چالش باشگاه‌های ایرانی با بازیکنان خارجی
حضور بازیکنان و مربیان خارجی در فوتبال ایران همواره با حاشیه‌ها و پرونده‌های حقوقی متعددی همراه بوده است. اگرچه در سال‌های اخیر مقررات مربوط به جذب بازیکنان خارجی سخت‌گیرانه‌تر شده، اما هنوز هم نبود آگاهی کافی در برخی باشگاه‌ها از قوانین داخلی و بین‌المللی، زمینه‌ساز بروز مشکلات و پرونده‌های جدیدی در فیفا شده است.
در فصول گذشته، تعدادی از بازیکنان و مربیان خارجی پس از حضور در فوتبال ایران، به دلایل مختلف از جمله عدم دریافت مجوز اقامت یا اختلافات قراردادی، اقدام به فسخ قرارداد خود کردند؛ فسخ‌هایی که بعضاً به شکایت در مراجع بین‌المللی منجر شد و چالش‌های جدیدی برای فوتبال ایران ایجاد کرد.
اسماعیل کارتال، سرمربی ترک‌تبار پرسپولیس، تنها پس از گذشت نیم‌فصل از حضور روی نیمکت سرخ‌پوشان، با استفاده از بند اضطراری قراردادش، این تیم را ترک کرد. این در حالی است که یک فصل دیگر از قراردادش باقی مانده بود.
دورسون، بازیکن ترکیه‌ای پرسپولیس که پیش‌تر اعلام کرده بود به قراردادش پایبند است، همچنان در تمرینات این تیم حاضر نمی‌شود و آینده همکاری‌اش در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
در تبریز نیز وضعیت مشابهی در جریان است؛ ریکاردو آلوز که با تراکتور قرارداد دارد، در پاسخ به نامه رسمی باشگاه اعلام کرده که حاضر نیست در فصل آینده برای این تیم بازی کند.
در اردوی استقلال هم غیبت دیدیه اندونگ، بازیکن خارجی این تیم، همچنان ادامه دارد. پرونده اندونگ و استقلال از فصل گذشته وارد فاز حقوقی شد. ماجرا از زمانی آغاز شد که فایلی صوتی از عضو وقت هیات مدیره استقلال، منتشر کرد که در آن به انتقاد از عملکرد این بازیکن پرداخته بود. این موضوع با بی‌تفاوتی مدیران باشگاه مواجه شد و در نهایت، پس از پایان فصل، مدیر برنامه اندونگ اعلام کرد که قرارداد موکلش را فسخ کرده است.
حالا اختلاف حقوقی میان اندونگ و باشگاه استقلال به نقطه حساسی رسیده است. مدیر برنامه اندونگ مدعی است که باشگاه ایرانی هیچ اقدامی برای دریافت مجوز کار و اقامت وی انجام نداده و او در هفت ماه اخیر برای حل این مشکل درگیر بوده است.
با نزدیک شدن به فصل جدید لیگ برتر، پرسش مهم این است: باشگاه‌ها برای جذب بازیکن یا مربی خارجی باید چه الزاماتی را رعایت کنند؟
براساس مقررات تازه اعلام‌شده برای لیگ بیست‌وپنجم، سهمیه بازیکنان خارجی هر تیم به «۷+۱» نفر رسیده است؛ یعنی هر باشگاه می‌تواند هفت بازیکن خارجی و یک بازیکن آسیایی در اختیار داشته باشد. اما جذب این بازیکنان مستلزم رعایت دقیق مجموعه‌ای از ضوابط و مقررات داخلی و بین‌المللی است.
در آبان‌ماه ۱۴۰۳، برای بررسی حضور بازیکنان فاقد تابعیت ایران در لیگ‌های داخلی، نشستی تخصصی در فدراسیون فوتبال با حضور مقاماتی، چون هدایت ممبینی (دبیرکل)، علیرضا صالحی (رئیس کمیته استیناف)، سیدعباس موسوی (رئیس کمیته تدوین مقررات)، جمشید نورشرق (رئیس کمیته تعیین وضعیت)، علی تارقلی‌زاده (رئیس دپارتمان بین‌الملل)، و دیگر مسئولان حقوقی و اجرایی برگزار شد.
در این نشست، پیش‌نویس سند راهنمای به‌کارگیری بازیکنان پناه‌جو و فاقد تابعیت ایران بررسی شد. سندی که بر اساس اصول فیفا و با هدف تحقق شعار «فوتبال برای همه» تهیه شده بود و در صورت رعایت شرایط قانونی اقامت، امکان استفاده از توان فنی و استعداد این بازیکنان را فراهم می‌کند.
سید عباس موسوی، رئیس کمیته تدوین و تطبیق مقررات، در گفت‌و‌گو با ایرنا، با اشاره به دستورالعمل ابلاغ‌شده به باشگاه‌ها، گفت: این سند بر پایه بخشنامه‌های فیفا تدوین شده و هدف آن فراهم آوردن زمینه حضور بازیکنان مستعد، فارغ از تابعیت، در فوتبال کشورهاست. بر اساس این راهنما، افرادی که در ایران متولد شده‌اند، پنج سال در کشور زندگی کرده‌اند یا والدین آنها در ایران سکونت دارند، بازیکن خارجی محسوب نمی‌شوند.
وی افزود: برخی از منتقدان با تمرکز بر کشور افغانستان، تلاش کردند این دستورالعمل را سیاسی جلوه دهند. در حالی‌که این سند با هدف حفظ عدالت فوتبالی و رعایت الزامات فیفا تهیه شده و محدود به ملیت خاصی نیست. همان‌طور که کشور‌های اروپایی نیز در قبال پناه‌جویان اوکراینی ملزم به اجرای این مقررات شده‌اند.
موسوی با اشاره به وضعیت حقوقی فدراسیون فوتبال گفت: فدراسیون، نهادی غیردولتی است و تحت الزامات قانونی فیفا فعالیت می‌کند. هرگونه جذب بازیکن خارجی باید طبق مقررات RSTP، دستورالعمل‌های فیفا و آیین‌نامه‌های داخلی فدراسیون انجام شود.
او تاکید کرد: استفاده از بازیکن یا مربی خارجی بدون رعایت شرایط قانونی، مصداق استفاده از فرد غیرمجاز بوده و طبق ماده ۶۱ مقررات انضباطی، تبعات سنگینی برای باشگاه به‌همراه دارد.
یکی از اعضای کمیته تعیین وضعیت که خواست نامش ذکر نشود نیز، اظهار کرد: هر فرد خارجی، اعم از بازیکن یا مربی، برای فعالیت رسمی در ایران باید مجوز کار داشته باشد. در ابتدا معمولا اقامت سه‌ماهه برای آنان صادر می‌شود که با استناد به قراردادشان قابل تمدید است.
وی ادامه داد: اگر فردی بدون داشتن اقامت یا مجوز کار معتبر قرارداد خود را فسخ کند، باید دید آیا سازمان لیگ در هنگام ثبت قرارداد، مدارک لازم را بررسی کرده است یا نه. در هر صورت، در صورت بروز اختلاف، این اسناد مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و تصمیم نهایی بر همان اساس اتخاذ می‌شود.
به‌نظر می‌رسد در آستانه آغاز لیگ جدید، بازخوانی دقیق قوانین و پایبندی باشگاه‌ها به الزامات حقوقی و اجرایی، راهی مطمئن برای جلوگیری از پرونده‌های سنگین و صدمات جدی به اعتبار فوتبال ایران در مجامع بین‌المللی باشد.
