی از دو تبعه تونسی پخش كرد. از این دو نفر كه چهره‌هایی مخوف و شبیه خلافكاران فیلم‌ها داشتند در تلویزیون سوال شد: خودتان را معرفی كنید و بگویید چه ماموریتی داشتید؟ و آنها هم می‌گویند: ما دو تبعه تونسی هستیم و ماموریت داشتیم به لیبی بیاییم و بین جوانان لیبیایی قرص‌های اكستازی توزیع كنیم!
همچنین در روزهای گذشته بلافاصله پس از پایان سخنرانی تهدیدآمیز سیف الاسلام پسر قذافی، تلویزیون دولتی لیبی تظاهرات حامیان قذافی در تایید این سخنرانی را پخش كرد؛ تظاهراتی كه به جای مردم تنها چند خودرو و كمتر از 30 نفر حضور داشتند! در میان آنها نیز چند نفر با لباس نظامی حاضر بودند كه همگی با در دست داشتن عكس‌های قذافی شعارهایی در حمایت از وی می‌دادند. یكی از این شعارها این بود: "الله معمر و لیبیا و بس (خدا، معمر، لیبی و بس) اشاره معمر به معمر قذافی بود.
هم اكنون شبكه الجزیره كه پیش از این به طور جدی اعتراضات را در تونس و مصر پوشش داده بود این بار در لیبی نیز دست به همین اقدام زده است با این تفاوت كه برخلاف گذشته، در این مقطع شبكه العربیه هم به طور جدی به دنبال پوشش تحولات لیبی است چرا كه روابط تیره میان لیبی و عربستان سعودی سابقه چند ساله دارد.
البته شبكه الجزیره به دلیل ارسال پارازیت هایی از طرف لیبی، در فرستنده های ماهواره‌ای عرب ست و نایل ست غیرقابل دسترسی است و به مانند پوشش اعتراضات مصر، دیگر شبكه‌های همسوی ماهواره‌ای با قطع برنامه‌های خود اقدام به پخش برنامه‌های الجزیره می‌كنند.
پیوستن مقامات به مردم
همچنین در مقایسه لیبی با دیگر كشورهایی كه شاهد موج اعتراضات بودند یا هستند؛ در همان نخستین روزهای اعتراضات، همگام با سركوب شدید و بی‌سابقه مردم معترض، موجی از كناره‌گیری‌ها و استعفا‌ها در میان دیپلمات‌ها و مقامات ارشد لیبیایی ظهور كرد كه در مقایسه با دیگر كشورها، تقریبا بی‌نظیر است.
تاكنون دیپلمات‌های لیبی در هند، اندونزی، مالزی، سازمان ملل متحد، آمریكا، چین، اتحادیه عرب و وزیران كشور و دادگستری لیبی و جمعی از سران ارشد نظامی لیبی از سمت خود استعفا دادند.
همچنین بسیاری از ارتشیان نیز به مردم ملحق شده‌اند و جالب اینجاست برخی خلبانان كه مامور بمباران مردم بوده‌اند، برای پیوستن به مردم، چون جایی برای فرود پیدا نكرده‌اند، هواپیمای خود را در آسمان رها كرده و با چتر نجات به مردم ملحق شده‌اند.
لیبی همچنین برخلاف سایر كشورهای شمال آفریقا و خاورمیانه، از نظام حكومتی پیچیده و گنگ برخوردار است.
معمر قذافی 42 سال قبل، پس از كودتا علیه نظام پادشاهی وقت لیبی كه آن را انقلاب توصیف می‌كند و تا همین الان اصرار دارد رهبر این انقلاب است؛ به جای نظام جمهوری، نظام جدیدی را به نام "جماهیریه" (مثلاً فوق جمهوری!) ابداع كرد و این كشور را اینگونه نام‌گذاری كرد: "جماهیریه عربی سوسیالیستی عظیم لیبی". به جای استان از كلمه شعبیه به معنی مردمی و به جای بخش در تقسیمات كشوری از كنگره‌های مردمی استفاده كرد.
قذافی پس از كودتا پرچم این كشور را نیز تغییر داد. پرچم لیبی هم اكنون تنها پرچم جهان است كه تنها از یك رنگ (سبز) تشكیل شده و هیچ آرم یا نشانه‌ای در خود ندارد. نكته جالب این كه مردم معترض، در تظاهرات خود، پرچم ابداعی قذافی را كنار گذاشته و با پرچم قدیمی این كشور كه سه رنگ (قرمز، مشكی و سبز ) و در وسطش هم ستاره و هلال دارد، علیه قذافی شعار می‌دهند.
قذافی در نظامی كه ایجاد كرد با ادعای مردمی بودن، نام وزارتخانه‌ها را به كمیته‌های مردمی تغییر داد و چند نیروی نظامی قدرتمند با سازماندهی به اصطلاح مردمی تاسیس كرد كه فرماندهی بسیاری از آنها را پسران و نزدیكان وی برعهده دارد. ارتش در لیبی به انزوای نسبی دچار است و قدرت نظامی در اختیار سازمان‌های شبه نظامی دارد.
قبایل لیبی بلای جان قذافی
یكی از راه كارهای قذافی برای ادامه دیكتاتوری و سلطه بر مردم لیبی، حفظ ساختار قبیله‌ای مردم این كشور بود تا هم نیاز به ساختارهای اجتماعی سیاسی دنیای جدید كمرنگ شود و هم با كنترل سران قبایل، به نوعی كل مردم را در كنترل خود داشته باشد.
با این حال همین ساختار قبیله ای زمینه را برای برخورد شدید بخش‌های زیادی از مردم با قذافی مهیا كرد. با كشته شدن یک یا چند نفر از قبیله، كل اعضای آن در برابر دولت موضع می‌گرفتند و به صف مخالفان می‌پیوستند. همچنین ساختار قبیله‌ای، امكان برخورد مسلحانه حامیان قذافی با معترضینی هم قبیله‌ای را بسیار مشكل و تقریبا غیرممكن ساخت.
حفظ ساختار قبیله‌ای با حفظ توان استفاده از اسلحه همراه است و همین عامل، مقابله مسلحانه مخالفان قذافی با نیروهای امنیتی و ارتش را آسان‌تر كرد.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید