آفتابنیوز : سرویس فرهنگی - امید بی نیاز*- نمایش «بازی سایه» نوشته و کار تاتسویا هاساگاوا از ژاپن در نخستین اجراهای خود در تالار وحدت با استقبال برآورد ناشدنی تماشاگران روبه رو شد. طوری که تماشاگران، ده دقیقه پس از پایان نمایش، همچنان در سالن ماندند و به تشویق های خود ادامه دادند.
«بازی سایه» نمایشی بدون دیالوگ است که از طریق موسیقی و «گفتار متن»، یک دستمایه داستانی را در پس زمینه این اثر برای مخاطب تعریف می کند. سپس زیرنویس فارسی این گفتار متن، روی پرده می آید و مخاطب لحظه به لحظه در جریان داستانی قرار می گیرد که زیر بنای نمایش را شکل داده است. با این حال، فرم، حرکت، موسیقی، به اضافه برداشتی از «تئاتر سایه» ویژگی های اصلی این نمایش را شکل داده اند.
«بازی سایه» با تم ضد خشونت و پرداخت دراماتیک این سوژه توسط حرکات شکیل و نمایشی، مخاطبان شب اول، که اکثریتِ ظرفیت سالن (800 نفری وحدت) را شامل می شدند، 85 دقیقه به وجد آورد.
تاتسویا هاساگاوا، کارگردان این اثر، با دستمایه قرار دادن داستانی در پس زمینه نمایش به فکر حفظ عناصر تماشاگر پسند به ویژه درام و سرگرمی است. بنابراین در لحظاتی که ریتم نمایش به اوج می رسد، او به داستان خود فرود می بخشد.
این فراز و فرود یکی از شگردهای کارگردان در بسط و توسعه نمایش و پرداخت اثری 85 دقیقه ای است. ذهنیت جاری در داستان اگرچه بی تاثیر از سنت نویسندگی رایج در ادبیات ژاپن نیست، اما تمی رمانتیک در پیرنگ آن گنجانده شده است؛ ترس از اینکه انسان به سایه تبدیل شود، مثل شبحی بر داستان سایه افکنده است. شخصیت محوری نمایش به سایه تبدیل می شود و به قول خودش هیچ کاری هم از دستش بر نمی آید. به همین دلیل ( سایه شدن) او نامزد خود را از دست می دهد. کش و قوس های زندگی او در تقابل با دیگر آدم های نمایش از مهمترین عناصر درام و کشمکش در داستان این اثر است. با این حال، مثل بسیاری از پایان های عامه پسند، پایان این نمایش هم شاد است؛ یعنی شخصیت محوری دوباره به نامزدش می رسد.
«بازی سایه» با وجود این مضمون رمانتیک از لحاظ ذهن ادبی- نمایشی، بی تاثیر از ذهنیت متن ژاپنی (اعم از رمان و نمایشنامه) نیست. بنابراین آنچه در روایت این اثر می آید، از ادبیات غنی ژاپنی و حتی نوشته های بزرگانی همچون ریونوسوکه آکوتاگاوا، یاسوناری کاواباتا، یوکیو میشیما، کوبو آبه و حتی هاروکی موراکامی تاثیر گرفته است.
با همه تفاسیر، گارگردان ژاپنی و گروهش از تاثیر ادبیات و سنت نویسندگی در ژاپن به اثری صرفاً تئاتری چشم دوخته اند که فقط قصه و داستان نیست. زیرا نمایش آنها بدون دیالوگ است و زبان محوری از طریق نور و فضاسازی حرکتی و بدنی بازیگران و موسیقی تعریف می شود. نمایشی که هیجان انگیز و سرگرم کننده است. به همین دلیل هم می توانند جمعیت تالار وحدت را در آن شب بارانی، خوشحال و راضی به خانه هایشان بفرستند.
• نویسنده، پژوهشگر و منتقد تئاتر
موفق باشین