ثقفی: نمی توان با یک چهره جریان ساخت

آفتاب‌‌نیوز : آپارتمانی که مساحتش به زحمت به صد متر می رسد، با کفپوش موکتی و دیوارهای کثیف و ده ردیف صندلی که مرتب ترین بخش آپارتمان است. جلسه سخنرانی با نیم ساعت تاخیر در حالی آغاز می شود که شرکت کنندگان به بیست نفر هم نمی رسند.

کمیته سیاسی سازمان دانش آموختگان ایران، از اردیبهشت ماه امسال اقدام به برگزاری سلسله جلسات سخنرانی با موضوع «چگونه از دل دولت خاتمی دولت احمدی نژاد بیرون آمد؟» و با شرکت فعالان و صاحبنظران سیاسی کشور نموده است. پس از «حاتم قادری» و «بابک احمدی» که در دو جلسه فبلی به سخنرانی پرداخته بودند، این بار نوبت «مراد ثقفی»، سردبیر فصلنامه «گفت و گو»، بود تا تحلیل خود را از انتخابات نهم ریاست جمهوری ارایه دهد.

ثقفی در آغاز صحبت خود گفت: «جنبشی که این دولت را سر کار آورد، یک جنبش توده ای بود. یعنی جنبشی که شکل و ساختاری مشخص نداشت».

وی توضیح داد: «حکومت های توده وار، حکومت هایی هستند که هیچ طیف و گروه اجتماعی خاصی را به صورت مشخص مورد خطاب قرار نمی دهند و به عنوان نمونه ای از این جنبش ها می توان به حرکت ژنرال دوگل در فرانسه اشاره کرد».

ثقفی تاکید کرد: «حرکت های اولیه دولت نشان می دهد که به توده وار بودن جنبشی که او را بر سر کار آورده آگاهی کامل دارد و می خواهد این وضعیت را ادامه دهد. دولت به هیچ وجه نمی خواهد که نهادهای واسطه ای در جامعه مدنی به وجود آیند و جامعه به نحوی شکل بگیرد».

وی با بیان اینکه«جوامعی استعداد پذیرش حرکت های توده ای را دارند که تشکل یافتگی مناسبی نداشته باشند»، گفت: «جامعه ما آشکارا استعداد پذیرش چنین حرکتی را از خود بروز داد. حال اینکه چه مقدار از این ایجاد استعداد به زمان ریاست جمهوری آقای هاشمی باز می گردد و چه مقدار به زمان آقای خاتمی، باید در مورد آن مطالعه و تحقیق دقیق تری صورت گیرد».

این فعال سیاسی، با طرح این پرسش که «چرا احمدی نژاد توانست با استفاده از پتانسیل موجود این جنبش توده وار را راه بیاندازد اما دیگران نتوانستند؟» در این باره گفت: «برای این موضوع دو تئوری وجود دارد. تئوری اول اینکه باقی کاندیداها گفتار و مخاطبین مشخصی داشتند و تلاشی در جهت بسیج توده ای مردم نکردند».

ثقفی با اشاره به عملکرد هاشمی و کروبی در انتخابات توضیح داد: «این تئوری نمی تواند مصداق داشته باشد، چرا که در میان تمامی نامزدهای انتخابات تنها دکتر معین بود که با ارایه برنامه و وعده هایی مشخص، سعی در یافتن پایگاه و مخاطبانی مشخص داشت».

وی ادامه داد: «نظریه دوم به ما می گوید که تنها ایجاد تشکل و شکل دهی به جامعه کافی نیست، بلکه اعتبار نیز نقش عمده ای را در جامعه ایفا می کند. یکی دیگر از دلایل گرایش جوامع به حرکت های توده ای، افت اعتبار و خدشه دار شدن وجهه شخصیت ها و سران این جوامع است».

ثقفی برای تشریح انتخابات نهم با این نظریه به بررسی عملکرد هاشمی رفسنجانی و سید محمد خاتمی پرداخت و گفت: «عملکرد هاشمی رفسنجانی به نحوی بود که روابط اجتماعی را به سوی کالایی شدن سوق می داد و انزجار مردم از این نوع رابطه باعث شد تا حتی نکات قوت دولت وی در سازندگی کشور تحت الشعاع قرار گیرد».

او در مورد خاتمی نیز گفت: «به هر حال شعارهای خاتمی در مورد توسعه سیاسی تحقق نیافت و این باعث بی اعتباری او شد».

ثقفی با طرح این ادعا که «بی اعتباری خاتمی یک نسل را بی اعتبار کرد»،گفت: «پیروزی احمدی نژاد، زاییده تشکل نیافتگی جامعه و بی اعتباری رقیب بود».

این تحلیلگر در تحلیل پیامدهای انتخابات نهم گفت: «هنگامی که جامعه، اعتبار شخصیت های مورد اعتماد خود را از دست رفته می بیند، دچار معضلات عدیده ای می شود که روزمرگی بارزترین آن هاست. یعنی دیگر برای مردم آینده و گذشته اهمیتی ندارد و همه تنها به زمان حال مشغول می شوند».

وی با اشاره به برنامه سه روزه اعتصاب غذای سازمان ادوار تحکیم وحدت،خطاب به اعضای این تشکل گفت: «این نوع برنامه ها مصداق بارز روزمرگی است. این گونه حرکات را نمی توان حرکات سیاسی نامید. تشکلی مثل سازمان ادوار در چنین شرایطی باید به سراغ مشکلاتی برود که منجر به توده ای شدن جامعه شده اند».

ثقفی در پایان صحبت های خود، با تاکید بر این امر که «ما باید ابتدا به شکل دهی جامعه و ایجاد وجهه بپردازیم»، خاطر نشان کرد: «البته نباید دچار این توهم شویم که می توان ابتدا چهره ای را ایجاد کرد و سپس با کمک این چهره یک جریان ساخت. اعتبار پس از جنبش به وجود می آید و نه پیش از آن. جنبش نفت ابتدا راه افتاد و سپس مصدق رهبری آن را در دست گرفت». 

پرسش و پاسخ
در ادامه جلسه و با پایان یافتن صحبت های ثقفی، ابتدا مجری برنامه برای دقایقی در پاسخ به صحبت های سخنران به دفاع از عملکرد سازمان ادوار پرداخت و پس از آن نیز برنامه به صورت پرسش و پاسخ و با مشارکت حاضرین اندک جلسه ادامه یافت.

در بخش پرسش و پاسخ پایانی جلسه، پاسخ سخنران برنامه به انتقاد یکی از حاضرین در مورد تحلیل وی از انتخابات، همراه بود با اظهارات جالبی که به نظر جای تأمل بیشتری دارد.

ثقفی هنگامی که با انتقاد یکی از حاضرین از تحلیل خود درباره کاهش اعتبار و وجهه خاتمی در میان مردم روبرو شد، در دفاع از نظریه خود با بیان این امر که «بی اعتبار شدن خاتمی یک نسل را بی اعتبار کرد»، گفت: «کاهش وجهه و اعتبار خاتمی را سران حزب مشارکت بیشتر از هر کس دیگر درک کرده بودند».

وی در اثبات ادعای خود گفت: «اصلی ترین دلیل جبهه مشارکت برای انتخاب نکردن محمد رضا خاتمی به عنوان کاندیدای انتخاباتی خود نیز همین دلیل بود. آن ها می دانستند که خاتمی دیگر در میان مردم اعتباری ندارد و مردم در واکنش به محمد رضا خاتمی نیز خواهند گفت که مگر برادرش چه کار کرد که او بخواهد کاری انجام دهد».