وزیر ارشاد در ترکیه چه گفت؟
سیدعباس صالحی شامگاه دوشنبه (۲۱ مهر) در مهمانی ضیافت شام که با حضور محمدحسن حبیب‌الله زاده سفیر ایران در ترکیه، دریا اورس مدیر بنیاد عالی فرهنگ آتاتورک ترکیه و برخی دیگر از مسئولان برگزار شد، شرکت کرد.
وی در این مراسم، گفت: شالوده و بنیان مناسباتی که میان ایران و ترکیه در قرون مختلف وجود داشته بر اساس فرهنگ بوده و هست؛ یعنی اساساً این روابط را باید از دریچه فرهنگ ببینیم.
وی افزود: ارتباطات انسانی میان دو ملت وجود داشته و دارد؛ در برخی مواقع این ارتباط مبتنی بر سیاست بوده و در برخی دیگر مبتنی بر اقتصاد و در جا‌هایی ترکیبی از هر دو.
صالحی تصریح کرد:، اما روابط ایران و ترکیه بنیانش بر شالوده فرهنگ استوار است و همین موجب می‌شود بسیاری از مسائل در روابط دو کشور را از این زاویه ببینیم؛ تقویت این منظر به همه بخش‌های دیگر کمک می‌کند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، گفت: خوشبختانه در روابط سیاسی و اقتصادی در شرایط بسیار خوبی هستیم؛ در همه ابعاد، روابط دولت‌ها و نظام‌های دو کشور خوب است.
وی با بیان اینکه در دوران ریاست‌جمهوری آقای اردوغان و در دولت آقای پزشکیان خبر‌های خوب و اتفاقات مثبت بسیاری رخ داده است، افزود:، اما شالوده این روابط در فضای فرهنگی است؛ هرچه بتوانیم به این شالوده توجه بیشتری کنیم و عمق و گستره آن را افزایش دهیم پایداری و توسعه سایر مناسبات نیز در پرتو آن خواهد بود.
صالحی تصریح کرد: به عنوان ایرانی از دو بال هویتی «ایرانیت» و «اسلامیت» بهره می‌بریم و در هر دو بعد، به نظر می‌رسد نسبت خاصی با ترکیه داریم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: در میان همسایگان متعدد ایران این پیوند ویژه میان ما و ترکیه وجود دارد که فرصت‌های خاصی را برای همکاری میان دو کشور فراهم کرده است، لذا مناسبات ما با ترکیه به اعتبار این دو بال هویتی، مناسباتی راهبردی است و نه صرفاً مقطعی یا تاکتیکی.
وی با بیان اینکه در بخش «ایرانیت» چند نکته قابل ذکر است، افزود: یکی زبان فارسی است که در قرون مختلف در سرزمین ترکیه گستره و عمری چشمگیر داشته است.
صالحی با تاکید بر اینکه به همین دلیل فضای ترکیه برای ما ایرانی‌ها همیشه جذاب بوده است، تصریح کرد: بخشی از ادبیات فارسی در اینجا شکل گرفته تا جایی که احساس نمی‌کنیم دو فرهنگ یا دو خاک جدا از هم هستیم.
وی افزود: نکته دیگر، اشتراکات زبانی میان فارسی و ترکی است؛ به‌دلیل مراودات تاریخی ملت‌ها و دولت‌های دو کشور، هزاران واژه مشترک میان این دو زبان وجود دارد گرچه از نظر زبان‌شناسی ریشه‌های متفاوتی دارند، اما آن‌قدر درهم آمیخته‌اند که احساس بیگانگی زبانی میانشان وجود ندارد.
صالحی اظهار کرد: در ادبیات نیز ایران و ترکیه در قواعد، مضامین و محتوا شباهت‌های فراوانی دارند و مضامین نیز بسیار مشابه است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، گفت: در گفت‌و‌گو با سفیر ترکیه نیز اشاره شد که ادبیات آیینی ما در مدح پیامبر گرامی اسلام (ص) و سوگ اولیا بسیار به هم نزدیک است.
وی افزود: در موسیقی نیز همین‌طور است؛ چند هفته پیش در اردبیل در جشنواره موسیقی عاشیقلار، شاهد شباهت‌های فراوانی میان موسیقی‌های دو ملت بودم؛ هم در ساز‌ها و هم در شیوه اجرا. به همین دلیل کمتر احساس بیگانگی می‌کنیم.
صالحی تصریح کرد: بخش دیگر استان‌های ترک‌زبان ایران‌اند؛ آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، زنجان، جمعیت ترک‌زبان در تهران و شهر‌های دیگر بخشی از این پیوند فرهنگی هستند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: ایران رنگین‌کمانی از اقوام است و جامعه ترک‌زبان ایرانی، خط اتصال فرهنگی میان دو ملت محسوب می‌شود.
وی افزود: در زمینه مفاخر فرهنگی نیز فهرست بلندی از شخصیت‌هایی داریم که هر دو ملت به آنها افتخار می‌کنند؛ مولانا، نسیمی و بسیاری دیگر. در حوزه میراث فرهنگی و تاریخی نیز اشتراکات فراوان است؛ از نسخ خطی و اسناد گرفته تا بقایای دوران سلجوقیان و ....
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، گفت: در بازدید از نمایشگاه کتابخانه ملت در بخش سلجوقیان احساس نمی‌کردم در ترکیه هستم چراکه رگه‌های مشترک فراوانی در میراث فرهنگی ما وجود دارد.
وی افزود: آداب و رسوم، جشن‌ها، سوگواری‌ها، نوروز و سایر آیین‌ها نیز از دیگر نقاط پیوند فرهنگی ماست؛ علاوه بر آن ایرانیان مقیم و گردشگران ایرانی در ترکیه نیز به‌عنوان پل ارتباطی فرهنگی عمل می‌کنند.
صالحی تصریح کرد: از منظر هویت اسلامی نیز ایران با ۸۰ تا ۹۰ میلیون جمعیت و ترکیه نیز با جمعیتی مشابه از بزرگ‌ترین جوامع مسلمان جهان‌اند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: محبت به اهل‌بیت (علیهم‌السلام)، عرفان اسلامی و... از ویژگی‌های مشترک فرهنگی و اسلامی ماست.
صالحی با بیان اینکه ارتباط با ترکیه را نباید صرفاً در چارچوب روابط همسایگی دید، تصریح کرد: هدف سفر بنده نیز این است که ببینیم چگونه می‌توان فرهنگ را جان‌مایه ارتباطات قرار داد و همه ما در کنار هم مسئول تعمیق پیوند‌های فرهنگی هستیم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: روابط اقتصادی ممکن است فراز و فرود داشته باشد و روابط سیاسی گاه پیش و پس رود، اما آنچه شالوده ارتباطات ما در طول قرون متمادی بوده فرهنگ است؛ فرهنگی برآمده از هویت ایرانی و اسلامی.
وی با بیان اینکه چند حوزه مهم وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد، افزود: نخست زبان و ادبیات فارسی است؛ این زبان، نخ تسبیح ارتباطات تاریخی ما بوده است باید دید چگونه می‌توان آن را تقویت کرد و به‌عنوان خط ارتباطی فرهنگی زنده نگه داشت.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: دوم، فرهنگ و هنر معاصر ایران است؛ ملت‌هایی که تاریخ و تمدن کهن دارند (مانند ایران و ترکیه) نباید صرفاً به گذشته خود ببالند.
وی افزود: اکنون در ایران، در حوزه سینما، موسیقی، نقاشی، هنر‌های تجسمی و ادبیات معاصر، تحولات قابل‌توجهی در جریان است؛ باید دید چگونه می‌توان این دستاورد‌ها را در ترکیه معرفی و تبادل کرد و ارتباطات دو کشور صرفا براساس گذشته نباشد.
صالحی با بیان اینکه مساله سوم صنایع فرهنگی و خلاق ایران است، تصریح کرد: این صنایع نقش مهمی در اقتصاد جهانی دارند و سال‌به‌سال ارزش افزوده آنها افزایش می‌یابد؛ از فیلم و موسیقی تا پویانمایی و بازی‌های رایانه‌ای. ایران در این زمینه استعداد بالایی دارد و می‌توان در صادرات و تجارت صنایع فرهنگی فعال‌تر شد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: چهارم جامعه ایرانیان مقیم و گردشگر در ترکیه است، این جامعه می‌تواند حامل و انتقال‌دهنده فرهنگ ایران باشد که باید به آن بیشتر توجه کرد.
وی افزود: امسال به مناسبت ۱۵۰۰مین سال میلاد پیامبر رحمت (ص)، فرصت ارزشمندی فراهم شده است؛ در اجلاس وزرای خارجه کشور‌های اسلامی در استانبول مقرر شد که فعالیت‌های فرهنگی گسترده‌ای در این زمینه انجام شود.
صالحی با بیان اینکه می‌توانیم با همکاری ترکیه، جایزه‌های ادبی، نمایشگاه‌های خوشنویسی و برنامه‌های هنری مشترک برگزار کنیم، تصریح‌کرد: پیامبر اکرم (ص) پیام‌آور عشق و رحمت است و این موضوع می‌تواند زمینه‌ای برای همکاری‌های مشترک دو کشور باشد.
وزیر ارشاد در ترکیه چه گفت؟
همچنین در این مراسم محمدحسن حبیب‌الله زاده ـ سفیر ایران در ترکیه نیز گفت: علاوه بر اینکه فرهنگ یکی از مهمترین جنبه‌های روابط دو کشور ایران و ترکیه است این روابط صرفا به فرهنگ محدود نمی‌شود و به سایر عرصه‌ها نیز گسترش یافته؛ ترکیه یکی از مهمترین شرکای تجاری ماست.
وی افزود: علاوه بر آن ایرانیان زیادی در ترکیه اقامت دارند که دائما در حال رفت و آمد به ایران هستند، دلبستگی این عزیزان به کشورشان در جنگ ۱۲ روزه زمانی که خواستار برگشت به ایران بودند دیده شد.
سفیر ایران در ترکیه تاکید کرد: موسیقی ایرانی در ترکیه جایگاه خوبی دارد و امکان تبادل نمایشگاه هنری، صنایع دستی و ... وجود دارد که باید بیشتر به آنها پرداخت.
همچنین دریا اورس ـ مدیر بنیاد عالی فرهنگ آتاتورک ترکیه ـ نیز با اشاره به احساسات مشترک ایران و ترکیه نسبت به مفاهیم، گفت: به آسانی نمی‌شود در کشور‌های غربی به احساسات مشترکی دست یافت وقتی در چارچوب مفاهیم فرهنگی _ مذهبی نگاه می‌کنید در می‌یابید همزیستی طولانی مدت ترک‌ها و ایرانی‌ها موجب شکل‌گیری فرهنگ مشترکی شده است که همسایگی دو کشور را به هم‌مایگی تبدیل می‌کند.
وی افزود: ترک زبانانی داریم که فارسی نمی‌دانند، اما سینما و موسیقی ایران را دنبال می‌کنند در طرف مقابل نیز ایرانی‌هایی که به ترکیه می‌آیند می‌گویند احساس غربت نمی‌کنیم.
مدیر بنیاد عالی فرهنگ آتاتورک، تصریح کرد: بسیاری از مفاهیم ما از اسلامیت سرچشمه می‌گیرد و باعث ایجاد اشتراکات زیادی شده است.
کتابخانه‌ها بخش مهمی از میراث گذشته و زیربنابی برای آینده انسان هستند
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین دوشنبه ۲۱ مهر در جریان سفر به ترکیه از "کتابخانه ملت در مجموعه کاخ ریاست جمهوری" بازدید و با مسئولان آن گفت‌و‌گو کرد.
سیدعباس صالحی پس از شنیدن توضیحات مسئولان کتابخانه، گفت: کتابخانه ملی ایران در حوزه‌های مختلف اقدامات مطلوبی انجام داده است و می‌توانند با کتابخانه ملت ترکیه نیز ارتباط برقرار و رویه‌ای هم‌افزا ایجاد کنند.
وی با برشمردن برخی از اقدامات انجام شده در ارتباط با کتابخانه‌ها، افزود: بخشی از این اقدامات به نسخ خطی باز می‌گردد چراکه نسخه‌هایِ خطیِ برجسته‌ای در دو کشور وجود دارد و همکاری‌های قابل توجهی میان ایران و ترکیه برقرار است که می‌تواند افزایش یابد.
صالحی تصریح کرد: این امکان وجود دارد که میان کتابخانه ملی ایران و برخی دیگر از کتابخانه‌های ایران با کتابخانه ملت تفاهم‌نامه‌ای برقرار شود چراکه بخش مهمی از میراث خطیِ اسلامی در ایران و ترکیه قرار دارد و کمک‌های دوکشور در این زمینه حتما به فرهنگ و علم یاری می‌رساند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: بخش قابل توجهی از میراث کشور‌ها به نحوی باهم ارتباط دارد و هرمقدار اطلاعاتمان درمورد یکدیگر بیشتر شود در نتیجه آن شناختمان نسبت به کشور خودمان نیز افزایش می‌یابد.
صالحی با بیان اینکه در حوزه میراث دیجیتال نیز اقداماتی در ایران انجام شده و تجربیات خوبی به دست آمده است، تصریح‌کرد: مساله دیگر "هوش مصنوعی و کتابخانه" است که در این زمینه نیز فعالیت‌هایی صورت گرفته از جمله اینکه چگونه می‌توان به واسطه هوش مصنوعی از اطلاعات بهره بیشتری برد.
وی با تاکید براینکه کتابخانه‌ها بخش مهمی از میراث گذشته و زیربنابی برای آینده انسان هستند، افزود: افزایش ارتباطات با کتابخانه‌ها موجب می‌شود علاوه بر اینکه گذشته را بهتر بشناسیم، برای آینده نیز چشم‌انداز بهتری تصویر کنیم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پایان تاکید کرد: امیدوار هستم حضور شما در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برای بهبود روابط میان کتابخانه‌های دو کشور اثر گذار باشد.
در پایان نیز چند جلد کتاب از طرف وزیر فرهنگ به مسئولان کتابخانه ملت و کتاب "مثنوی معنوی به زبان فارسی" توسط مسئولان کتابخانه ملت به وزیر فرهنگ اهدا شد.
وزیر ارشاد در ترکیه چه گفت؟
بنابر اعلام روابط عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در ادامه این دیدار‌ها همچنین وزیر فرهنگ کشورمان با همتای ترک خود، محمت نوری ارسوی ـ وزیر فرهنگ و گردشگری ترکیه ـ دیدار و گفت‌و‌گو کرد.
در این دیدار به همکاری دوجانبه ایران و ترکیه در چارچوب سال فرهنگی ایران و ترکیه سال ۲۰۲۵ با محور‌هایی همچون بررسی چگونگی ادامه برنامه‌های سال فرهنگی، پیشنهاد ترجمه و انتشار یک اثر فاخر به‌عنوان یادمان سال فرهنگی، برگزاری قرارداد‌های دو جانبه به‌ویژه در حوزه هنر‌های اجرایی شدن، طراحی برنامه تبادل فرهنگی در دو کشور به ویژه در بخش فیلم‌های فرهنگی در مبادی ورودی ترکیه، تسهیل شرکت هنرمندان ایرانی در جشنواره‌ها و رویداد‌های فرهنگی در ترکیه و ... اشاره شد.
سال ۲۰۲۵ به عنوان سال فرهنگی «ایران و ترکیه» تعیین شده است و این سفر نیز در راستای برگزار شدن موفق‌تر سال فرهنگی صورت گرفته است.
