افغانستان؛ ایستگاه دیپلماسی ایران و آمریكا؟
بهرام گل‌زاده
آفتاب‌‌نیوز : 
آفتاب- بهرام گل‌زاده: یکی از بحث‌هایی که در هفته‌های اخیر و در پی انتخاب «باراک اوباما» به ریاست جمهوری ایالات متحده و همچنین برخی تحولات صورت گرفته در معادلات سیاسی جهانی ومنطقه‌ای، محور تحلیل کارشناسان سیاسی گردیده و اخبار رسانه‌های بین‌المللی را به خود اختصاص داده است، موضوع ضرورت حل و فصل اختلافات دیرینه ایران و آمریکا از طریق مذاکره و گفتگوی رو در رو و مستقیم است.
هرچند ایران در این موضوع، سیاست اصولی خود را حفظ کرده، اما طرح آن واکنش منفی کشورهای عربی به خصوص دولت‌های عرب منطقه را هم به‌دنبال داشته‌است. به‌طوریکه سران برخی از این کشورها که هم‌پیمان سنتی ایالات متحده نیز محسوب می‌شوند، نتوانستند نگرانی خود را پنهان کنند و ناچار از موضع‌گیری شده و از دولت اوباما نیز خواستند که اعراب را در این فرایند بی‌اطلاع نگذارد.
اما به هر ترتیب، این واقعیت اجتناب‌ناپذیر یعنی ضرورت حل و فصل مسائل از طریق مذاکره عادلانه و به‌دور از تهدید و تنش و رویارویی، به این صورت خود را نمایان ساخته که مشاوران نزدیک به دولت اوباما بر ضرورت پیگیری آن تا مرحله تحقق، تاکید کرده‌اند تا حتی «زبیگنیو برژنسکی» مشاور امنیت ملی «جیمی کارتر» رئیس‌جمهوری اسبق آمریکا در آخرین اظهارنظر خود توصیه کرد که مذاکرات واشنگتن - تهران در سطوح عالی سیاسی صورت پذیرد.
از طرفی در روزهای اخیر «باراک اوباما» از تغییر در رویکرد آمریکا درباره مسائل و تحولات جهانی و منطقه خاورمیانه سخن به میان آورده و تاکید کرد که توجه ویژه به اوضاع افغانستان، همزمان با خروج نیروهای نظامی‌کشورش از خاک عراق، یکی از محورهای اصلی این تغییر رویکرد در برابر تحولات جهان خواهد بود.
هرچند خوش‌بینی زیادی نسبت به واقعیت «تغییر» در سیاست‌خارجی ایالات متحده وجود ندارد، اما ناظران پیشنهاد برگزاری نشستی در سطح مقامات بلندپایه ۸ کشور صنعتی جهان به همراه کشورهایی دخیل در امنیت منطقه از سوی اوباما را نیز در همین راستا ارزیابی می‌کنند.
خبرها حکایت از آن دارد که ایران نیز در لیست کشورهایی قرار دارد که قرار است به این نشست دعوت شود.
بستری برای یافتن راهی بهتر در بازسازی افغانستان، ایجاد دموکراسی در این کشور، آرامش و ثبات در پاکستان و توقف شورشگری، همچنین بررسی امکان همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی برای تقویت ثبات افغانستان و پاکستان از جمله اهداف برگزاری این کنفرانس اعلام شده‌است.
حضور ایران در این کنفرانس علاوه بر مسائل امنیتی و وجود مرز مشترک طولانی با افغانستان، آنجایی بیشتر اهمیت پیدا می‌کند که بدانیم، کشورهای عربستان سعودی، امارات متحده عربی، چین، هند و ترکیه نیز به این کنفرانس دعوت شده‌اند و به نوعی در تصمیمات امنیت منطقه‌ای نقش ایفا خواهند کرد و لذا نباید از ضرورت حضور قدرتمندانه و با برنامه در این کنفرانس غافل بود و از این موقعیت ویژه چشم پوشید.
از طرفی برخی کارشناسان سیاسی این‌گونه تحلیل می‌کنند که، نشست افغانستان و دعوت از تهران برای شرکت در این کنفرانس، خود زمینه‌ای برای از سرگیری روابط دیپلماتیک ایران و آمریکا خواهد بود و جایگاه موثر و غیرقابل انکار ایران را به عنوان کشوری قدرتمند در ساختار امنیت و ثبات منطقه تثبیت خواهد کرد.
باید نظر دست‌اندرکاران دستگاه دیپلماسی کشور را نیز در عین حال به این واقعیت رهنمون کرد که پیشنهاد برگزاری چنین کنفرانسی در حالی صورت می‌گیرد که شورشیان طالبان علاوه بر تسلط نسبی و به دست آوردن قدرت در برخی مناطق افغانستان، اخیراً به تثبیت قدرت خود در بخش «سوات» پاکستان نیز جنبه عملی و قانونی بخشیده و دولت اسلام‌آباد نیز در اقدامی، اداره این منطقه را به طالبان پاکستان واگذار کرده‌است.
از این‌رو رهبران گروه یاد شده این امکان را خواهند داشت که قوانین شریعت موردنظر خود را در این منطقه به اجرا گذاشته و امنیت و آموزش ساکنان آن را برعهده بگیرند.
همچنین توجه جدی‌تر باید معطوف به این مساله باشد که در زمان حاکمیت طالبان در افغانستان امنیت مرزی ایران همواره مورد تهدید قرار می‌گرفته و ثبات نسبی ایجاد شده در طول سالهای اخیر در مرز، پس از سقوط دولت طالبان و تشکیل دولت ملی و فراگیر حامد کرزای، ایجاد شده است.
همگان از جمله دولت‌های غربی و دارای منافع در افغانستان، می‌دانند که نباید نقش موثر جمهوری اسلامی را در تحولات اخیر افغانستان و شکل‌گیری دولت غیرطالبانی نادیده بگیرند و در رویکردهای آینده، برقراری شرایط جدید و ایجاد تحولات تازه نیز نمی‌توان تهران را نادیده انگاشت.
لذا منافع دو جانبه و زمینه‌های مشترک همکاری به‌خصوص در حوزه امنیت مرزی و مهار شورشیان، از جمله مواردی مهمی است که می‌تواند به همفکری و نزدیکی مواضع تهران و واشنگتن در موضوع افغانستان عمق بخشد.
اما این سوال از هم‌اکنون مطرح است که آیا با توجه به احتمال حضور همزمان دو کشور ایران و آمریکا در جریان برگزاری کنفرانس مربوط به مسائل افغانستان، و ایفای نقش موثر نمایندگان آنان در این اجلاس، امکان عملی و زمینه‌ای برای طرح سایر اختلافات دیرینه و چالش‌برانگیز، میان تهران و واشنگتن نیز فراهم خواهد بود؟
آیا افغانستان، ایستگاه دیپلماسی فعال ایران و آمریکا در کلیه زمینه‌ها خواهد بود؟
آفتاب- بهرام گل‌زاده: یکی از بحث‌هایی که در هفته‌های اخیر و در پی انتخاب «باراک اوباما» به ریاست جمهوری ایالات متحده و همچنین برخی تحولات صورت گرفته در معادلات سیاسی جهانی ومنطقه‌ای، محور تحلیل کارشناسان سیاسی گردیده و اخبار رسانه‌های بین‌المللی را به خود اختصاص داده است، موضوع ضرورت حل و فصل اختلافات دیرینه ایران و آمریکا از طریق مذاکره و گفتگوی رو در رو و مستقیم است. هرچند ایران در این موضوع، سیاست اصولی خود را حفظ کرده، اما طرح آن واکنش منفی کشورهای عربی به خصوص دولت‌های عرب منطقه را هم به‌دنبال داشته‌است. به‌طوریکه سران برخی از این کشورها که هم‌پیمان سنتی ایالات متحده نیز محسوب می‌شوند، نتوانستند نگرانی خود را پنهان کنند و ناچار از موضع‌گیری شده و از دولت اوباما نیز خواستند که اعراب را در این فرایند بی‌اطلاع نگذارد.
اما به هر ترتیب، این واقعیت اجتناب‌ناپذیر یعنی ضرورت حل و فصل مسائل از طریق مذاکره عادلانه و به‌دور از تهدید و تنش و رویارویی، به این صورت خود را نمایان ساخته که مشاوران نزدیک به دولت اوباما بر ضرورت پیگیری آن تا مرحله تحقق، تاکید کرده‌اند تا حتی «زبیگنیو برژنسکی» مشاور امنیت ملی «جیمی کارتر» رئیس‌جمهوری اسبق آمریکا در آخرین اظهارنظر خود توصیه کرد که مذاکرات واشنگتن - تهران در سطوح عالی سیاسی صورت پذیرد.
از طرفی در روزهای اخیر «باراک اوباما» از تغییر در رویکرد آمریکا درباره مسائل و تحولات جهانی و منطقه خاورمیانه سخن به میان آورده و تاکید کرد که توجه ویژه به اوضاع افغانستان، همزمان با خروج نیروهای نظامی‌کشورش از خاک عراق، یکی از محورهای اصلی این تغییر رویکرد در برابر تحولات جهان خواهد بود.
هرچند خوش‌بینی زیادی نسبت به واقعیت «تغییر» در سیاست‌خارجی ایالات متحده وجود ندارد، اما ناظران پیشنهاد برگزاری نشستی در سطح مقامات بلندپایه ۸ کشور صنعتی جهان به همراه کشورهایی دخیل در امنیت منطقه از سوی اوباما را نیز در همین راستا ارزیابی می‌کنند.
خبرها حکایت از آن دارد که ایران نیز در لیست کشورهایی قرار دارد که قرار است به این نشست دعوت شود.
بستری برای یافتن راهی بهتر در بازسازی افغانستان، ایجاد دموکراسی در این کشور، آرامش و ثبات در پاکستان و توقف شورشگری، همچنین بررسی امکان همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی برای تقویت ثبات افغانستان و پاکستان از جمله اهداف برگزاری این کنفرانس اعلام شده‌است.
حضور ایران در این کنفرانس علاوه بر مسائل امنیتی و وجود مرز مشترک طولانی با افغانستان، آنجایی بیشتر اهمیت پیدا می‌کند که بدانیم، کشورهای عربستان سعودی، امارات متحده عربی، چین، هند و ترکیه نیز به این کنفرانس دعوت شده‌اند و به نوعی در تصمیمات امنیت منطقه‌ای نقش ایفا خواهند کرد و لذا نباید از ضرورت حضور قدرتمندانه و با برنامه در این کنفرانس غافل بود و از این موقعیت ویژه چشم پوشید.
از طرفی برخی کارشناسان سیاسی این‌گونه تحلیل می‌کنند که، نشست افغانستان و دعوت از تهران برای شرکت در این کنفرانس، خود زمینه‌ای برای از سرگیری روابط دیپلماتیک ایران و آمریکا خواهد بود و جایگاه موثر و غیرقابل انکار ایران را به عنوان کشوری قدرتمند در ساختار امنیت و ثبات منطقه تثبیت خواهد کرد.
باید نظر دست‌اندرکاران دستگاه دیپلماسی کشور را نیز در عین حال به این واقعیت رهنمون کرد که پیشنهاد برگزاری چنین کنفرانسی در حالی صورت می‌گیرد که شورشیان طالبان علاوه بر تسلط نسبی و به دست آوردن قدرت در برخی مناطق افغانستان، اخیراً به تثبیت قدرت خود در بخش «سوات» پاکستان نیز جنبه عملی و قانونی بخشیده و دولت اسلام‌آباد نیز در اقدامی، اداره این منطقه را به طالبان پاکستان واگذار کرده‌است.
از این‌رو رهبران گروه یاد شده این امکان را خواهند داشت که قوانین شریعت موردنظر خود را در این منطقه به اجرا گذاشته و امنیت و آموزش ساکنان آن را برعهده بگیرند.
همچنین توجه جدی‌تر باید معطوف به این مساله باشد که در زمان حاکمیت طالبان در افغانستان امنیت مرزی ایران همواره مورد تهدید قرار می‌گرفته و ثبات نسبی ایجاد شده در طول سالهای اخیر در مرز، پس از سقوط دولت طالبان و تشکیل دولت ملی و فراگیر حامد کرزای، ایجاد شده است.
همگان از جمله دولت‌های غربی و دارای منافع در افغانستان، می‌دانند که نباید نقش موثر جمهوری اسلامی را در تحولات اخیر افغانستان و شکل‌گیری دولت غیرطالبانی نادیده بگیرند و در رویکردهای آینده، برقراری شرایط جدید و ایجاد تحولات تازه نیز نمی‌توان تهران را نادیده انگاشت.
لذا منافع دو جانبه و زمینه‌های مشترک همکاری به‌خصوص در حوزه امنیت مرزی و مهار شورشیان، از جمله مواردی مهمی است که می‌تواند به همفکری و نزدیکی مواضع تهران و واشنگتن در موضوع افغانستان عمق بخشد.
اما این سوال از هم‌اکنون مطرح است که آیا با توجه به احتمال حضور همزمان دو کشور ایران و آمریکا در جریان برگزاری کنفرانس مربوط به مسائل افغانستان، و ایفای نقش موثر نمایندگان آنان در این اجلاس، امکان عملی و زمینه‌ای برای طرح سایر اختلافات دیرینه و چالش‌برانگیز، میان تهران و واشنگتن نیز فراهم خواهد بود؟
آیا افغانستان، ایستگاه دیپلماسی فعال ایران و آمریکا در کلیه زمینه‌ها خواهد بود؟
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید