بررسی تحولات جدید در روابط امریکا و کشورهای آسیایی
سید قاسم منفرد
آفتاب‌‌نیوز : 
آفتاب- سید قاسم منفرد: حضور رئیس‌جمهور امریکا در اجلاس سالانه «همکاری‌های اقتصادی آسیا و اقیانوسیه» (آپک) در اندونزی حاوی نکات مهمی در رویکرد و نگرش امریکایی‌ها به منطقه آسیا می‌باشد. به واقع این نخستین باری است که یک رئیس‌جمهور از آمریکا برای شرکت در اجلاس آسیای شرقی و اجلاس سالانه سازمان کشورهای جنوب شرقی آسیا حضور می‌یابد. این امر بیش از هر چیز می‌تواند حاکی از بروز تغییر در چشم‌اندازهای آسیایی ایالات متحده امریکا در دوران کنونی باشد.
در حوزه آسیا، واشنگتن با مساله‌ای بنام قدرت‌های در حال ظهور مواجه است. چین و روسیه از عمده‌ترین بازیگران مطرح در این منطقه به شمار می‌آیند. به نظر می‌رسد که امریکایی‌ها از یک سو تلاش می‌کنند در حوزه اقتصادی با چین در فضای تعامل قرار گرفته و به‌طور هر‌چه بیشتر از ظرفیت‌های اقتصادی آن بهره‌مند شوند و از سوی دیگر در موضوعات سیاسی و امنیتی با این کشور به رقابت پرداخته و در پی ایجاد صف‌بندی‌هایی از طریق جذب بازیگران منطقه‌ای می‌باشند.
سیاست امریکا در قبال آسیا
از نظر امریکایی‌ها، در فضای کنونی پس از فرونشستن دامنه جنگ در عراق و افغانستان، آمریکا این فرصت را پیدا کرده تا نگاهی دوباره به منطقه آسیا-اقیانوسیه بیاندازد. به واقع از منظر بسیاری از کارشناسان امریکایی، در آسیای امروز، آمریکا باید میان خواسته‌های ضروری در خاورمیانه و نیازهای جدید یک آسیای به سرعت رو به رشد، و همچنین میان رویکردهای سنتی و ناکارآمد در قبال منطقه آسیا- اقیانوس آرام با راه‌های جدید انجام مناسبات دیپلماتیک و نیز میان نیاز به حفظ یک نظام بازار آزاد و تحرکات نرم کارگری و سرمایه با نگرانی‌های کاری و زیست محیطی که هر ساله در حال افزایش است، موازنه برقرار کند. فراتر از همه اینها، آمریکا نیازمند آن است تا میان حفظ رهبری خود به مثابه یک قدرت هژمون و پیشرفت سایر قدرت‌ها در این حوزه، نوعی موازنه و بالانس برقرار نماید.
به نظر امریکایی‌ها، اگر در ظرف چهار یا پنج سال آینده، تنها چیزی که آمریکا می‌تواند بگوید این باشد که این کشور به حفظ و تقویت ائتلاف‌های دو جانبه سنتی پرداخته است، نفوذ راهبردی آمریکا در این منطقه تا حدود بسیار زیادی در معرض خطر قرار خواهند گرفت.
کشورهای آسیایی در زمینه مبادلات تجاری گرفته تا تعاملات منطقه‌ای، به طور فزاینده‌ای در پی شکل‌گیری یک نظم منطقه‌ای چند جانبه‌ای هستند که سبب گسترش ثبات و تقویت بازار آزاد گردد. از نظر غربی‌ها، همین که این شبکه‌ها و نهادها توسعه یابند و به بلوغ برسند، آمریکا باید تلاش کند تا یکی از شرکت‌کنندگان اصلی در این فرایند باشد، و این تلاش مستلزم آن است که این کشور با سیاست‌ها و ایده‌های جدیدی خود را با محیط آسیای یکپارچه تطبیق دهد. تبیین یک راهبرد عمل‌گرا و آینده‌نگر برای امریکا جهت مواجهه با پیچیدگی‌های آسیا- اقیانوس آرام، امری فراتر از حد انتظار خواهد بود.
دو چالش همزمان، یعنی جنگ علیه تروریسم و درک چگونگی رفتار با قدرت در حال ظهور چین، تلاش‌ها و ظرفیت‌های متفاوتی را می‌طلبد؛ لذا حضور پررنگ‌تر مقامات امریکایی در نشست‌های آسیایی و شرکت رئیس‌جمهوری امریکا در اجلاس سالیانه اپک را می‌توان در راستای عینیت یافتن چنین نگرش‌هایی تحلیل کرده و توضیح داد.
نتیجه‌گیری
در سال‌های اخیر آمریکا سرگرم ایجاد روابط تازه‌ای با برخی بازیگران جدید نظیر سنگاپور، هند، اندونزی، مالزی و حتی ویتنام بوده است. در سال ۲۰۰۸ برخی از پژوهش‌های انجام شده در داخل امریکا به دولت باراک اوباما توصیه کرده بودند که باید با بالا بردن و گسترش میزان همکاری دو جانبه با هم‌پیمانان خود یعنی استرالیا، ژاپن و کره جنوبی و هم زمان، اقدام جهت گسترش مناسبات با چین، هند، اندونزی، سنگاپور و تایوان حضور راهبردی ایالات متحده در منطقه آسیا را تقویت نماید. به زعم پدیدآورندگان این پژوهش‌ها، ائتلاف‌های دو جانبه، حلقه پیوندی جهت مشارکت آمریکا در منطقه می‌باشد؛ با این حال، این ائتلاف‌ها در مواجهه با چالش‌های فراملیتی گوناگونی از قبیل تغییرات آب و هوایی، بیماری‌های فراگیر و امنیت انرژی، به طور فزاینده‌ای محدود و ناکارآمد بنظر می‌رسند. ماهیت چنین تهدیدهایی راه‌حل‌های توأم با همکاری و مشارکت آمریکا را در عرصه‌های مختلف چندجانبه می‌طلبد. از این‌رو با توجه به لزوم اتخاذ رویکردهای چندجانبه‌گرایانه، بنظر می‌رسد که دولت اوباما بر آن است تا سیاست عدم حضور آمریکا در نشست‌های چندجانبه آسیایی، از قبیل اجلاس منطقه‌ای آسه آن و اجلاس شرق آسیا، را مجددا تکرار ننماید.
اظهار وجود در این نشست‌ها به خودی خود برای امریکا دارای اهمیت است و فرصت‌هایی جهت گسترش و تقویت همکاری‌های فعلی بر سر مسایل حیاتی فراهم می‌سازد. برخی از کارشناسان بر این باورند که یک سیاست شفاف از سوی دولت آمریکا جهت داشتن مشارکت بلندپایه این کشور در این عرصه‌ها جهت رویارویی با نفوذ فزاینده چین در منطقه و ادراکات مبنی بر این که آمریکا دیگر برای آسیا اهمیتی قایل نیست، حایز اهمیت می‌باشد.
آفتاب- سید قاسم منفرد: حضور رئیس‌جمهور امریکا در اجلاس سالانه «همکاری‌های اقتصادی آسیا و اقیانوسیه» (آپک) در اندونزی حاوی نکات مهمی در رویکرد و نگرش امریکایی‌ها به منطقه آسیا می‌باشد. به واقع این نخستین باری است که یک رئیس‌جمهور از آمریکا برای شرکت در اجلاس آسیای شرقی و اجلاس سالانه سازمان کشورهای جنوب شرقی آسیا حضور می‌یابد. این امر بیش از هر چیز می‌تواند حاکی از بروز تغییر در چشم‌اندازهای آسیایی ایالات متحده امریکا در دوران کنونی باشد. در حوزه آسیا، واشنگتن با مساله‌ای بنام قدرت‌های در حال ظهور مواجه است. چین و روسیه از عمده‌ترین بازیگران مطرح در این منطقه به شمار می‌آیند. به نظر می‌رسد که امریکایی‌ها از یک سو تلاش می‌کنند در حوزه اقتصادی با چین در فضای تعامل قرار گرفته و به‌طور هر‌چه بیشتر از ظرفیت‌های اقتصادی آن بهره‌مند شوند و از سوی دیگر در موضوعات سیاسی و امنیتی با این کشور به رقابت پرداخته و در پی ایجاد صف‌بندی‌هایی از طریق جذب بازیگران منطقه‌ای می‌باشند.
سیاست امریکا در قبال آسیا
از نظر امریکایی‌ها، در فضای کنونی پس از فرونشستن دامنه جنگ در عراق و افغانستان، آمریکا این فرصت را پیدا کرده تا نگاهی دوباره به منطقه آسیا-اقیانوسیه بیاندازد. به واقع از منظر بسیاری از کارشناسان امریکایی، در آسیای امروز، آمریکا باید میان خواسته‌های ضروری در خاورمیانه و نیازهای جدید یک آسیای به سرعت رو به رشد، و همچنین میان رویکردهای سنتی و ناکارآمد در قبال منطقه آسیا- اقیانوس آرام با راه‌های جدید انجام مناسبات دیپلماتیک و نیز میان نیاز به حفظ یک نظام بازار آزاد و تحرکات نرم کارگری و سرمایه با نگرانی‌های کاری و زیست محیطی که هر ساله در حال افزایش است، موازنه برقرار کند. فراتر از همه اینها، آمریکا نیازمند آن است تا میان حفظ رهبری خود به مثابه یک قدرت هژمون و پیشرفت سایر قدرت‌ها در این حوزه، نوعی موازنه و بالانس برقرار نماید.
به نظر امریکایی‌ها، اگر در ظرف چهار یا پنج سال آینده، تنها چیزی که آمریکا می‌تواند بگوید این باشد که این کشور به حفظ و تقویت ائتلاف‌های دو جانبه سنتی پرداخته است، نفوذ راهبردی آمریکا در این منطقه تا حدود بسیار زیادی در معرض خطر قرار خواهند گرفت.
کشورهای آسیایی در زمینه مبادلات تجاری گرفته تا تعاملات منطقه‌ای، به طور فزاینده‌ای در پی شکل‌گیری یک نظم منطقه‌ای چند جانبه‌ای هستند که سبب گسترش ثبات و تقویت بازار آزاد گردد. از نظر غربی‌ها، همین که این شبکه‌ها و نهادها توسعه یابند و به بلوغ برسند، آمریکا باید تلاش کند تا یکی از شرکت‌کنندگان اصلی در این فرایند باشد، و این تلاش مستلزم آن است که این کشور با سیاست‌ها و ایده‌های جدیدی خود را با محیط آسیای یکپارچه تطبیق دهد. تبیین یک راهبرد عمل‌گرا و آینده‌نگر برای امریکا جهت مواجهه با پیچیدگی‌های آسیا- اقیانوس آرام، امری فراتر از حد انتظار خواهد بود.
دو چالش همزمان، یعنی جنگ علیه تروریسم و درک چگونگی رفتار با قدرت در حال ظهور چین، تلاش‌ها و ظرفیت‌های متفاوتی را می‌طلبد؛ لذا حضور پررنگ‌تر مقامات امریکایی در نشست‌های آسیایی و شرکت رئیس‌جمهوری امریکا در اجلاس سالیانه اپک را می‌توان در راستای عینیت یافتن چنین نگرش‌هایی تحلیل کرده و توضیح داد.
نتیجه‌گیری
در سال‌های اخیر آمریکا سرگرم ایجاد روابط تازه‌ای با برخی بازیگران جدید نظیر سنگاپور، هند، اندونزی، مالزی و حتی ویتنام بوده است. در سال ۲۰۰۸ برخی از پژوهش‌های انجام شده در داخل امریکا به دولت باراک اوباما توصیه کرده بودند که باید با بالا بردن و گسترش میزان همکاری دو جانبه با هم‌پیمانان خود یعنی استرالیا، ژاپن و کره جنوبی و هم زمان، اقدام جهت گسترش مناسبات با چین، هند، اندونزی، سنگاپور و تایوان حضور راهبردی ایالات متحده در منطقه آسیا را تقویت نماید. به زعم پدیدآورندگان این پژوهش‌ها، ائتلاف‌های دو جانبه، حلقه پیوندی جهت مشارکت آمریکا در منطقه می‌باشد؛ با این حال، این ائتلاف‌ها در مواجهه با چالش‌های فراملیتی گوناگونی از قبیل تغییرات آب و هوایی، بیماری‌های فراگیر و امنیت انرژی، به طور فزاینده‌ای محدود و ناکارآمد بنظر می‌رسند. ماهیت چنین تهدیدهایی راه‌حل‌های توأم با همکاری و مشارکت آمریکا را در عرصه‌های مختلف چندجانبه می‌طلبد. از این‌رو با توجه به لزوم اتخاذ رویکردهای چندجانبه‌گرایانه، بنظر می‌رسد که دولت اوباما بر آن است تا سیاست عدم حضور آمریکا در نشست‌های چندجانبه آسیایی، از قبیل اجلاس منطقه‌ای آسه آن و اجلاس شرق آسیا، را مجددا تکرار ننماید.
اظهار وجود در این نشست‌ها به خودی خود برای امریکا دارای اهمیت است و فرصت‌هایی جهت گسترش و تقویت همکاری‌های فعلی بر سر مسایل حیاتی فراهم می‌سازد. برخی از کارشناسان بر این باورند که یک سیاست شفاف از سوی دولت آمریکا جهت داشتن مشارکت بلندپایه این کشور در این عرصه‌ها جهت رویارویی با نفوذ فزاینده چین در منطقه و ادراکات مبنی بر این که آمریکا دیگر برای آسیا اهمیتی قایل نیست، حایز اهمیت می‌باشد.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید