۵۰ درصد دریاچه ارومیه شوره‌زار شد

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: دریاچه ارومیه در حالی بحرانی‌ترین شرایط زیست محیطی خود را در سال ۹۰ تجربه می‌کند که مسئولان با جلسات غیرتخصصی و همایش‌های بی‌نتیجه دچار روزمرگی شده و اقدامات اساسی از جمله بارورسازی ابرها، اصلاح الگوی کشت و… را فراموش کرده‌اند.

با وجود افزایش بارش‌ها در ماه‌های اخیر به عقیده کارشناسان میزان بارش در سالجاری در حوزه آب‌خیز دریاچه ارومیه کاهش چشمگیری خواهد داشت و با توجه به افزایش دمای این حوزه، میزان تبخیر آب دریاچه نیز افزایش می‌یابد که این امر احتمال خطر بروز سونامی نمک را دوچندان می‌کند.

سطح آب دریاچه درمقایسه با زمان مشابه در سال گذشته ۴۰ سانتیمتر پایین رفته است وبا توجه به خشک‌سالی پیش رو مشخص نیست تا پایان سال تاچه اندازه به وسعت خشکی‌های اطراف دریاچه افزوده شود.

میزان شوری آب نیز به ۴۰۰ گرم در لیتر رسیده، به همین دلیل کف دریاچه درمناطق کم عمق از نمک پوشیده شده و درمناطق پرعمق هم رسوب‌‌گذاری نمک قابل مشاهده استف ضمن اینکه می‌‌توان پیاده بین جزایر تردد کرد در حالی که تا پیش از این عمق آب در حد فاصل این جزایر به پنج متر می‌رسید.

شوری بیش ازحد سبب شده تا این زیست بوم که روزگاری میزبان صدها هزار فلامینگو وهزاران پرنده کوچنده دیگر بود، اهمیت خود را به ‌عنوان یک مسیر بین‌المللی پرندگان مهاجر از دست بدهد.

به خاطر همین وضعیت بحرانی، جمعیت آرتمیا دراین دریاچه نسبت به سال‌های ۷۵ و ۷۶ تا ۴۰ برابر کاهش یافته است و با آنکه برداشتی صورت نمی‌گیرد، اگر این ذخایر بازسازی نشود در آینده، اثری از این آبزی ارزشمند باقی نخواهد ماند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی در ارومیه گفت: درزمان حاضر ۵۳ درصد از مساحت این دریاچه که افزون بر سه هزار کیلومتر مربع می‌شود، خشک و تبدیل به شوره زار شده و میزان غلظت نمک آن نیز به بیش از ۴۰۰ گرم در لیتر رسیده است.

حسن عباس‌نژاد با بیان اینکه هم اکنون این تالاب ارزشمند روزهای بسیار بحرانی خود را طی می‌کند و ادامه این روند مشکلات زیست محیطی زیادی را برای منطقه به ارمغان خواهد آورد، اظهار داشت: باید همه بدانند که خشک شدن دریاچه ارومیه نه تنها محیط زیست آذربایجان غربی را از بین می‌‌برد، بلکه تمام استان‌های همجوار از جمله آذربایجان شرقی و مجموع کشور را تهدید می‌کند، از این رو حل این مشکل نیازمند یک عزم ملی است.

وی، تبخیر بسیار بالای آب، کاهش شدید آب ورودی به دریاچه، شرایط اقلیمی منطقه، کاهش نزولات آسمانی، عدم استفاده اصولی از منابع آب زیرزمینی و آب‌های سطحی به همراه عوامل انسانی را از اهم دلایل بحرانی شدن دریاچه ارومیه عنوان کرد.

انتقال آب رودخانه ارس می‌تواند دریاچه ارومیه را از بحران خارج سازد

عباس‌نژاد با بیان اینکه انتقال آب رودخانه ارس به دریاچه ارومیه می‌تواند این دریاچه را از بحران خارج سازد گفت: دست کم سالانه یک میلیارد مترمکعب آب از این رودخانه به پارک ملی دریاچه ارومیه، می‌تواند این دریاچه را از یک فاجعه بزرگ زیست محیطی خارج و آنرا دوباره احیا کند.

وی با تاکید بر اینکه در صورت تحقق این امر و انتقال آب این رودخانه در مدت پنج سال این دریاچه به وضعیت عادی باز می‌گردد بیان داشت: پروژه انتقال آب رودخانه ارس به دریاچه ارومیه در کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده و برای اجرای ان در سال جاری ۲۵۰ میلیارد ریال اعتبار منظور شده است.

وی گفت: مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که انتقال آب از رودخانه ارس به این دریاچه از حوزه آذربایجان غربی کوتاه‌تر و بسیار کم‌هزینه‌تر از مسیر آذربایجان شرقی است، حتی اگر موضوع آبیاری زمین‌های کشاورزی استان از قسمتی از آب انتقالی از سد ارس مدنظر باشد.

تبخیر سالانه ۹۰ سانتی متری آب دریاچه ارومیه

معاون عمرانی استاندار آذربایجان غربی گفت: با وجود بارش‌های خوب چند روز گذشته که سطح آب دریاچه تا ۵۰ سانتی متر بالا آمده در مقایسه با سال گذشته هنوز ۴۰ سانتی متر پایین است که نشان دهنده ادامه وضعیت بحرانی دریاچه است.

سید جواد محمودی با بیان اینکه میزان افزایش سطح آب دریاچه در مقایسه با میانگین دوره ۳۰ ساله شرایط نسبتا خوبی دارد خاطرنشان کرد: در اثر گرمای هوا سالانه در فصل تابستان بیش از ۹۰ سانتی متر آب دریاچه تبخیر پایین می‌شود که در صورت ادامه این وضعیت در سال جاری شرایط دریاچه بسیار بحرانی خواهد بود.

معاون عمرانی استاندار آذربایجان غربی در خصوص اقدامات دولت در نجات دریاچه ارومیه گفت: بر اساس سند راهبردی مصوب دولت پروژه‌های مهمی از جمله انتقال آب بین حوزه‌ای، توسعه شبکه آبیاری تحت فشار و اصلاح الگوی کشت، باروری ابرها برای نجات دریاچه ارومیه ‌شناسایی، مطالعه و در حال اجر است.

محمودی ادامه داد: بر اساس پروژه تامین و انتقال آب از حوزه‌های مجاور در حال حاضر این طرح با اختصاص شش هزار و ۸۰۰ میلیارد ریال از بخش جنوبی در یاچه در حال اجرا است که بزودی با حفر تونل انحرافی و تونل اصلی به طول ۴۵ کیلومتر مرحله اصلی طرح آغاز می‌شود.

معاون عمرانی استاندار آذربایجان غربی در خصوص ارتقاء بهره‌وری و توسعه شبکه آبیاری نیز اظهارداشت: با اصلاح شبکه‌های سنتی آبیاری در کشاورزی در مصرف منابع آبی بیش از ۳۰ -۴۰ درصد صرفه جویی می‌شود که به همین منظور امسال با اجرای شبکه آبیاری تحت فشار در ۳۴ هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان معادل ۳۰ سال گذشته کار خواهد شد.

طرح بارورسازی ابرها برای نجات دریاچه ارومیه اجرا نشد

در سال ۸۹ مسئولان استانی و کشوری مانورهای رسانه‌ای زیادی در خصوص اجرای طرح بارورسازی ابرها برای نجات دریاچه ارومیه و در مقطعی حتی خبر از آغازو بومی‌سازی اجرای این طرح را دادند در حالی که این این طرح در استان به مرحله اجرا در نیامد.

محمودی در خصوص باروری ابرها نیز گفت: یکی از مصوبات ستاد راهبردی مدیریت دریاچه ارومیه استفاده از فنون نوین در افزایش میزان نزولات آسمانی از طریق بارور سازی ابرها است که در آذربایجان شرقی انجام شده که امیدواریم به نتایج مطلوبی برسد و با اجرای آن در کل حوزه آبریز دریاچه ارومیه از اثرات کوتاه مدت آن بهره‌مند شد.

معاون عمرانی استاندار آذربایجان غربی ادامه داد: عملیات بارورسازی ابرها در آذربایجان شرقی به صورت آزمایشی در چند مرحله انجام شده که نتایج آن هم در همان استان رخ داده و تاثیرات این طرح در دریاچه چندان محسوس نبوده و این افزایش سطح دریاچه ناشی از بارش‌های چند روز اخیر است‌.

محمودی در زمینه مرحله دوم طرح انتقال آب زرینه رود نیز با بیان اینکه مدیریت منابع با ارزش ملی به صورت متمرکز انجام می گیرد اعلام کرد: بر اساس مصوبه هیئت دولت هرگونه برنامه توسعه ای در حوزه آبریز دریاچه ارومیه ممنوع بوده و آزادسازی آبها برای دریاچه ارومیه در اولویت قرار دارد‌، در این طرح نیز به نظر توسعه و داشتن خطوط مطمئن انتقال آب مد نظر است که در توزیع نیاز آبی استان‌های حوزه آبریز دریاچه ارومیه دیگر آب مازاد برای این پروژه وجود نخواهد داشت.

اجرای طرح‌های نجات دریاچه ارومیه با کمبود اعتبار مواجه است

این مسئول در بخش دیگری از سخنان خود کمبود اعتبارات را از جمله مسائل مهم در اجرای پروژه‌های ستاد راهبردی مدیریت دریاچه ارومیه عنوان کرد و گفت: برای نجات دریاچه ارومیه طرح‌های اجرایی به ارزش بیش از ۴۰ هزار میلیارد ریال تصویب شده که با توجه به میزان حجم اعتبارات سالیانه استان نیازمند توجه بیشتر مسئولان ملی است‌.

نکته قابل توجه دیگر تبعات ناشی از خشک شدن دریاچه ارومیه در منطقه به خصوص استان‌های حوزه آبریز این دریاچه است که در صورت بی‌توجهی مسئولان به این منطقه با بروز این فاجعه هزینه‌های کلان برای جلوگیری از عواقب آن نیز چاره ساز نخواهد بود.

به گفته کارشناسان خشک شدن این دریاچه بر روی زندگی روز مره ساکنان مناطق غربی کشور تاثیر مستقیم دارد و در صورت ادامه یافتن شرایط فعلی بدون شک شاهد سونامی نمک، خشک شدن مناطق کشاورزی، شیوع بیماری‌های مختلف در این منطقه خواهیم بود.

دریاچه ارومیه، بزرگ‌ترین زیست کره آبی ایران که با عناوین تالاب بین‌المللی، پارک ملی و ذخیره‌گاه زیست کره در جهان شناخته می‌شود که بین دو استان آذربایجان غربی و شرقی قرار دارد و حوزه آبریز آن در چهار استان کردستان، زنجان و آذربایجان غربی و شرقی واقع شده است.

حجم ذخایر آب دریاچه ارومیه در سالهای گذشته از ۳۲ میلیارد به ۱۴.۵ میلیارد مترمکعب در زمان حاضر کاهش یافته که کارشناسان ۶۷ درصد این وضعیت را ناشی از تغییرات اقلیمی و کاهش بارش ها، ۲۷ درصد را به دلیل توسعه اراضی کشاورزی و حدود شش درصد را متاثر از احداث سد و سازه های آبی می‌دانند.

دریاچه ارومیه در شمال غربی ایران واقع شده و ‌بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران و دومین دریاچه آب‌ شور دنیا محسوب می‌شود.