نقاب عیسی مسیح بر چهره هوش مصنوعی

قدیس اعلام شدن کارلو آکوتیس توسط پاپ لئو چهاردهم در روز هفتم سپتامبر نشانه‌ای از آن بود که کلیسای کاتولیک به‌طور فزاینده‌ای جهان دیجیتال را پذیرفته است.

به نقل از نیچر، آکوتیس که در سال ۲۰۰۶ در سن ۱۵ سالگی بر اثر سرطان خون درگذشت، به خاطر استفاده از اینترنت برای گسترش دین خود شناخته می‌شد؛ او وب‌سایتی را در دست داشت که معجزات عشا ربانی (Eucharistic) به رسمیت شناخته‌شده توسط کلیسا را مستند می‌کرد. این کار برای او لقب «اینفلوئنسر خدا» را به همراه داشت.

اما کار فناورانه یک نوجوان تنها یکی از راه‌هایی است که فناوری‌های نو راه خود را به درون اعمال مذهبی پیدا می‌کنند. هوش مصنوعی (AI) چت‌بات‌ها و ربات‌های انجام‌دهنده‌ی آیین‌ها، هم‌اکنون در حال بر عهده گرفتن نقش‌های معنوی‌ هستند که به طور سنتی توسط انسان‌ها انجام می‌شدند و عبادت‌کنندگان نسبت به آن‌ها احساسات متفاوتی دارند.

ظهور چت‌بات‌های مولد هوش مصنوعی منجر به ایجاد ابزارهایی شده است که مدعی‌اند به مردم این فرصت را می‌دهند که مستقیما با شخصیت‌های مذهبی، مانند عیسی مسیح، صحبت کنند.

آنه فِرهوف (Anné Verhoef)، فیلسوفی در دانشگاه نورت‌وست در پوتچفستروم، آفریقای جنوبی، پنج چت‌بات محبوب عیسی مسیح را با پرسیدن سوال‌هایی درباره خودشان و الهیات پایه تحلیل کرد و به برخی روندهای نگران‌کننده رسید.

هیچ‌ یک از چت‌بات‌هایی که او مطالعه می‌کرد توسط هیچ کلیسایی توسعه داده یا تایید نشده بودند و مشخص نیست که آن‌ها بر اساس چه متون مذهبی‌ای آموزش دیده‌اند. چهار مورد از پنج مورد توسط شرکت‌های خصوصی ساخته و اداره می‌شدند در حالی که پنجمین مورد توسط یک گروه مسیحی در کره‌جنوبی اداره می‌شود که هیچ ارتباط رسمی‌ با کلیسا ندارد. همه این چت‌بات‌ها رایگان‌ هستند اما توسط تبلیغات درآمدزایی دارند و یکی از آن‌ها اشتراک پریمیوم بدون تبلیغ نیز ارائه می‌دهد.

فرهوف می‌گوید: سخت است بدانیم که این چت‌بات‌ها آیا واقعا درباره دین هستند، یا فقط دارند از اعتقادات مومنان پول درمی‌آورند.

نگرانی دیگر این است که بیشتر بات‌های مذهبی هوش مصنوعی ادعا می‌کنند عیسی مسیح هستند، نه اینکه صرفا یک هوش مصنوعی ساخته‌شده توسط انسان باشند. او می‌گوید: اگر کار این چت‌بات‌ها واقعا درباره مسیحیت و صداقت در ایمان باشد، نباید تظاهر کنند که خدا هستند. امکان سوءاستفاده بسیار زیاد است و اگر مردم باور کنند یک چت‌بات واقعا الهی است، ممکن است متقاعد شوند که دستورهایش را برای اهداف شرورانه دنبال کنند.

فِرهوف تخمین می‌زند که چت‌بات‌های عیسی مسیح در حال محبوب شدن هستند و صدها هزار کاربر دارند. این فناوری هوش مصنوعی همچنین در ظرفیت‌های رسمی‌تری استفاده می‌شود. سال گذشته، به‌عنوان بخشی از یک آزمایش با یک دانشگاه محلی، یک کلیسای کاتولیک در لوسرن، سوئیس، یک چت‌بات عیسی را در اتاق اعتراف خود نصب کرد که می‌توانست به سوال‌های الهیاتی پاسخ دهد و راهنمایی معنوی ارائه کند. در سال ۲۰۲۳، صدها مسیحی لوتری در نورنبرگ، آلمان، در یک مراسم کلیسا که توسط چت‌بات چت جی‌پی‌تی ایجاد و اجرا شد، شرکت کردند. هر دو تا حدی خوب پذیرفته شدند. بسیاری از کارهای یک کشیش می‌تواند در آینده توسط چت‌بات‌های هوش مصنوعی جایگزین شود، اما او در این باره مشکلاتی می‌بیند.

او می‌پرسد: اگر یک موعظه توسط هوش مصنوعی آماده شود، نه یک شخص، چقدر می‌توانیم آن را به‌عنوان موعظه یا فکری الهام‌شده معنوی جدی بگیریم؟

مسیحیت تنها دینی نیست که از ابزارهای مولد هوش مصنوعی استفاده می‌کند. چت‌بات‌های بودایی، هندو، یهودی و اسلامی نیز وجود دارند، اما برخی ادیان نسبت به پذیرش فناوری‌های نو نگاه بازتری نسبت به دیگران دارند. به‌عنوان مثال، هندوئیسم و بودیسم از پیش برخی شکل‌های ساده خودکارسازی را در آیین‌های خود وارد کرده‌اند. برخی معابد در هند شروع به استفاده از بازوهای رباتیک برای اجرای آیین هندو «آرتی» کرده‌اند، که در آن یک مؤمن چراغ روغنی را به الهه تقدیم می‌کند تا نمادی از دور کردن تاریکی باشد و یک معبد در کرالا یک فیل رباتیکِ محرک‌ دارد که با هوش مصنوعی کنترل می‌شود.

هالی والترز، انسان‌شناس کالج وِلزلی در ماساچوست، می‌گوید: این به این دلیل است که در این سنت‌ها، اهمیت بیشتری به اجرای صحیح آیین داده می‌شود تا به باورهای شخصی کسی که آن را اجرا می‌کند. او می‌گوید: برای پذیرش فناوری‌های نو مانند ابزارهای هوش مصنوعی و رباتیک در ایمان، یک بنیان فلسفی وجود دارد. ربات‌ها خسته نمی‌شوند، مریض نمی‌شوند یا فراموش نمی‌کنند و می‌توانی آن‌ها را طوری برنامه‌ریزی کنی که هرگز اشتباه نکنند.

جاشوا جکسون، دانشمند رفتاری در دانشگاه شیکاگو در ایلینوی، می‌گوید که تقسیم فلسفی میان تاکید بر عمل صحیح و فکر صحیح در پژوهش او آشکار است؛ پژوهشی که نشان داده مردم در کشورهای عمدتا مسیحی تمایل دارند کمتر پذیرای ابزارهای هوش مصنوعی در مکان‌های مذهبی باشند تا مردم در دیگر کشورها. او می‌گوید: مردم در ژاپن خیلی بیشتر با یک واعظ ربات کنار می‌آیند تا مردم در ایالات متحده.

اما حتی در ژاپن، مردم گزارش دادند که پس از دیدن یک واعظ ربات در مقایسه با دیدن یک انسان، کمتر به دین پایبند شدند. او می‌گوید: شاید این فناوری آن‌قدر مؤثر و قانع‌کننده یا الهام‌بخش نباشد.

والترز اثرات مشابهی را با آیین‌های رباتیک در هند دید. با وجود پذیرش مذهبی آیین‌های خودکار، او می‌گوید بسیاری از مردم درباره وارد کردن فناوری بیشتر به پرستش دو دل بودند.

او می‌گوید: آن‌ها می‌پرسند آیا ما حتی هنوز هندو هستیم اگر هیچ ‌یک از آیین‌ها را خودمان انجام ندهیم؟