عروس خانم كوچولو! وكيلم؟!

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: اگر چه كارشناسان نسبت به افزايش سن ازدواج و ازدواج‌هاي دير هنگام در كشور هشدار مي‌دهند اما آمار ثبت احوال بيانگر اين موضوع است كه در سال گذشته ميزان ازدواج دختران زير 15 سال نسبت به سال 85 رشد 45 درصدي داشته است. اين در حالي است كه سن قانوني ازدواج دختران براساس تصويب مجلس و شوراي نگهبان در سال 1381 هجري شمسي، 13 سال تعيين شده، اما قانونگذار تبصره‌اي را نيز پيش‌بيني كرده كه بر اساس آن ولي كودك مي‌تواند بنا بر اختيار خود و با گرفتن حكم رشد از دادگاه، كودك را در سن پايين‌تر هم به عقد ديگري درآورد.

بر اساس اين آمار، تعداد دختراني كه در سنين پايين مجبور به ازدواج مي‌شوند بسيار بيشتر از پسران هم سن و سالشان است. كمتر از يك ماه پيش نيز مديركل ثبت‌احوال هرمزگان اعلام كرد كه در 10 ماهه نخست سال جاري بيش از 530 ازدواج زير 10 و 14 سال در اين استان ثبت شده كه بيشتر اين آمار متعلق به دختران بوده است. طبق گزارش نشريه جامعه شناسي ايران، تعداد «مادران كودك» (جامعه شناسان به دختراني كه در سن پايين ازدواج مي‌كنند، مادر كودك مي‌گويند.) دركشورمان 6/5 برابر افزايش داشته است.

اين آمار نسبت به پدران كودك گوياي اين است كه دختران خردسال و كودك كه در سن 10 تا 18 سالگي قرار دارند با 85 درصد فراواني، همسر مرداني شده‌اند كه در سنين بالاي 18 سال قرار دارند و فقط 15 درصد از اين افراد با كودكان هم سن و سال خود ازدواج كرده‌اند. فريبا عزيز پناه، عضو انجمن حمايت از حقوق كودكان در گفت‌وگو با تهران امروز در اين باره مي‌گويد: «در چند سال گذشته به دليل ادامه تحصيل دختران، بيكاري پسران و فراهم نبودن شرايط اوليه براي فراهم كردن زندگي مشترك، در مسئله ازدواج زود هنگام وقفه افتاده بود و اكنون دوباره اين ازدواج‌ها در بخش‌هايي از جامعه رواج پيدا كرده كه داراي پيامدهاي بسياري براي زوجين است.»

او با اشاره به اين نكته كه اين ازدواج‌ها از لحاظ بهداشت، باروري و فرزند پروري تاثيرات نامطلوب زيادي دارد، مي‌گويد: «اگرچه اين نوع ازدواج‌ها در بين دو نسل قبل رواج زيادي داشت اما در حال حاضر ساز و كارهاي اجتماعي تفاوت زيادي پيدا كرده و آسيب‌هاي زيادي به جامعه و خانواده وارد مي‌كند، چرا كه ساز و كارهاي جامعه فعلي به نسبت چند نسل گذشته تغيير كرده و كودكان نه تنها نمي‌توانند در امور مربوط به خانواده مشاركت داشته باشند، بلكه در خصوص فرزند پروري نيز فاقد صلاحيت هستند.»

عزيز پناه در عين حال تصريح كرد: «در برخي از خانواده‌هاي سنتي خصوصا در مناطق محروم و حواشي شهرهاي بزرگ نگرشي وجود دارد مبني بر اين كه دختر را بايد در سنين كوچك به ازدواج در آورد تا بتوانند اين عروس كوچك را با نظر خودشان تربيت كنند تا مشكلي در آينده نداشته باشند.بيشتر اين ازدواج‌ها در مناطق محروم و حاشيه شهرها به وقوع مي‌پيوندد كه يك دليل آن عرف و عادت آن محل است و دليل ديگر فقر خانواده هاست. در بسياري از مواقع، والدين دختران را هزينه و بار اضافي بر هزينه خانوار محسوب كرده و با ازدواج او نه تنها بار هزينه را كاهش مي‌دهند بلكه با ازدواج دخترشان با افراد مسن‌تر مي‌توانند به زندگي اقتصادي و اجتماعي دختر و حتي خودشان نيز سامان بهتري دهند. اين خانواده‌ها به قصد كم كردن تعداد فرزندان و كم كردن هزينه‌ها دختران را در سنين پايين مجبور به ازدواج مي‌كنند.»

افزايش طلاق با ازدواج‌هاي زود هنگام

عزيزپناه با بيان اين نكته كه ازدواج‌هاي زود هنگام آخر و عاقبت خوبي ندارد، تاكيد مي‌كند: «اگر سري به كانون‌هاي اصلاح و تربيت، دادگستري‌ها و مناطقي كه ازدواج زود هنگام در آنها رواج دارد، بزنيم مي‌بينيم كه طلاق در سنين پايين نيز در اين مناطق رواج دارد.» خلأ قانوني مشكل ديگري است كه عضو انجمن حمايت از حقوق كودكان به آن اشاره كرده و مي‌گويد:‌ «قوانين ما هم در اين زمينه پيشگيرانه نيست، وقتي سن بلوغ دختران را 9 سال و سن ازدواج را 13 سال قرار داديم اجازه ازدواج زودهنگام به طور خودكار به‌وجود مي‌آيد،پس قوانين در زمينه ازدواج نه تنها پيشگيرانه نيستند بلكه ناكارآمد هستند. در حالي كه پيامدهاي اجتماعي نشان مي‌دهد كه اين اتفاق نبايد بيفتد.» به عقيده وي، مهم‌ترين مسئله اين است كه قانونگذار شرايط اجتماعي را در نظر بگيرد و راجع به اين مسائل دقت بيشتري به خرج دهد و تنها بلوغ جسمي را لازمه تشكيل زندگي نداند و شرايط جامعه را هم لحاظ كند.

عزيز پناه با انتقاد از سكوت رسانه ملي در اين باره تاكيد مي‌كند: «رسانه ملي به عنوان تاثير گذارترين رسانه دركشور ما به اين مسائل نمي‌پردازد و اصلا برنامه نيز در اين باره ساخته نشده است. وقتي جريان‌سازي در اين باره انجام نمي‌شود، قانونگذار هم به راحتي از كنار اين مسئله مي‌گذرد در حالي كه اگر پيامدهاي ناهموار و ناخوشايند اين موضوع در جامعه بروز پيدا كند هم جامعه حساس مي‌شود و هم مسئولان.»

ازدواج در ازاي بدهكاري مالي

امان الله قرايي مقدم، آسيب‌شناس اجتماعي نيز در اين باره به تهران امروز مي‌گويد:‌«به دليل فرهنگ سنتي غلطي كه در برخي نقاط كشور وجود دارد كودكاني كه هنوز به بلوغ نرسيده‌اند مجبور به ازدواج مي‌شوند و اين موضوع مي‌تواند پيامدهاي منفي زيادي را به همراه داشته باشد.» وي در گفت‌وگو با تهران امروز تصريح مي‌كند: «ازدواج كودكان استان‌هاي بوشهر، سيستان و بلوچستان، خوزستان، لرستان و برخي شهرهاي شرقي شمالي كشور رواج دارد و ازدواج در سنين كودكي امري رايج به حساب مي‌آيد.»

قرايي مقدم مشكلات مالي والدين را از ديگر مشكلاتي عنوان مي‌كند كه دليل ازدواج‌هاي زود هنگام است: «گاهي خانواده‌ها به دليل بدهكاري دختر خود را به جاي بدهي به افراد مسن مي‌فروشند كه اين موضوع تاثيرات مختلفي از لحاظ فرهنگي و اجتماعي در جامعه به جاي خواهد گذاشت و زمينه‌هاي بروز ورود به روابط نامشروع و بزهکاري‌ها را در جامعه فراهم خواهد کرد.» قرايي مقدم با اشاره به مشكلاتي كه در زمان باروري عروس‌هاي كم و سن سال را تهديد مي‌كند،‌ مي‌افزايد: «عدم باروري، سقط جنين، مشکلات زنانگي و مرگ از مشکلاتي است که بسياري از عروس‌هاي كوچك را تهديد مي‌کند.»


تهران امروز