چگونه ايران جنگ آمريكا در عراق را برد

آفتاب‌‌نیوز : بدين ترتيب شكست عراق توسط آمريكا در سال ۲۰۰۳ را بايد حذف يك رقيب استراتژيك و مدرن ايران دانست (پيش از آن نيز شكست رژيم طالبان، حذف يكى ديگر از دشمنان ايران محسوب مى شد) چنين پيشينه تاريخى اين واقعيت را كه ايران در تلاش براى افزايش وجهه و نفوذ خود در عراق پس از صدام است اهميت مى بخشد. كشور شيعه ايران يك هديه تاريخى را دريافت كرد: سقوط رژيم بعث و رقيب تاريخى ايران، ظهور شبكه اى از شخصيت هاى مذهبى و سكولار و همچنين كرد ها و بخش كوچكى از سنى هايى كه با ايران روابط نزديكى دارند. 

اين رويداد كنايه آميز از نظر بسيارى از ناظران غربى دور نمى ماند. تحولى تكرارى به وقوع مى پيوندد: سئوال: چه كسى پيروز جنگ آمريكا در عراق بود؟

پاسخ: ايران اين جنگ را برد. «پيتر گالبرايث» سفير سابق آمريكا در كرواسى و مشاور كرد هاى عراق، اوضاع را چنين توصيف مى كند: اكنون آمريكا بايد بپذيرد كه صدام حسين را سرنگون كرد و آن را با حكومت طرفدار ايران جايگزين نمود.

ويژگى هايى نظير نظام فدراليستى كه در قانون اساسى عراق بر روى آن تاكيد شده است به همراه حكومت مركزى ضعيف و استقلال قابل ملاحظه اى كه به مذهب اعطا شده است، بر پيروزى نسبى ايران صحه مى گذارند. در جنوب تحت سلطه شيعيان عراق و شمال كرد كه صاحب خود مختارى مى شوند، ايران روابطى بنيادين با رهبران محلى سياسى دارد. نقطه ضعف اين قانون اساسى از نظر ايران اين است كه بيش از حد به كردها فرصت جولان خواهد داد و مى تواند تاثيرات دومينويى در ميان كردهاى ايران در پى داشته باشد. 

اصلى ترين متحد ايران در عراق مجلس اعلاى انقلاب اسلامى عراق است. اين مجلس در سال ۱۹۸۲ با حمايت آيت الله خمينى با هدف فعاليت عليه صدام حسين تاسيس شد. اين سرمايه گذارى جواب داد هرچند كه نيروهاى آمريكايى آخرين ضربه را براى سقوط حكومت صدام وارد آوردند.

مجلس اعلا به عنوان عضوى از فهرست ائتلاف عراق متحد در انتخابات استانى اين كشور در ماه ژانويه به پيروزى چشمگيرى دست يافت. با وجود اينكه موفقيت مجلس اعلا از حمايت هاى آيت الله سيستانى نشأت مى گرفت، اما اين سازمان به سرعت تلاش كرد تا كنترل جنوب عراق را به دست گيرد. افسران مرتبط با مجلس حفاظت از امنيت خيابان ها را بر عهده گرفتند، شهرداران عضو اين گروه نيز قرارداد هاى مربوط به بازسازى عراق را به امضا رساندند، همچنين وفاداران به اين گروه ساماندهى ادارات دولتى را بر عهده گرفتند. در همين حال شاخه نظامى مجلس اعلا، سازمان بدر براى توسعه و بازسازى با در اختيار داشتن ۱۰ هزار نيرو وارد عرصه مى شود.

ايران احتمالاً تلاش مى كند تا از طريق مجلس اعلاى انقلاب اسلامى عراق ساختار فدراليستى در قانون اساسى عراق را مورد حمايت قرار دهد. توانايى تعامل مستقيم با شيعيان در جنوب عراق به جاى برقرارى مناسبات گسترده با يك دولت مركزى تحت نفوذ آمريكا در راهبردهاى جمهورى اسلامى ايران از حمايت بيشترى برخوردار است. اما نفوذ ايران در عراق تنها در مجلس اعلا خلاصه نمى شود. ابراهيم جعفرى از گروه شيعه الدعوه اخيراً از ايران ديدار كرد و به گرمى از سوى احمدى نژاد و ساير مقامات ايرانى مورد استقبال قرار گرفت. جعفرى در اين ديدار از آرامگاه آيت الله خمينى ديدار كرد و قراردادهايى را پيرامون پروژه هاى ساختمانى به امضا رساند. وى همچنين قول هاى مساعدى از ايرانيان براى ساخت مدرسه، بيمارستان و مسجد در عراق دريافت كرد كه اين خود بيانگر مدلى از قدرت نرم ايران است كه اين كشور به منظور حمايت گروه هاى نزديك به خود در عراق، در دستور كار قرار داده است.

ايران همچنين روابط مستحكمى با «جلال طالبانى» رئيس جمهور عراق و «مسعود بارزانى» حاكم منطقه كردنشين عراق دارد. طالبانى اخيراً به لس آنجلس تايمز گفت كه نقشه حمله اى را به خاطر دارد كه به منظور شكست صدام حسين با احمدى نژاد در ميان گذاشته بود. جزئياتى در اين مورد اعلام نشد، اما احتمالاً اين اتفاقى است كه در زمان حضور احمدى نژاد در سپاه پاسداران در اواخر دهه ۸۰ رخ داده است و طالبانى به عنوان يكى از مخالفان تبعيدى عراق در تهران به سر مى برد. آيت الله سيستانى روابط نزديك خود را با مقامات ايرانى حفظ مى كند، ولى صراحتاً مى گويد كه به جمهورى اسلامى علاقه اى ندارد. با اين حال اصرار وى به برگزارى هرچه زودتر انتخابات سال گذشته برترى اخير شيعيان در عراق را تضمين كرد. قانون اساسى جديد عراق راه را براى ادامه اين روند هموار خواهد كرد. زيرا چنين روندى از سياست هاى اكثريت حمايت مى كند. 

اين قانون اساسى هيچ حقى براى حمايت از اقليت ها قائل نشده است حتى هيچ تلاشى نيز براى دستيابى به توافقات تقسيم قدرت به سبك لبنان مبتنى بر ارتباطات قومى صورت نمى گيرد. اين به نفع ايران تمام مى شود. به هر حال شيعيان اكثريتى بزرگ در عراق باقى مانده اند. بنابراين گروه هايى نظير مجلس اعلا ممكن است اراده خود را بر جنوب عراق اعمال كنند و با توسل به تركيبى از سياست هاى مورد حمايت ايران و فعاليت هاى انتخاباتى توده اى در بغداد اعمال نفوذ كنند.

ايران با چالش هاى متعددى مواجه است. اين چالش ها عبارتند از: امكان وقوع جنگ داخلى سنى- شيعى در عراق، بدگمانى هاى گسترده عرب هاى سنى، شيعيان سكولار و برخى از كردها نسبت به اقدامات ايران در عراق و تاكيد آمريكا بر روى اين اتهامات كه ايران از فعاليت شبه نظاميان در عراق حمايت مى كند. ايران و هم پيمانان عراقى اش هم بايد از اطمينان بيش از حد به خود پرهيز كنند. عراق بايد از نظر اقتصادى احيا شده و به حقوق اساسى بشر در آن احترام گذاشته شود. در غير اين صورت مخالفان سياسى تقويت خواهند شد. مجلس اعلاى انقلاب اسلامى عراق و رهبر آن عبدالعزيز حكيم شايد هم اكنون از محبوبيت برخوردار باشد اما اين محبوبيت تا زمانى ادامه خواهد داشت كه نتايجى را در برداشته باشد.