نگاهی به انتخابات پیش‌رو در امریکا و تأثیر آن بر سیاست‌های این کشور در قبال ایران

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب - سرویس سیاسی: ایالات متحده امریکا در اوایل ماه نوامبر شاهد برگزاری انتخابات کنگره این کشور (37 کرسی سنا و 43 کرسی مجلس نمایندگان) خواهد بود. نتیجه این انتخابات هم می‌تواند بر سرنوشت آتی اوباما و دولتش تأثیرگذار باشد و هم تغییراتی را در سیاست داخلی و خارجی این کشور به دنبال آورد. هدف مقاله حاضر بررسی این تأثیرات است. 

مقدمه 

ایالات متحده امریکا در اوایل ماه نوامبر شاهد برگزاری انتخابات کنگره این کشور (37 کرسی سنا و 43 کرسی مجلس نمایندگان) خواهد بود. پس از گذشت دو سال از حضور باراک اوباما در کاخ سفید این نخستین آزمایش جدی برای ارزیابی میزان محبوبیت رئیس‌جمهور ایالات متحده و حزب متبوع وی می‌باشد. به همین دلیل باراک اوباما دست به تلاشی گسترده برای کسب آرا برای هم حزبی‌هایش در این انتخابات زده است و در این راه از همراهی همسرش و همچنین بیل کلینتون، رئیس جمهور سابق امریکا سود می‌جوید. 

نتیجه این انتخابات هم می‌تواند بر سرنوشت آتی اوباما و دولتش تأثیرگذار باشد و هم تغییراتی را در سیاست داخلی و خارجی این کشور به دنبال آورد. هدف مقاله حاضر بررسی این تأثیرات است. 

نگاهی گذرا به سابقه انتخابات در امریکا 

دو رکن اساسی حکومت ایالات متحده (قوه مجریه و قوه قانونگذاری) همواره عرصه رقابت دو حزب اصلی این کشور حزب دموکرات و حزب جمهوری خواه، بوده‌اند. هریک از این دو حزب گاه هر دو رکن را به طور قاطع در اختیار داشته‌اند و زمانی هم تنها به برتری در یکی از این دو قناعت کرده‌اند. 

به‌کرات اتفاق افتاده است که رئیس‌جمهور حتی از همان ابتدای حضور خود در کاخ سفید اکثریت تمامی کنگره (اعم از سنا و مجلس نمایندگان) و یا حداقل اکثریت در یکی از این دو مجلس را در اختیار حزب خود نداشته باشد، ولی معمولاً شروع کار رؤسای‌جمهوری امریکا به‌گونه‌ای بود که حداقل همراهی اکثریت در یکی از دو مجلس را با خود می‌داشتند. کاهش محبوبیت یک رئیس‌جمهور در سال‌های اولیه زمامداری می‌توانست سبب شود که وی پشتیبانی تمامی یا بخشی از کنگره را از دست بدهد.
 
به عنوان نمونه در دهه 1960 حزب دموکرات هم کاخ سفید را در اختیار داشت و هم اکثریت را در دو مجلس کنگره ولی جمهوری‌خواهان که پس از این دوره وارد کاخ سفید شدند اکثریت در کنگره را در تمامی دوره 8ساله کسب نکردند و نوعی توازن قدرت بین دو حزب برقرار بود. در دوره ریاست جمهوری کارتر دمکرات نیز اکثریت در سنا و مجلس نمایندگان در اختیار این حزب باقی ماند. 
در دوره اول ریاست جمهوری رونالد ریگان اکثریت سنا در اختیار جمهوری‌خواهان قرار گرفت ولی در دور دوم ریاست جمهوری وی این اکثریت از دست رفت. در دوساله اول ریاست‌جمهوری بیل کلینتون حزب دمکرات هم بر کاخ سفید و هم بر مجلس کنگره حکم می‌راند ولی در بقیه دوران 8‌ساله ریاست جمهوری کلینتون اکثریت هم در سنا و هم مجلس نمایندگان در اختیار حزب جمهوری‌خواه قرار داشت. جرج بوش در دو سال آخر ریاست‌جمهوری خود در سراشیبی تند از دست دادن محبوبیت قرار گرفت و حزب وی اکثریت را در هر دو مجلس از کف داد. 

باراک اوباما در سال 2009 در حالی که در اوج محبوبیت قرار داشت وارد کاخ سفید شد و همفکرانش در حزب دمکرات نیز با کسب 55 کرسی از 100 کرسی مجلس سنا و 256 کرسی از 435 کرسی مجلس نمایندگان اکثریت در کنگره را از آن خود ساختند. پرسش بزرگی که امروز مطرح است این است که آیا با توجه به برخی ناکامی‌های دولت اوباما، خواه در عرصه سیاست داخلی یا سیاست خارجی، دمکرات‌ها اکثریت را در دو مجلس و یا یکی از آنها از دست خواهند داد یا خیر. شایان ذکر است که از سال 1945 تاکنون و در طی 33 دوره انتخابات کنگره حزب دمکرات در 23 دوره اکثریت را در سنا و 26 دوره اکثریت را در مجلس نمایندگان در اختیار داشته‌اند. این در حالی است که در این 33 دوره ریاست جمهوری ایالات متحده در 15 دوره در اختیار دمکرات‌ها و در 18 دوره در اختیار جمهوری‌خواهان بوده است. 

ـ تأثیر انتخابات کنگره امریکا بر سیاست‌های داخلی و خارجی این کشور 

بنیانگذاران ایالات متحده و پدید‌آورندگان نظام حکومتی این کشور وظایف و مسئولیت‌های ریاست جمهور را به گونه‌ای تعیین کرده‌اند که وی به طور ذاتی در سیاست داخلی ضعیف و در سیاست خارجی قدرتمند باشد. به عبارت دیگر رئیس‌ جمهور زمانی می‌تواند در سیاست داخلی با قدرت عمل کند که اکثریت کنگره را با خود داشته باشد (نظیر شرایط فعلی). ولی در اعمال سیاست‌های خارجی رئیس‌جمهور دست بازتری دارد و معمولاً نیاز چندانی به حمایت اکثریت کنگره نداشته و یا اینکه کنگره اغلب از تلاش‌های بین‌المللی رئیس‌جمهور حمایت می‌نماید. به این ترتیب شارحان قانون اساسی ایالات متحده نوعی توازن قوا را در نظام حکومتی این کشور به وجود آورده‌اند.
 
بر همین اساس زمانی که رئیس‌جمهور به دلیل در دست نداشتن اکثریت در کنگره قادر به اجرای سیاست‌های خود در عرصه داخلی نباشد، با پرداختن هرچه بیشتر به سیاست خارجی و پیش بردن ابتکارات خاص خود در عرصه خارجی بر میزان محبوبیت خود در میان رأی‌دهندگان امریکایی می‌افزاید. در حال حاضر براساس پاره‌ای نظرسنجی‌ها، احتمال دارد حزب دمکرات تعدادی از کرسی‌هایش را در کنگره از دست بدهد، در نتیجه اگر چنین اتفاقی رخ دهد، پیگیری سیاست‌های داخلی دولت اوباما، نظیر اجرای طرح‌های تأمین اجتماعی و ایجاد اشتغال، با دشواری‌هایی مواجه می‌شود، بنابراین دولت وی تلاش خواهد کرد بیشتر فعالیت‌های خود را معطوف عرصه خارجی کند، تا به این وسیله دستاوردهای لازم برای ارائه به مردم امریکا در جریان انتخابات آتی ریاست جمهوری در اختیار داشته باشد. 

ایالات متحده در عرصه بین‌المللی با دو مشکل عمده مواجه است که یکی غلبه بر بحران اقتصادی جهان است که تأثیر تردیدناپذیری بر عرصه اقتصاد داخلی امریکا نیز خواهد داشت، و دیگری حل مسائل امنیتی است که در حال حاضر ایالات متحده در مناطق مختلف جهان با آن روبه‌روست. 

از جمله این مسائل می‌توان به مسأله استقرار امنیت و ثبات در عراق، حل مشکل افغانستان و تثبیت دولت این کشور، یافتن راه‌حلی مناسب برای مسئله دیرپای فلسطینی ـ اسرائیلی، و بالاخره حل‌و‌فصل مسایل غرب با جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد.
 
اوباما شعار خود در عرصه سیاست خارجی را گفت‌و گو و یافتن راه‌حل برای مسایل از طریق مسالمت‌آمیز قرار داده بود. 

دولت اوباما در دو سال گذشته کوشیده است تا حدود زیادی به این سیاست وفادار بماند و تنها در افغانستان شدیدتر از دوران ریاست‌جمهوری جرج بوش عمل کرده است. 

جمهوری‌خواهان بر همین اساس سیاست‌های دولت اوباما در قبال جمهوری اسلامی ایران را ضعیف ارزیابی می‌کنند و دائماً به وی فشار می‌آوردند تا سیاستی تند را در پیش گیرد. 

حتی دمکرات‌ها نیز با تأکید بر مسایل حقوق بشری، دولت اوباما را ترغیب به اتخاذ مواضع سخت‌تری در قبال ایران می‌نمایند. از فشارهای داخلی بر دولت اوباما گذشته، اتحادیه اروپا، کشورهای عرب منطقه خلیج فارس و اسرائیل نیز هریک به نوعی دولت اوباما را ترغیب به شدت عمل نسبت به ایران می‌نمایند. بنابراین در چنین وضعیتی اگر حزب دمکرات اکثریت در کنگره را از دست بدهد، دولت اوباما چاره‌ای جز این نخواهد داشت که توجه بیشتری به سیاست خارجی نماید از جمله اینکه بر شدت فعالیت‌های خود علیه ایران بیافزاید. 

خلاصه کاربردی

• مردم امریکا در ماه نوامبر در انتخابات کنگره شرکت کرده و 37 سناتور و 435 نماینده مجلس نمایندگان را برخواهند گزید؛

• احتمال دارد حزب اوباما اکثریت را در دو مجلس کنگره و یا یکی از آنها از دست بدهد.

• در صورت ناکامی دولت اوباما در این انتخابات،‌ توجه وی معطوف سیاست خارجی خواهد شد تا ناکامی در عرصه داخلی را جبران نماید؛

• در عرصه سیاست خارجی، دولت اوباما، با هدف جلب افکار عمومی امریکا، ممکن است اقدامات علیه جمهوری اسلامی ایران را تشدید نماید.