نماینده‌ای که عزل وزیر را کشتن او می‌دانست
«بهزاد نبوی در مورد استیضاح نظر خاصی داشت. او می‌گفت در هنگام رای اعتماد هر کس نمی‌خواهد رای بدهد، ندهد اما در جلسه استیضاح وزیر را ساقط کردن جالب توجه نیست! او عزل وزیر را معادل کشتن وزیر می‌دانست و می‌گفت با هر عزلی عملاً مجلس یک وزارتخانه را از کار انداخته و تا مدت‌ها امور به درستی انجام نمی‌شود.»
آفتاب‌‌نیوز :
روزنامه آفتاب یزد در «نگاهی آماری به استیضاح پس از پیروزی انقلاب اسلامی» نوشت: «مجلس دوم (۷خرداد۱۳۶۳ لغایت ۶خرداد۱۳۶۷) هیچ وزیری را استیضاح نکرد! عباس آخوندی رکورددار استیضاح است، او سه بار بین سال‌های ۹۴ تا ۹۶ استیضاح شده است. مجالس اول، چهارم، ششم و دهم (تا این لحظه) هیچ وزیری را عزل نکردند. از بین هفت وزیر عزل شده در جلسه استیضاح، مجالس هشتم و نهم با چهار رای عدم اعتماد بیشترین جداسازی وزرا از کابینه را به خود اختصاص داده‌اند و مجالس سوم، پنجم و هفتم هر کدام یک وزیر بیشتر برکنار نکردند.
از منظر دولت‌ها؛ سه وزیر کابینه میرحسین موسوی استیضاح شدند که تمامی آنها توانستند مجدداً رای اعتماد مجلس را به خود اختصاص دهند. نخستین استیضاح در تاریخ مجالس پس از انقلاب ۱۳ آبان ۶۱ برگزار شد که طی آن محمدشهاب سیدجلالی گنابادی، وزیر مسکن و شهرسازی وقت با محوریت «شکایت از خانه‌سازی در شهر زلزله‌زده طبس و حومه» مجبور شد توضیحاتی ارائه دهد که در نهایت تصمیم مجلس بر آن قرار گرفت که وی همچنان وزیر باقی بماند. شرح این جلسه در کتابی با نام «نخستین استیضاح در جمهوری اسلامی‌ایران» درج شده است.
ماجرای استیضاح ناطق نوری در نوع خود قابل تامل و کم نظیر است. وزیر کشور وقت که با محوریت « مسئله بورس‌بازی درباره زمین در تهران» مجبور به پاسخ‌گویی شده بود، در کتاب خاطرات خود می‌نویسد: «شروع کردم به خواندن اسامی نمایندگانی که توصیه زمین کرده بودند. اسم نماینده مشکین‌شهر آقای علم‌الهدی را خواندم. دوم آقای صباح زنگنه را خواندم. نمایندگان دیدند دارم اسامی همه را می‌خوانم، گفتند نخوانید. جار و جنجال مفصلی در مجلس به راه افتاد، عاقبت آقای هاشمی رفسنجانی گفت: اسامی را نخوانید. گفتم خب ولی اسامی هست خیال نکنند با کسی رودربایستی دارم!»
و اما بهزاد نبوی، سومین وزیر کابینه میرحسین موسوی بود که پیه استیضاح به تن او مالیده شد!
دولت هاشمی چهار وزیر را به جلسه استیضاح فرستاد که ایرج فاضل نتوانست نظر مثبت مجلس را به خود جلب کند. نکته قابل ارائه این که اگر چه میرحسین موسوی در هیچ جلسه استیضاحی شرکت نکرده بود، اما هاشمی از بین چهار جلسه استیضاح، تنها در روزی که حسین محلوجی باید پاسخ‌گوی سوالات نمایندگان می‌شد راهی مجلس شورای اسلامی شد.
نوبت به سیدمحمد خاتمی که رسید، هفت وزیر راهی جلسه استیضاح شدند؛ از این هفت نفر، عبدالله نوری و احمد خرم دیگر نتوانستند قبای وزارت بر تن داشته باشند و توسط نمایندگان عزل شدند.
احمدی‌نژاد چندین رکورد را به خود اختصاص داده است: ۹ وزیر او زیر تیغ تیز استیضاح قرار گرفتند (بیشتر از تمامی‌روسای جمهور قبل و تا اینجا بعدِ خود) دو جلسه استیضاح، پیش از برگزاری لغو شد. در پنج جلسه استیضاح شخصاً حضور پیدا کرد. سه وزیر او به دلیل رای عدم اعتماد مجلس از کار برکنار شدند. بیشترین آراء موافق با استیضاح به دو وزیر احمدی‌نژاد یعنی شیخ‌الاسلامی و کردان تعلق گرفت که در فقره شیخ الاسلامی، همگرایی نمایندگان در عدم تمدید وزارت، شخص احمدی‌نژاد موثر بود. در یکشنبه‌ای که بعدها غلامعلی حدادعادل آن را یکشنبه سیاه نامید، همان یکشنبه‌ای که احمدی‌نژاد فیلمی در مجلس منتشر کرد! عملاً هیچ شانسی برای شیخ‌الاسلامی باقی نماند که در ردای وزارت باقی بماند. کردان نیز به دلیل آن چه اصرار به یک ماجرای مورد اعتراض مجلس نام گرفت (تقلب در مدرک دانشگاهی) بالاترین رای عدم اعتماد در جلسات استیضاح را به خود اختصاص داد.
استیضاح وزرای دولت روحانی با رضا فرجی دانا آغاز شد. وزیر علوم دولت یازدهم تنها ۱۰ ماه وزیر بود و در جلسه‌ای که برخی معتقد هستند بسیار شبیه جلسه استیضاح عبدالله نوری بود! از آنجایی که از همان ابتدا نیز با وزارتخانه‌ای شدن وی مخالف بودند عزل شد. تحلیلگران سیاسی عمدتا اصلاح‌طلب معتقدند استیضاح عبدالله نوری و رضا فرجی‌دانا از سیاسی‌ترین استیضاح‌های انجام شده در ادوار مجلس و دولت‌ها به شمار می‌آید، هر چند به اعتقاد اکثر فعالان سیاسی ـ اجتماعی، همواره رگه‌هایی از سیاست‌بازی در استیضاح‌ها نقش دارد.
فانی، آخوندی و ربیعی سه وزیری بودند که مجبور به حضور در جلسه استیضاح شدند و اما عباس آخوندی در یک اتفاق بسیار نادر سه بار (مهر ۹۴، اسفند ۹۵ و اسفند۹۶)استیضاح شد و نادرتر آن که هر سه بار توانست نظر نمایندگان را به باقی ماندن در پست وزارت جلب کند و اما اگر جلسه استیضاح علی ربیعی برگزار شود او نیز طی هفت ماه، تنها وزیری است که دو بار استیضاح خواهد شد.
آن چه در پی می‌آید گزیده اظهار نظرات دکتر احمد شیرزاد نماینده مجلس ششم است که لابه‌لای این گفتگو به نکات ارزنده‌ای از استیضاح‌های انجام شده دست پیدا خواهیم کرد:
- استیضاح توانسته به آن چه قانونگذار از آن انتظار داشته عمل کند؛ اگر چه ممکن است نگاه آماری نشان بدهد یک استیضاحی اثر خوب داشته یا بالعکس اثر خوبی نداشته است اما در مجموع، همچنان استیضاح راهکاری مترقی و روزآمد است.
- استیضاح کردان در مجلس هشتم یک مورد مثبت بود و مجلس وقت به خوبی به وظیفه‌اش عمل کرد و به دلیل عدم صداقت و تقلب در دکترای مرحوم کردان، وزیر کشور وقت، وی را عزل کرد.
- ممکن است استیضاح‌هایی وجود داشته باشد که سبقه جناحی داشته و در اصطلاح غیر فنی بوده است اما در کنار چنین استیضاح‌هایی، مواردی هم بوده که به خوبی انجام شده و در این باره می‌توان مجلس را ستود.
- مجلس ششم یک ویژگی خاص داشت و آن حضور یلی بود به نام بهزاد نبوی. دولت آقای خاتمی از این منظر بسیار مدیون آقای نبوی است. جالب است برایتان بگویم که نبوی در مورد استیضاح نظر خاصی داشت. او می‌گفت در هنگام رای اعتماد هر کس نمی‌خواهد رای بدهد، ندهد اما در جلسه استیضاح وزیر را ساقط کردن جالب توجه نیست! او عزل وزیر را معادل کشتن وزیر می‌دانست و می‌گفت با هر عزلی عملاً مجلس یک وزارتخانه را از کار انداخته و تا مدت‌ها امور به درستی انجام نمی‌شود. تقاضاهای رسیده برای استیضاح را به دقت بررسی می‌کرد و این گونه نبود که حقوق نمایندگان نادیده انگاشته شود اما در کمیسیون‌ها یا ستادهایی که به همین منظور تشکیل می‌شد به دقت همه موارد بررسی می‌شد؛ به گونه‌ای که حتی در دفاع به وزیر کمک هم می‌شد!
- این که میرحسین موسوی، خاتمی، روحانی و هاشمی در جلسات استیضاح شرکت نمی‌کنند و نکردند به نظر من بسیار خوب است. احترام به نظر مجلس است، احترام به نماینده و وزیر است. محک خوردن جدی مجلس و وزرا اتفاق می‌افتد. این که می‌بینید احمدی‌نژاد در اکثر جلسات استیضاح شرکت می‌کرد خیلی ربطی به مسئولانه بودن رفتار وی نداشت. او اساساً استیضاح را برنمی‌تافت و می‌گفت مجلس وقتی به یک وزیر رای اعتماد داد دیگر نباید موجبات عزل وی را فراهم آورد. او انتظار داشت مجلس تابع نظر رئیس قوه مجریه باشد و شاید یکی از دلایل حضور چندین باره او، همین ذهنیت بود وگرنه دلیل ندارد در جلسه‌ای که یک طرف آن وزیر است و طرف دیگر آن نمایندگان مجلس، رئیس‌جمهور بخواهد با حضورش از نمایندگان به هر ترتیب ممکن که شده رای اعتماد بگیرد.»
- اساساً برخی وزارتخانه‌ها را نمی‌توان شامل قانون استیضاح کرد از جمله اطلاعات، نفت، امور خارجه، دفاع و حتی وزارتخانه‌هایی چون نیرو، جهاد و غیره اما وزارتخانه‌هایی نظیر راه و شهرسازی به دلیل گستردگی وظایف، دستگاه‌های ذی‌ربط و درگیری‌های متعدد با حوزه‌های انتخابیه نمایندگان عملا به اصطلاح، استیضاح‌خور آنها ملس‌تر است.
- وزارت کار از وقتی شستا را در اختیار دارد بیشتر مورد توجه نمایندگان قرار گرفته و دیگر شرکت‌های تابعه. زمزمه‌هایی وجود دارد که نمایندگانی که برای امتیازگیری از این وزارتخانه دست خالی برمی‌گردند خیلی راحت زیر برگه استیضاح را امضا می‌کنند و شاید به همین دلیل است که در مدت زمان
هفت ماهه دو بار ربیعی لباس رزم برای حضور در جلسه استیضاح پوشیده است.
- بیشتر از آن که سه بار استیضاح شدن آخوندی برای من تعجب‌آور باشد رای اعتماد گرفتن در هر سه مورد برای من جالب‌تر است! گویی آخوندی از یک راز و رمز و قدرت جادویی برخوردار است.
- وزیر علوم یک بار استیضاح شد و سیاسی بود و ابدا ایرادگیری‌ها کاری نبود!
- فشارها بر وزارت علوم بیشتر از بیرون مجلس هدایت می‌شود. در فقره استیضاح فرجی دانا هرگز بحث بر سر کارایی و عدم کارایی نبود، بلکه از ابتدا هم طیف اصولگرای مجلس راضی به وزیر شدن فرجی‌دانا نبود اما اصرار حسن روحانی باعث شد تا او رای بگیرد اما وزارتش یک ساله هم نشد.
- این که ادعا کنیم هیچ استیضاحی سیاسی نیست، ادعای از بن و پایه اشتباه است! اما وقتی همه استیضاح‌ها را بررسی کنیم طبیعی است به دو مورد یعنی نوری و فرجی دانا هم بربخوریم که جناح حاکم در مجلس به نوعی دست به یک تسویه‌حساب نرم علیه رئیس‌جمهور و جناح رقیب زد.
- در نظارت استصوابی شورای نگهبان هم عملا این اتفاق برای نمایندگان مجلس نیز رخ می‌دهد؛ کم‌حاشیه‌ترین‌ها، محافظه‌کارترها و خلاصه کسانی که قرار نیست درسرآفرین باشند راهی مجلس می‌شوند و ریشه استیضاح‌های بعضاً سیاسی از همین جا شکل می‌گیرد.
- استیضاح عبدالله نوری و رضا فرجی دانا سیاسی‌ترین استیضاح انجام گرفته پس از انقلاب بوده است.
- شستا یعنی پول، یعنی پست، یعنی قدرت و ثروت پس طبیعی است که چنین وزارتخانه‌ای (کار) بیشتر تحت فشار باشد!
- وقتی تمام نظام تحت فشار است، هدایت بخش‌های مهمی از این فشار به سمت دولت درست نیست. در اتفاقات و معضلات به وجود آمده تنها و تنها دولت مقصر نیست که با سوال از حسن روحانی و استیضاح ربیعی همه چیز به حالت اول بازگردد. در این جا این احساس به افکار عمومی داده می‌شود که بخش‌هایی از مجلس در تلاش هستند تا خود را تطهیر کنند یعنی با انداختن گناه روی دوش رئیس‌جمهور و وزرا خود را تطهیر کنند اما غافل هستند از تصمیم‌گیری نهایی افکار عمومی!
- مردم خواهان بهبود اوضاع هستند اما این بهبود را در سوال از حسن روحانی یا استیضاح وزرا دنبال نمی‌کنند. آنها می‌خواهند اقتصاد نظم بگیرد. ریشه فسادها خشکانده شود و سوء‌مدیریت‌ها تمام شود اما بخش‌هایی از مجلس در این تلاش است تا رئیس‌جمهور و ربیعی را به عنوان قربانی به پیشگاه ملت تقدیم کند اتفاقی که بعید است رخ دهد.
- شاید برخی از نمایندگان به دنبال این هستند که بگویند وضعیت اقتصادی بد است و ملت تحت فشارند ولی ما تقصیری نداریم و می‌خواهند مجلس را به نوعی تطهیر کنند به نظرم نه. مجلس و قوه قضائیه و نه هیچ نهادی نمی‌تواند خود را تطهیر کند اشتباه یا درست همه در آن سهیم هستند و این اشتباه است دولت را مقصر بدانیم و دیگران را تطهیر کنیم. این که مجلس دنبال این باشد یکی مانند علی ربیعی را فلک کند اوضاع آرام می‌شود. اگر دنبال چنین چیزی باشند مسیر خطاست و جواب نمی‌دهد!
- برخی نمایندگان می‌خواهند به جامعه چنین القا کنند که بگویند ما دولت را وادار کرده‌ایم به مشکلات مردم توجه کند. این حرف کاملا نابجا هست و راهش این نیست، این که فکر کنیم یک حلقه ضعیف را می‌گیریم و فلک می‌کنیم تا اوضاع آرام شود این اصطلاح که یکی را فلک کنیم تا اوضاع آرام شود یک سیاست قجری است و در زمان فعلی جواب نمی‌دهد.
- می‌خواهند شوک وارد کنند! نمی‌خواهم به تعبیر شما بگویم که می‌خواهند صحنه تصادف را بر هم زنند اما به نظر می‌رسد در مجموع اتفاقاتی دارد می‌افتد که نابجا است، ناصواب است. این حرکت‌ها عملاً نمی‌تواند تماشاگر را راضی کند. به نظر من هر دوی تلاش‌های مجلس یعنی سوال از رئیس‌جمهور و استیضاح ربیعی غلط است! جواب نمی‌دهد! مردم را راضی نمی‌کند شاید برعکس بر التهابات بیفزاید بالاخره دولت آن چنان هم بدون حامی نیست! کسانی هستند که همچنان می‌کوشند راه اصلاح امور را باز نگه دارند. سوال و استیضاح عملاً تلاش برای بستن تمامی راه‌های ممکن و ناممکن است.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید