نگاهی به عوامل بحران آب در گفت‌وگوی کارشناسان با آفتاب:
سوءمدیریت، بحران آب را رقم زده است/عوامل بحران آب را بیشتر بشناسیم
وزارت جهاد کشاورزی باید از طریق برنامه‌های کوتاه‌مدت 5 تا 15 ساله نظام آبیاری کشاورزی را اصلاح کند. تحول نظام آبیاری کشور درحقیقت گام اول برای مدیریت بحران آب است.
آفتاب‌‌نیوز :
بهاره نوروزی-بحران آب در ایران جدی است؛ طبق پیش‌بینی‌ها در سال 1400 شمسی سرانه آب به ازای هر نفر کمتر از 1400 متر مکعب در سال می‌شود،ولی هنوز بسیاری از شهروندان به این باور نرسیده‌اند که کشور به مرزهای بحران کم‌آبی نزدیک شده است. رضا راعی مدیر دفتر مطالعات مدیریت منابع آب ایران هم چند روز پیش گفت که هیچ یک از استان‌های کشور در وضعیت طبیعی آبی نیستند. راعی، ۱۰ استان ایلام، خراسان جنوبی، خوزستان، زنجان، سیستان و بلوچستان، قزوین، کرمان، کرمانشاه، یزد و کهگیلویه و بویراحمد را با تنش شدید آبی عنوان کرد و افزود: از ۳۱ استان، ۲۳ استان کاهش بارش داشته و همچنین ورودی آب به سدها ۱۷ درصد و خروجی آب از سدها ۵ درصد نیز نسبت به سال گذشته کاهش یافته است و دیگر زمان آن رسیده که با مشترکان پرمصرف و غیرمجاز درشبکه آبرسانی برخورد جدی شود. تجربه نشان داده در سال‌های اخیر هر زمان بحث بحران آب پیش آمده است رفع این بحران در بیشتر مواقع به نحوه مصرف مشترکین نسبت داده شده است اما آیا نحوه مصرف شهروندان تنها راه بهبود بحران آب در کل کشور است؟
صرفه‌جویی مصارف انسانی لازم اما کافی نیست
دکتر بهزاد سعید‌پور عضو هیات علمی دانشگاه محیط زیست به خبرنگار آفتاب می‌گوید: «اگرچه صرفه‌جویی نقش جدی در رفع بحران آب ایفا می‌کند اما باید بدانیم مصارف انسانی ما تنها حدود دو درصد است. باید برای رفع بحران آب بیشتر به مصارف کشاورزی و صنعتی تمرکز کنیم.» این استاد دانشگاه تاکید کرد: «وزارت جهاد کشاورزی باید از طریق برنامه‌های کوتاه‌مدت 5 تا 15 ساله نظام آبیاری کشاورزی را اصلاح کند. تحول نظام آبیاری کشور درحقیقت گام اول برای مدیریت بحران آب است. هنوز ما تصور می‌کنیم هر محصولی را با هر شرایطی باید کشت کنیم. تمرکز بر کشت محصولاتی ارزش اقتصادی بیشتر داشته و آب کمتری می‌خواهند رمسئله بسیار جدی است. بنابراین عزم جدی دستگاه های مسول مثل جهاد کشاورزی توصیه هر روزه به صرفه‌جویی در مصارف انسانی موثر‌تر است.»
موقعیت جغرافیایی بحران آب را توجیه نمی‌کند
کشور ایران با عرض جغرافیایی بیست وپنج تا چهل درجه عرض شمالی به دلایل متعدد آب و هوای بارش‌های کمتری در مقایسه با عرض‌های دیگر جغرافیایی مانند قاره‌های اروپا و اروسیا و حتی شبه‌قاره و شرق آسیا دارد. متوسط بارش‌های سالانه در ایران از 250 میلی متر در سال کمتر است. با این اوصاف آیا می‌توان بحران آب را با توجه به موقعیت جغرافیایی طبیعی قلمداد کرد؟ دکتر یزدان‌پناه استاد علوم جغرافیای دانشگاه تهران به تشریح این وضعیت پرداخته و به«آفتاب» می‌گوید: «با وجود این موقعیت جغرافیایی بحران آب هرگز مسئله طبیعی در کشور ما نیست. در نیم قرن پیش به دلیل جمعیت کمتر و عدم توسعه کشور این حجم از آب پاسخگوی نیازهای مردم بود اما امروز به دلیل برداشت‌های بی‌رویه از منایع آبی و خشکیده شدن تالاب‌ها و باتلاق‌ها اقلیم خشکسالی شتاب بیشتری گرفته است.» این استاد دانشگاه تاکید کرد: «استراتژی غلط بهره‌برداری از منابع آبی در کنار فرهنگ غلط مصرف شرایط را بحرانی‌تر کرده است. مرگ زمین‌های کویری باعث گسترده شدن فرسایش‌های اقلیمی شده است. در این شرایط است که ما هر روز شاهد خشک‌شدن دریاچه‌ها و تالاب‌های و باتلاق‌ها هستیم که تمامی این ضایعات به سبب سومدیریت و عدم توجه جدی به بحران آب است.»
راهکار کنترل بحران آب چیست؟
دکتر یزدان‌پناه در ادامه با اشاره به راهکارهای کنترل بحران آب، تاکید کرد: «منابع آبی کشور ما کم نیست سی و یک درصد مرزهای کشور آبی است و می‌توان با مدیریت علمی وضعیت بحرانی را کنترل کرد. عزم او اراده ملی برای باور بحران از سوی مردم ومسئولان گام نخست است؛ گام بعدی شیوه مدیریت و پرهیز از رفتارهای فرا قانونی است. مثلا در سال‌های گذشته 300هزار حلقه چاه آبی حفر شده که تنها یک سوم آنان قانونی است. احیای آب دریاچه هامون و باتلاق جازموریان با انتقال آب عمان و خلیج فارس از سوی تنگه هرمز اگر با مدیریت علمی انجام شود می‌تواند تا منابع آبی از دست رفته را جبران کند.»
این استاد دانشگاه پرهیز از کشاورزی سود‌محور را یکی از راهای بهبود این جریان دانسته وگفت: «سموم غیرمجاز که برای به ثمر رسیدن میوه‌ها به کاربرده می‌شود منهای خطراتی که برای سلامتی انسان‌ها دارد سبب تبخیر سریع آب شده و بحران آب را تشدید می‌کند که کنترل این امر نیز بر کنترل بحران آب موثر است.» این استاد دانشگاه همچنین افزود اگر اقدامات جدی انجام نشود بحران آب به‌زودی کشور را با مسائل جدی در حوزه صنعت و کشاورزی روبه‌رو می‌کند.» تجربه نشان داد بسیاری از اقدامات کنترل وضعیت محیط یست با تغییر دولت ها فراموش شده و یا اقدامات کاملا متضاد آن‌ها در دستور کار قرار می‌گیرد. روش مدیریتی که در هیچ یک از کشورهای پیشرفته مرسوم نیست. به نظر می‌رسد در کنار این دلایل وفاق ملی و پرهیز از از سیاسی کردن بحران‌های محیط زیست می‌تواند در کنار این راهکارها به رفع این معضلات کمک کند.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه خبرهای مرتبط
انتشار یافته: ۱
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید
ترا به خدا به جمله فوق خوب دقت کنید ، سموم برای دفع آفات و بیماری گیاهی بکار می روند نه به ثمر رسیدن میوه و هیچ اثر بر تبخیر آب ندارد، تبخیر و تعرق فرایند طبیعی برای رشد و نمو گیاه است.
چرا با فردی که کمترین اطلاعی از آب و کشاورزی ندارد مصاحبه می کنید.
...دکتر حمید رضا متین فر
دانشیار علوم و مهندسی خاک