انتشار چاپ دوم کتاب امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: کتاب امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای نوشته دکتر حسن روحانی کمتر از پنج ماه از انتشار نخستین چاپ آن، به چاپ دوم رسید. 

استقبال از این کتاب در ماه‌های اخیر به حدی بوده که علاقمندان به آن را ناگزیر به پرس و جو در مراکز فروش کتاب و کتاب فروشی‌های شهر نموده است. طوری که تمام نسخه‌های این کتاب که در نمایشگاه کتاب امسال عرضه گردید، به فاصله اندکی به فروش رفت. در روزهایی که انتشار و فروش کتاب وضعیت خوش و مطلوبی ندارد، و علیرغم وجود قشر عظیم تحصیل کرده در کشور، کتاب‌های بسیاری با عدم اقبال خوانندگان مواجه می‌شوند، تجدید چاپ کتابی چون کتاب امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای رویداد ارزشمند و مبارکی است. بالاخص این که کتاب مزبور تا حد زیادی واجد جنبه‌های تخصصی بوده و در زمره کتب عامه پسند، همانند برخی رمان‌ها و داستان‌هایی که مخاطبین عام دارند، قرار ندارد. 

استقبال از یک کتاب و یا یک نوشته دلایل گوناگونی دارد. در جوامع پیشرفته که از رشد مطلوب سواد و آگاهی برخوردارند، انتشار کتاب با تیراژ بالا، و نیز کتابخوانی در سطوح و مکان‌های مختلف، امری عادی و عمومی تلقی می‌شود. در این گونه جوامع، حتی از فرصت‌های اندک برای خواندن کتاب و یا روزنامه و مجله استفاده به عمل می‌آید. به طوری که بسیاری از مردم هنگام رفتن به سر کار خود، در اتوبوس و یا قطار، مشغول مطالعه روزنامه و کتاب هستند و همین فرصت اندک را برای مطالعه و آگاهی از رویدادها و تحولات از دست نمی‌دهند. اما در جوامعی مثل کشور ما، علیرغم گسترش روز افزون مراکز علمی و تحصیلی و وجود دانش‌آموختگان فراوان، چنین عادت و رفتار پسندیده‌ای یا وجود ندارد و یا بسیار کم رنگ و ناچیز است. در چنین شرایطی تجدید چاپ یک کتاب و استقبال از نشریه و نوشته‌ای را باید به فال نیک گرفت. درواقع در چنین جوامعی کار نویسنده برای جذب مخاطب بسیار دشوار بوده و گاه غیرممکن می‌باشد. بسا کتب و نوشته‌های ارزشمندی که به زیور طبع آراسته گشته و در قفسه‌های کتابفروشی‌ها و کتابخانه‌ها مهجور مانده‌اند، آن هم در کشوری که هزار سال قبل، تاریخ‌نویس مشهور آن گفته است که هیچ نوشته‌ای نیست که به خواندن آن نیرزد. 

اما دلیل استقبال از کتاب امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای چه می‌تواند باشد؟ شکی نیست که موضوع هسته‌ای مهمترین مساله روز جمهوری اسلامی ایران از جنبه‌ها و ابعاد مختلف است. استمرار این مسئله و ادامه مذاکرات هسته ای آن هم با دورنمای نه چندان روشن، بر اهمیت و حساسیت موضوع افزوده است. پیوند و ارتباط تنگاتنگ این موضوع با امنیت و منافع ملی کشور بر کسی پوشیده نیست. نگرانی صاحبنظران و دلسوزان نظام و کشور از روند تحولات از یک سو، و تاویل‌ها و بهره‌برداری‌های جناحی داخلی همراه با توطئه‌های بیرونی از سوی دیگر، موجب گردیده تا حساسیت عمومی به بحث هسته‌ای دوچندان شود. در این میان، روایتی صادقانه و موشکافانه از تحولات هسته ای در سال های آغازین آن، آن هم از سوی کسی که خود مسؤل پرونده هسته ای بوده، قطعا موجب جذب مخاطب و جلب توجه می‌گردد. برخی از کسانی که کتاب امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای را خوانده‌اند، آن را به عنوان یک نوشتار مهم و اساسی در زمینه بحث هسته‌ای تلقی کرده‌اند. حتی آنهایی که در خفا و یا در علن با نکات مورد اشاره دکتر روحانی خیلی موافق نبوده و یا حتی مخالف هستند، نتوانسته‌اند صداقت و دقت نظر وی را مورد سؤال قراردهند و یا ارزش کار وی را نادیده انگارند. تردیدی نیست که پاره‌ای از مطالب کتاب امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای می تواند برای عده‌ای حساسیت برانگیز باشد و مآلا موج خبری و تبلیغی در دریای متلاطم جامعه رسانه‌ای ایجاد کند. درست به همین دلیل است که پس از انتشار چاپ اول کتاب، برخی نکات آن ـ که الزاما از مباحث اصلی هم نبوده ـ برجسته شد و در سایت‌ها و نشریات متعدد منعکس گردید. در حالی که در کتاب امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای آن قدر مطالب مهم و اساسی در زمینه مذاکرات هسته‌ای و یا فرایند تصمیم گیری در کشور و موانع و مشکلات موجود، وجود دارد که ذکر خاطره‌ای از یک ملاقات و یا گفته یک مقام مسؤل نمی‌تواند در ردیف اول اهمیت قرارگیرد. 

چاپ اول کتاب امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای با همه ویژگی‌ها و مختصات ارزنده‌ای که داشت، خالی از نقص و خطا مخصوصا از نظر پاره‌ای لغزش‌های نگارشی نبود. در چاپ دوم، دکتر روحانی تلاش وافری نموده تا نه تنها به رفع نقائص املایی و نگارشی بپردازد بلکه آن طور که خود در پیشگفتار آن آورده، نکات فراوان تشریحی و تکمیلی به قسمت‌های مختلف کتاب اضافه نماید تا ابهامات احتمالی مرتفع شوند. علیرغم این توضیح روشن از سوی نویسنده، شکی وجود ندارد که مطالب بسیاری در زمینه هسته‌ای که در گنجینه خاطرات دکتر روحانی نهفته است، کماکان ناگفته مانده و از آنها پرده‌گشایی نشده است. 
این سکوت معنی دار را می توان در جای جای کتاب احساس نمود. به واقع نباید توقعی وجود داشته باشد که در شرایطی که پرونده هسته‌ای کشور در کش و قوس مذاکرات پیچیده و شکننده قرارگرفته، بی‌محابا به تشریح همه وقایع پرداخته‌ و مرز بایدها و نبایدها را مخدوش نمود. موضوع امنیت ملی برای هر دولت و حکومتی در صدر امور قرار دارد و نباید دستمایه این و آن واقع شود. این نکته اساسی و حیاتی را به خوبی دکتر روحانی درک کرده و در تشریح نظرات و بیان خاطرات خود، به آن پایبند بوده است. البته از کسی که برای مدت 16 سال مسؤل دبیرخانه شورایعالی امنیت ملی بوده، دارا بودن چنین درک و فهمی از مسائل امنیتی قابل انتظار است. 

در یک کلام می‌توان ادعا نمود که چاپ دوم کتاب امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای تا حد قابل توجهی نواقص و ابهامات چاپ اول را برطرف نموده، و همانند سلف خود تصویر روشنی از سابقه پرونده هسته‌ای، نظام و ساختار تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی در کشور، نحوه گردش اطلاعات در دستگاه‌های سیاست خارجی و امنیتی، پیش داوری‌ها و گرایش‌های جناحی تصمیم‌سازان از داده‌ها، و رویکردهای جناح ها و گروه‌های سیاسی به بحث هسته‌ای، ارائه می‌کند. مجموعه این موضوعات، کتاب مزبور را به سندی متقن و بی بدیل در بحث هسته‌ای تبدیل نموده است. با توجه به استقبالی که از چاپ اول این کتاب به عمل آمد، می‌توان پیش‌بینی کرد که چاپ دوم آن که در 1030 صفحه انتشار یافته نیز از اقبال عمومی مخصوصا از سوی فرهیختگان و نخبگان کشور برخوردار گردد.