خطایی نابخشودنی به نام ماشه
سجاد عابدی- هدف اصلی برجام، جلوگیری از اشاعه تسلیحات هسته‌ای و همزمان، تضمین حق ایران برای استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای و رفع تحریم‌ها بود. اما با خروج آمریکا و عدم پایبندی طرف‌های اروپایی به تعهدات خود مبنی بر حفظ منافع اقتصادی ایران در سایه تحریم‌های ثانویه آمریکا، این توافق عملاً از حالت تعادل خارج شد. در چنین شرایطی، اصرار بر فعال‌سازی مکانیسم ماشه، نه تنها از نظر حقوقی محل تردید است، بلکه از نظر اخلاقی و سیاسی نیز غیرقابل توجیه است. این اقدام نه تنها منجر به بازگشت تحریم‌های بین‌المللی می‌شود، بلکه راه هرگونه گفت‌وگو و مذاکره آتی را مسدود خواهد کرد و فضای تنفسی برای دیپلماسی را از بین می‌برد.
اروپا در آتش یک منطقه درگیر: هشداری جدی‌تر برای یک فاجعه جهانی
شاید برخی در پایتخت‌های اروپایی گمان کنند که پیامدهای یک درگیری احتمالی، محدود به منطقه خاورمیانه و نهایتاً رژیم صهیونیستی خواهد بود؛ تفکری که نشان از عدم درک صحیح از واقعیت‌های ژئوپلیتیک و قدرت ایران در منطقه دارد. اما این اشتباه محاسباتی فاجعه‌بار می‌تواند بهای سنگینی برای قاره سبز در پی داشته باشد. مسیر موشک‌های ایران محدود به یک نقطه نیست و در صورت شعله‌ور شدن آتش جنگ، هیچ مرزی برای پیامدهای آن نمی‌توان متصور شد. اروپا، به دلیل نزدیکی جغرافیایی و وابستگی‌های اقتصادی و امنیتی پیچیده، به شدت از بی‌ثباتی در خاورمیانه متأثر خواهد شد. یک درگیری تمام‌عیار در منطقه می‌تواند منجر به چندین پیامد ویرانگر برای اروپا شود:
موج‌های مهاجرت بی‌سابقه و بحران انسانی غیرقابل مهار: یک جنگ تمام‌عیار، میلیون‌ها آواره و پناهجو را به سوی مرزهای اروپا سرازیر خواهد کرد. قاره‌ای که پیش از این نیز با چالش‌های پیچیده اجتماعی و امنیتی ناشی از مهاجرت دست و پنجه نرم کرده است، توانایی جذب و مدیریت موج‌های جدید و عظیم انسانی را نخواهد داشت. این وضعیت می‌تواند به بحران‌های اجتماعی، امنیتی و اقتصادی بی‌سابقه‌ای در کشورهای اروپایی دامن بزند، وحدت و انسجام اتحادیه اروپا را تحت فشار قرار دهد و زمینه‌ساز ظهور جریانات افراطی و پوپولیستی شود.
فروپاشی اقتصادی و رکود عمیق ناشی از بحران انرژی: خاورمیانه شریان حیاتی انرژی جهان و منبع اصلی تأمین نفت و گاز برای بسیاری از کشورهای اروپایی است. هرگونه اختلال گسترده در عرضه انرژی از این منطقه، منجر به افزایش سرسام‌آور و غیرقابل کنترل قیمت‌ها خواهد شد. صنایع اروپا فلج می‌شوند، تورم افسارگسیخته قدرت خرید شهروندان را به شدت کاهش می‌دهد و بیکاری گسترده به یک معضل اجتماعی تبدیل خواهد شد. وابستگی اروپا به انرژی منطقه، آن را به شدت آسیب‌پذیر می‌کند و شعله‌های جنگ می‌تواند به سرعت به رکودی عمیق‌تر از هر آنچه در دهه‌های اخیر تجربه شده، در قاره اروپا تبدیل شود.
تشدید بی‌ثباتی امنیتی و تهدید تروریسم گسترده: بی‌ثباتی و درگیری، محیطی مساعد برای رشد و گسترش گروه‌های تروریستی و افراط‌گرا ایجاد می‌کند. این گروه‌ها، به دنبال فرصتی برای نفوذ و انجام عملیات در خاک اروپا هستند. درگیری در منطقه، نه تنها امنیت داخلی اروپا را به شدت تهدید خواهد کرد، بلکه می‌تواند به حملات تروریستی زنجیره‌ای، نفوذ افراط‌گرایان و افزایش تنش‌های قومی-مذهبی در داخل کشورهای اروپایی منجر شود.
نابودی فرصت‌های اقتصادی و تغییر توازن ژئوپلیتیک جهانی: اروپا همواره به دنبال بازارهای جدید و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در منطقه بوده است. هرگونه جنگ، تمامی این فرصت‌ها را از بین می‌برد و برای سال‌ها، منطقه را به محیطی نامساعد برای هرگونه همکاری اقتصادی تبدیل خواهد کرد. فراتر از آن، درگیری در خاورمیانه می‌تواند توازن قدرت ژئوپلیتیک را به شدت تغییر دهد و منافع بلندمدت اروپا را در صحنه جهانی به خطر بیندازد و به نضعیف جایگاه آن در رقابت‌های بین‌المللی منجر شود.
پیامدهای نظامی و امنیتی غیرقابل پیش‌بینی با دامنه وسیع: در یک درگیری گسترده، هیچ تضمینی وجود ندارد که دامنه آن محدود بماند. تجربه نشان داده است که جنگ‌ها غالباً پیامدهای پیش‌بینی‌ناپذیری دارند و امکان سرایت و گسترش آنها به خارج از منطقه درگیری اصلی وجود دارد.
جمهوری اسلامی ایران، به عنوان یک قدرت منطقه‌ای با توانمندی‌های دفاعی بویژه موشکی قابل توجه، بارها تاکید کرده است که توانمندی‌های آن صرفاً برای پاسخگویی به تهدیدات مستقیم و دفاع از امنیت ملی است. اما در صورت آغاز یک درگیری تحمیلی و گسترش آن، دامنه واکنش‌ها و مسیر موشک‌های پاسخ ایران، قطعاً محدود به جغرافیای یک کشور خاص نخواهد ماند. هرگونه اشتباه محاسباتی در فعال‌سازی مکانیزم ماشه، می‌تواند جرقه یک درگیری باشد که ابعاد آن غیرقابل کنترل خواهد بود و شعله‌های آن می‌تواند از مرزهای منطقه فراتر رود و دامن کشورهایی را که در این تصمیم نقش داشته‌اند، بگیرد.
مسیر عقلانیت و دیپلماسی: آخرین فرصت برای اجتناب از فاجعه
به جای اصرار بر مسیر اشتباه فعال‌سازی مکانیسم ماشه که تنها منجر به تشدید تنش و ناامنی می‌شود، اروپا باید نقش سازنده‌تر و مسئولانه‌تری ایفا کند. مسیر صحیح، دیپلماسی، گفت‌وگو و بازگشت کامل به تعهدات متقابل بر اساس روح و متن برجام است. اروپا باید به ایالات متحده فشار آورد تا به برجام بازگردد و تحریم‌های ظالمانه و غیرقانونی را لغو کند. همچنین، لازم است تا تعهدات اقتصادی خود را در قبال ایران اجرایی کند تا اعتماد از دست رفته، اندکی بازسازی شود و زمینه برای تعامل سازنده فراهم گردد.
اجازه ندهید که تنش‌ها تشدید شوند. اجازه ندهید که منطقه در آتش جنگ بسوزد. منافع اروپا در گرو صلح و ثبات در خاورمیانه است. فعال‌سازی مکانیسم ماشه، نه تنها صلح را تهدید می‌کند، بلکه اروپا را نیز به آتشی خواهد کشید که شعله‌های آن می‌تواند از مرزهای منطقه فراتر رود و دامن این قاره را نیز بگیرد. این لحظه، فرصت آخر برای انتخاب میان صلح پایدار و فاجعه‌ای غیرقابل برگشت است. اروپا باید مسیر درست را انتخاب کند و درک کند که هزینه جنگ در خاورمیانه، برای آن بسیار بالاتر از آن چیزی است که تصور می‌کند. آیا رهبران اروپایی آماده‌اند تا مسئولیت این انتخاب تاریخی را بپذیرند؟
