کابینه دوازدهم چگونه خواهد بود؟

آفتاب‌‌نیوز : به گزارش گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا، پس از مشخص شدن نتیجه انتخابات 29 اردیبهشت ماه و تداوم ریاست جمهوری «حسن روحانی» برای دوره دوم، یکی از مهمترین مباحث و گمانه زنی های پساانتخاباتی به ترکیب کابینه دوازدهم و تغییر و تحولات احتمالی در دولت اختصاص یافت.

در کنار فعالان و صاحبنظران سیاسی و مسوولان دولتی، بررسی تغییرات کابینه در روزهای گذشته از محورهای مورد توجه رسانه ها و مطبوعات قرار داشته است. همگام تر سازی اعضای کابینه به ویژه وزرا با خط مشی کلی دولت و دیدگاه های رییس جمهوری، توجه به مطالبات عمومی و خواسته های رای دهندگان، تمرکز بر اولویت های دولت دوازدهم، به کارگیری زنان و نیروهای جوان و کاهش میانگین سنی کابینه از مهمترین مسائلی است که در این زمینه مطرح شده است.

** تصریح رییس جمهوری در زمینه نوسازی کابینه
رییس جمهوری در تازه ترین سخنان خود بارها به ضرورت نوسازی کابینه اشاره داشته است. روحانی در نخستین نشست خبری خود پس از انتخاب به عنوان رییس دولت دوازدهم اظهار کرد: ما نیاز به نیروی جوان‌ تری برای اداره کشور داریم. ما در دولت یازدهم در شرایطِ اگر نگویم بحرانی که تعبیر درستی نیست، سختی بودیم. تحریم و مشکلات و رشد منفی وجود داشت و شرایط خاصی داشتیم که لازم بود از همه تجربه کشور برای مقابله با آن استفاده کنیم.
به گفته روحانی، در این شرایط اصرار وی برای بهره جویی از افراد مجرب و آبدیده سبب قبول درخواست رییس جمهوری و حضور چهره های باتجربه و کهنسال در کابینه یازدهم بوده است. روحانی افزود: البته من در دولت بعدی به دنبال این هستم که مدیران ما میانگین سن‌شان کاهش پیدا کند و در واقع سن مدیریت پنج سال کاسته شود. ما می‌خواهیم با حضور همه ملت و جوانان ما در سراسر کشور دولت کارآمدتر شود و برای این مهم می‌کوشیم که دولت دوازدهم کمی جوان‌تر شود.
روحانی همچنین در ضیافت افطار سیزدهم خردادماه با وزیران، استانداران و مدیران ارشد دولتی، انتقاداتی بی سابقه را متوجه برخی مسوولان قوه مجریه ساخت و از آنهایی که در این مدت به تعبیر وی «پاشنه گیوه‌شان خوابیده بود و ورنکشیدند و لخ‌لخ کردند» و از کسانی که «سختشان بود دفاع کنند، خیلی نرم حرف می‌زدند و آرام»، «اگر در تنگنای 30 خبرنگار قرار می‌گرفتند، حرف نمی‌زدند و سینه سپر نمی‌کردند» آشکارا گلایه کرد.
روحانی با اشاره به مسوولیتی که دولت در پاسخگویی به مطالبات مردم بر عهده دارد کابینه ای را به مجلس معرفی خواهد کرد که در تحقق اهداف و انجام تعهدات وی در برابر ملت تواناتر باشند. رییس دولت دوازدهم در مقایسه با دوره پیشین محذورات و در مجموع شرایطی متفاوت خواهد داشت. از جمله مجلس دهم که تاکنون همکاری و حمایت ویژه ای از دولت به عمل آورده، در اعطای رای اعتماد به وزیران مورد نظر روحانی نیز رویکرد همگرایانه خود را حفظ خواهد کرد.

** نگاه چهره های سیاسی و مسوولان به نوسازی کابینه
نوسازی و بهسازی ترکیب کابینه یکی از مهمترین خواسته های جریان و گروه های حامی روحانی بوده و این خواسته پیش از انتخابات نیز به شکلی جدی مورد توجه قرار گرفت. از جمله رییس شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌ طلبان در همایش طرح مطالبات نسل جوان که هفته نخست اردیبهشت ماه برگزار شد، در این زمینه گفت: ما به عنوان یک مطالبه جدی باید جوانگرایی را از دولت آقای روحانی در دوره دوم بخواهیم. در شوراها هم اگر جوانان شایسته‌ای وارد شوند می‌توانند بعدها در مناصب بعدی خدمت کنند و قطعا این نگاه را با توجه به تخصص افراد دنبال خواهیم کرد.
پس از انتخابات نیز مسوولان در پاسخ به پرسش هایی در مورد ترکیب کابینه از بایسته های نوسازی آن گفتند. «محمدعلی نجفی» مشاور رییس جمهوری، شانزدهم خردادماه در پاسخ به پرسش خبرنگاری مبنی بر اینکه به ‌نظر شما رییس‌ جمهوری در کدام بخش از کابینه تغییراتی را ایجاد خواهد کرد؟ گفت «باید منتظر ماند، اما پیش‌بینی من این است که 50 درصد کابینه فعلی تغییر خواهد کرد.»
«اکبر ترکان» دیگر مشاور رییس جمهوری بود که ششم خرداد در گفت ‌وگو با یکی از رسانه ها با بیان این که آن چه مردم از روحانی انتظار دارند، تغییر است، گفت: دولت آقای روحانی در دوره دوازدهم باید کامل‌تر شود بنابراین نیاز به نیروهای بهتر و البته نیروهای جوان تر است.
«محمدباقر نوبخت» سخنگوی دولت نیز در نشست خبری روز نهم خرداد اظهار کرد: رییس جمهوری مصمم است که از افراد با سن کمتری در کابینه دولت دوازدهم استفاده کند.
وی افزود: همچنین درصدیم در دولت دوازدهم در کنار مدیران اجرایی از مشاوران جوان استفاده کنیم تا تجربه کاری آنها افزایش پیدا کند.
سخنگوی دولت تاکید کرد: رییس جمهوری درصدد است از مشاوران زن و جوان در کابینه آینده استفاده کند همانطور که در دولت یازدهم این امر صورت گرفته است.

** تحلیل های رسانه ای درباره ترکیب دولت دوازدهم
رسانه جریان های سیاسی در روزهای گذشته از منظرهای گوناگون به چینش کابینه دوازدهم پرداختند. به نوشته شانزدهم خردادماه روزنامه «جوان»، بحث پیر بودن کابینه دولت یازدهم از مهم ترین انتقاداتی بود که در دوران انتخابات ریاست جمهوری رقبای روحانی نسبت به وی ابراز می‌کردند. حضور برخی مدیران بازنشسته در کابینه دولت یازدهم آنچنان بود که حتی در فضای مجازی انتقادات فراوانی نسبت به حسن روحانی ابراز شد. این وضعیت موجب شد تا چابک‌سازی و جوان‌کردن دولت دوازدهم به یک مطالبه عمومی تبدیل شود.
این روزنامه افزود: معاون پارلمانی رییس‌جمهور از احتمال تشکیل مجدد برخی وزارتخانه‌ها و ادغام و احیای وزارت بازرگانی و وزارت مسکن خبر داده بود. در این میان حوزه جوانان نیز صاحب سازمان مستقلی می‌شود.
با نگاهی به این اظهار نظر معاون پارلمانی دولت به خوبی می‌توان این نکته را دریافت که اتفاقاً حوزه اقتصاد که به صورت مداوم مورد تأکید رهبر معظم انقلاب اسلامی در کوران رقابت‌های انتخاباتی قرار داشت، در معرض تغییر و تحول قرار دارد.
در حالی که روزنامه اصولگرای جوان تمرکز بر اولویت مسائل اقتصادی را مهمترین انگیزه نوسازی دولت دانسته، برخی رسانه ها همراهی نکردن برخی مسوولان دولتی با مشی روحانی و سیاست های دولت یازدهم را انگیزه اصلی قلمداد کرده اند.
پس از سخنان سیزدهم خردادماه روحانی، روزنامه «جمهوری اسلامی» در تحلیلی چنین نگاشت: متاسفانه به‌رغم اینکه همه مردم ایران‌زمین به یک نسبت از خدمات دولت بهره‌مند بوده‌اند، آمار آرای دکتر روحانی در هفت استان از آرای رقیب انتخاباتی وی کمتر بوده و حتی در برخی از این استان‌ها مطلق آرای ایشان نیز نسبت به انتخابات 92 کاهش داشته است، به‌عبارتی شاهد ریزش رای ایشان در سبد رقیب بوده‌ایم. به‌عنوان نمونه در استان زنجان تعداد آرای ایشان در سال 1392؛ به میزان 281867 رای بوده که در انتخابات سال 96 به 259981 رای تقلیل یافته است. به‌نظر می‌رسد این را باید در فقدان یا کمبود یارانی صدیق، عالم، کوشا و فداکار در سطوح استانی دانست.
در زمینه اقدام و عمل رییس جمهوری برای تغییر ترکیب کابینه، یکی از رسانه های اصلاح طلب گفت وگویی را با رییس دفتر دولت اصلاحات انجام داد که در بخشی از آن آمده است: معروف است که «برخی از وزرای ایشان در این دوره لحظاتی که تصور می‌کردند ممکن است، رقیبان روحانی پیروز شوند، خودشان را از اتفاقات سیاسی کنار کشیده بودند تا در کابینه‌های احتمالی بعدی نیز جایگاه داشته باشند.» او تصریح کرد: «آقای روحانی به کابینه‌ای احتیاج دارد که در همه ابعاد، روحانی کوچک‌تری باشند.»
برخی روزنامه ها نیز بر حسب برداشت خود یا زمزمه های موجود به گمانه زنی درباره وزرای ماندنی و رفتنی در دولت پرداخته اند. از جمله روزنامه «خراسان» روز چهارم خردادماه با نام بردن از وزیران و چهره های کابینه که در طیف سنی 65 تا 72 سال سن دارند، آنان را نامزدهای اصلی تغییر دانست. به نوشته این روزنامه، تغییر دو چهره شاخص کابینه با سن 61 سال می تواند به کاهش میانگین سنی دولت دوازدهم کمک کند.
همزمان، روزنامه «بهار» ادامه کار وزیران سیاسی و قضایی کابینه با گرایشات اصولگرایانه در دولت دوازدهم را غیرقابل پذیرش دانست و در زمینه عوامل اقتصادی تحول نوشت: انتظار وجود دارد که در برخی بخش‌های تیم اقتصادی تغییراتی را شاهد باشیم تا بهبود شاخص‌های اقتصادی با سرعتی بیش از گذشته ادامه یابد.
روزنامه «شرق» اما درباره رایزنی های مربوط به انتخاب اعضای کابینه آتی، هفدهم خردادماه در گزارشی آورد: شنیده‌ها حاکی از آن است که برای هم‌اندیشی در‌ این‌ باره، جلساتی با حضور رئیس دولت اصلاحات، چهره‌های اصلاح‌طلب و چند نماینده از دولت تشکیل شده است. در این جلسات درباره این که تغییرات کابینه حول چه وزارتخانه‌هایی می‌چرخد، بحث شده است.
همچنین درباره گزینه‌هایی که می‌توانند جایگزین وزرای فعلی باشند هم صحبت شده است. بر اساس آن چه از این جلسه‌ها شنیده شده، جایگاه سخنگویی دولت، وزارت کشور، وزارت علوم، وزارت آموزش‌ و‌ پرورش، ریاست دفتر رئیس‌جمهوری، وزارت صنایع و بازرگانی و وزارت راه‌ و‌ شهرسازی، از جمله وزارتخانه‌هایی هستند که دستخوش تغییر قرار خواهند گرفت.
با توجه به زمان به نسبت زیادی که تا موعد تحلیف رییس جمهوری و معرفی وزیران پیشنهادی برای کسب رای اعتماد نمایندگان ملت باقی مانده انتظار می رود، شاهد حجم گسترده تری از گمانه زنی و تحلیل ها در زمینه ترکیب کابینه دوازدهم باشیم.