استقرار سکونتگاههای جمعیتی در مجاورت گسل‌ها
علی بیت‌اللهی با اشاره به زلزله‌های اخیر در منطقه عسلویه در جنوب کشور، افزود: تا امروز حدود ۴۰ زمین لرزه در عسلویه (البته رو به سمت دریا)، رخ داده که اکثر آنها زلزله‌های بالای ۲.۵ تا سه ریشتر بود و هشت زمین لرزه با بزرگی بالای چهار ریشتر بوده است.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: عسلویه کانون اقتصادی کشور ماست و ضرورت دارد تمهیدات مهندسی کاهش ریسک لرزه‌ای به‌ویژه در تاسیسات بزرگ و زیرساختی منطقه دیده شود.
وی گفت: معتقدم با توجه به تجربیاتی که ما در بندر گناوه و سایر بنادر جنوبی داریم، معمولا با یک زلزله خیلی بزرگ همراه نمی‌شود، اما در واقع نشان دهنده یک لرزه خیزی و فعال بودن گسل‌های منطقه است.
بیت‌اللهی ادامه‌داد: گاه با همین زلزله‌های متوسط، چنانچه تاسیسات موجود از نظر سازه‌ای، پی‌ها، پدستال‌ها، کیفیت بتن و غیره به‌خوبی بازبینی نشود، ممکن است خسارت‌بار باشد.
وی خاطرنشان‌کرد: احتمال اینکه در این منطقه زلزله بزرگی قابل انتظار باشد، کم است اما باید توجه جدی به این خطر برای تاسیسات و انجام اقدامات در این زمینه مبذول داشت.
استقرار سکونتگاههای جمعیتی در مجاورت گسل‌ها
این عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گفت: مسیر گسل ها و شکستگی ها، زون های خوبی برای انتقال آب است، زیرا در امتداد این زون های شکستگی آب فرصت انتقال پیدا می‌کند؛ بنابراین از دیرباز و از صدها سال پیش نیاکان ما هر کجا آب دیدند، همان‌جا اتراق کردند و کانون‌های جمعیتی در آن مناطق شکل گرفت.
وی ادامه‌داد: امروز عمده سکونتگاههای جمعیتی ما در مجاورت گسل‌هاست، زیرا آب به عنوان مرجع و منشا تشکیل کانون‌های جمعیتی با گسل های ایران در ارتباط بوده است.
بیت‌اللهی اظهار داشت: در شهر بم، گسلی که منجر به زلزله شد درست در زیر شهر واقع بود. در پایتخت گسل شمال تهران و حدود ۲۵ گسل کوچک و بزرگ در داخل شهر وجود دارد. در تبریز گسل شمال تبریز، در مشهد گسل جنوب مشهد و ...؛ به‌عبارتی هیچ شهری را نمی‌توان یافت که از گسل دور باشد و اگر از یک گسل به دور است به گسل دیگر نزدیک است و طول گسل‌های اصلی کشور نزدیک به ۴۰ هزار کیلومتر (به اندازه محیط کره زمین) است.
این استاد دانشگاه بیان‌داشت: این گسل‌ها بیشتر در مناطقی تمرکز دارد که شرایط آب و هوایی مناسب باشد و اکنون غیر از مناطق کویری، در همه جای کشور این عارضه‌های تکنوتیکی را داریم.
وی افزود: رخداد زمین لرزه‌ها، طبیعی‌ترین انتظار از این عارضه‌های تکتونیکی است که اتفاق می‌افتد و به طور متوسط هر ۱۰ سال شاهد یک زلزله ویرانگر بزرگ در کشور هستیم.
بیت‌اللهی اظهار داشت: زلزله‌های خفیفی هم که در کشور رخ می‌دهد، هر چند تخریب ندارند، اما آژیری برای ما است که این گسل ها فعال هستند.
وی خاطرنشان کرد: سیستم‌های موجود در این زمینه؛ سیستم لرزه نگاری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، سیستم لرزه‌نگاری پژوهشگاه زلزله و سیستم گسترده و با تعداد بالای شبکه شتاب نگاری مرکز تحقیقات راه، مسکن شهرسازی است که این سیستم را همکاران ما در چندین شهر به عنوان سیستم‌های هشدار سریع و سیستم های پالس خرابی زلزله ها راه‌اندازی کردند.
این استاد دانشگاه گفت: در این زمینه تاکنون فعالیت های خوبی صورت گرفته که امیدوارم مورد حمایت قرار گرفته و این سیستم روی گسل های مختلف لرزه زای کشور پیاده شود؛ کاری که در دنیای مدرن اتفاق افتاده است.
وی همچنین به شبکه جی‌پی‌اس کشوری اشاره کرد که سازمان نقشه‌برداری متولی آن است و ادامه‌داد: از روی جابه‌جایی این ایستگاه‌ها هم می‌توان به تنش‌ها پی برد، اما تعداد آنها بسیار محدود است و ضرورت دارد تعدادشان دست‌کم به پنج تا ۱۰ برابر افزایش پیدا یابد تا بتوانیم الگوی رفتاری از تجمع تنش در گسل‌ها را پیدا کنیم؛ به نحوی که واقعاً حدس بزنیم که کجا امکان خطر وجود دارد؟
لزم توجه ویژه به ساخت و ساز مقاوم در برابر زلزله
بیت‌اللهی با بیان اینکه در حال حاضر از نوع تنش گسل‌های مشرف بر تهران هیچ اطلاعی نداریم، تاکید کرد: مهمترین موضوع «ساخت و ساز مقاوم در برابر زلزله» است، در دنیا پیش بینی زلزله امر غیر ممکن است. هشدار زلزله هرچند فرصت می‌دهد تا انسان‌ها جان خود را از دست ندهند، اما از تخریب‌ها جلوگیری نمی‌کند.
وی اظهار داشت: امروز عمده‌ترین رویکرد، ساخت و ساز مقاوم در برابر زلزله است که امیدوارم با شکل گیری اعضای جدید نظام مهندسی ساختمان و با کمک شهرداری ها و وزارت راه و شهرسازی، شاهد توسعه این قبیل ساخت‌و سازها باشیم.
این عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تصریح کرد: ایران جزو کشورهای پیشگام در زمینه تعیین حریم گسل‌ها است و امروز حریم گسل‌های همه مراکز استان (غیر از ۲ مرکز استان) تعیین و در ۳۹ شهر نیز این حرایم ابلاغ شده است.
وی گفت: روی این گسل‌ها محدودیت‌های ساخت و ساز اعمال می‌شود که امر بسیار مهمی است.
