کد خبر: ۵۸۲۷۲۱
تاریخ انتشار : ۱۱ فروردين ۱۳۹۸ - ۱۰:۵۱

ستاد مدیریت بحران این‌ها را می‎داند؟

«سیل غارتگر اومد؛ از تو رودخونه گذشت؛ پلها رو شکست و برد؛ زد و از خونه گذشت؛ دست غارتگر سیل؛ خونه رو ویرونه کرد پدر پیـــرم رو کشت مادر رو دیـــوونه کرد.....»
آفتاب‌‌نیوز : نسرین وزیری - سالها بود که این شعر دیگر مصداقی در اذهان عمومی نداشت تا همین چند روز پیش که باران پربرکت، تبدیل به سیل غارتگر و دامنگیر جمع کثیری از هموطنان شد. هر روز وسعت اراضی زیر آب رفته بیشتر شد و آمار خسارت به زمین‎های کشاورزی، خانه‎های شهری و روستایی، جاده‎های بین شهری و .... بیشتر و بیشتر می‎شود.

برخی این بحران را تبدیل به قدرت نمایی سیاسی کرده و بر صورت دولت چنگ می‎‌اندازند؛ برخی مناطق سیل‎زده را تبدیل به آتلیه عکاسی کرده‎اند (چه آنها که سلفی مرگ می‎گیرند و چه مسئولانی که با حضور در این عرصه رایشان برای انتخابات آتی را تضمین می‎کنند)؛ برخی بر سر علت وقوع چنین سیلی مناظره دلیل‎تراشی به راه انداخته و همه چیز را عطف بماسبق می‎کنند؛ برخی هواشناسی را متهم به عدم اعلام هشدار به موقع می‎کنند و متقابلا کارشناسان هواشناسی در اعلام بحرانی بودن بارش‎های آتی از هم سبقت می‎گیرند و .....

خلاصه که بلبشویی است! و آنچه در این گیرودار جایش خالی است، «کار کارشناسی» است. البته علی الظاهر ستاد مدیریت بحران فعال است اما خروجی کار آن کمتر بویی از «مدیریت» برده است. چه آنکه انفجار راه‎آهن استان گلستان بجای آنکه سطح آب جمع شده در این استان را کم کند، سیل را به سوی گمیشان سوق داد و با وجود اعلام آماده باش در شیراز، همان شد که دیدید!

اما آیا می‌دانستید که می‌توان جهت سیلاب آب رودخانه‌ها را پیش بینی کرد؟ می‌دانید که با این پیش‌بینی می‌توان مانع از ساخت و ساز و توسعه شهری در آن مناطق شد؟ اگر هم کار از کار گذشته و ساخت و سازی صورت گرفته، لااقل بر سر راه سیلاب، مانع سازی کرد یا دست کم اهالی را زودتر خبر کرد تا منطقه را ترک کنند و سیل گیر نشوند؟ اینها گوشه‎ای از دانش نقشه‎برداری و متکی به داده‎های مکانی است که به کاربردهای GIS در مدیریت بحران بویژه مدیریت سیلاب شهرت دارد.

با تلفیقی و ترکیبی از داده‎های هواشناسی، هیدرولوژی، اطلاعات مکانی و اطلاعاتی از وزارت نیرو درباره محل دقیق سرریز آب رودخانه‎ها در صورت طغیان، برآورد بالا آمدن حجم آب و اطلاعات حوزه های آبریز، تصاویر ماهواره‎ای INSAR))، مدل رقومی ارتفاعی زمین (DEM)، مختصات نقاط وتهیه نقشه شیبslope)  ) که داده های آن در سازمان نقشه برداری کشور موجود است و ....و با بهره گیری از توابع تحلیلی GIS، می‎توان دقیقا اعلام کرد که در صورت افزایش سطح –تراز- آب تا فلان مقدار، به دلیل زاویه شیب زمین، تا فلان کیلومتر مربع آب به کدام سو روان خواهد شد. به عبارت دیگر می‎توان سطح و تراز اشغال سیل را پیشبینی و مشخص نمود و در بستر نرم افزارهایی مانند سیستم‎های اطلاعات مکانی می‎توان بحران ناشی از سیل را مدیریت کرد. تلفیق اطلاعات مکانی با سایر اطلاعات و داده‌های فوق الذکر چه در پیشگیری، چه حین وقوع سیل و چه پس از آن در بازسازی‎های مناطق سیل زده، کاربردهای فراوانی دارد و از اتلاف منابع مالی و نیروی انسانی جلوگیری می‎کند.

باورتان می‎شود؟ البته محاسبات ریاضی و هندسی این کار به سادگی نوشتن آن در این مقال نیست چرا که اگر اینگونه بود دست کم در اروپا و آمریکا بحران سیل ریشه کن شده بود، اما قطعا تمرکز بر این طرق علمی به صرفه تر از آزمون خطاهای بسیار و وارد کردن خسارات بیشتر به مملکت است! البته اگر گوش شنوایی باشد و اساسا مسئولی در این بلبشو به یادش باشد که می توان به سراغ اینگونه سازمانهای زیربنایی رفت و از آنها مدد خواست!

تخصیص مداوم بودجه تنخواه به استان‎های سیل زده در این شرایط، بیشتر یک مسکن است و نه درمان. بودجه‎هایی که اگر پیش از این صرف مقابله با سیل و به روز کردن اطلاعات و دانش فنی دستگاه‎ها و سازمانهای زیربنایی شده بود، هم خزانه را با خسران مواجه نمی‎کرد و هم ملت چنین زمین‎گیر نمی‎شدند. هرچند که گزارشات فنی و تخصصی این دستگاه ها در مواقع غیر از بحران هم چندان مورد توجه قرار نمی‎گیرد چه برسد به ایام بحران؛ چه آنکه اگر چنین شده بود بر اساس پژوهش سال ۹۰ سازمان نقشه برداری کشور که سیل گلستان را پیش بینی کرده بود، توسعه شهری در همان مناطق ادامه نمی یافت و یا در مناطقی که این سازمان آنها را دچار فرونشست اعلام کرده، همین رویه در پیش گرفته نمی شد.

​باید بپذیریم که دوره مدیریت سنتی بحران سپری شده و صرف حضور در منطقه بحران و مدیریت و صدور فرمان از داخل چادر، بدون در دست داشتن اطلاعاتی از وسعت منطقه تحت پوشش سیل، تراز اشغالی سیل، سرعت جریان آن و میزان بارندگی و حجم آب باران و .... امکان پذیر نیست. مجهز شدن ستاد مدیریت بحران به اطلاعات و داده‎های مکانی از الزامات مدیریت نوین است و حتی ضروری است در آینده‌ای نزدیک، رودخانه‎های بزرگ کشور به سیستم هشدار سریع (Early warning system)  مجهز شوند.




بازدید از صفحه اول
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره
عضویت در خبرنامه
خبرهای مرتبط
نظر شما
پرطرفدار ترین عناوین