نمی‌توان دمشق را از مدار تهران خارج کرد

آفتاب‌‌نیوز :  روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز در گزارشی با بررسی روابط اقتصادی و سیاسی تهران - دمشق می‌نویسد: «اوایل سا‌ل‌ آینده طبق برنامه‌ریزی انجام شده اولین خط تولید خودروهای ایرانی در سوریه آغاز به کار می‌کند، آنها نام ایرانی (سمند) دارند و در کارخانه‌ای تولید می‌شوند که مقداری از منابع مالی آن توسط یک کارخانه خودرو سازی ایرانی (ایران‌خودرو) پرداخت شده و قسمت‌هایی از تجهیزات آن نیز در ایران ساخته می‌شود، این در حالی است که سوریه امیدوار است دو سیلوی گندم چند میلیون دلاری، یک کارخانه‌ تولید سیمان و یک کارخانه ماشین‌سازی دیگر در شمال سوریه برای تولید 1200 دستگاه اتوبوس را با کمک ایران ایجاد نماید».

نیویورک تایمز در ادامه می‌افزاید: «دو کشور همچنین در حال مذاکره برای ساخت یک پالایشگاه نفت، باز کردن یک بانک مشترک، پروژه‌های خانه‌سازی، توسعه ژنراتورهای برق و یک روز اتصال خطوط راه‌آهن خود از طریق عراق هستند».
در همین حال کاخ سفید شروع به تجدیدنظر در استراتژی‌ خود در قبال خاورمیانه و مخصوصا چگونگی آرام کردن اوضاع در عراق کرده و با فشارهای زیادی برای جذب مجدد سوریه به خود روبه‌رو است. تعدادی از تحلیل‌گران غربی چنین ادعا می‌کنند که می‌توان سوریه را از نفوذ ایران خارج کرد و متقاعد نمود که منافع طولانی مدت آن در گرو رابطه با غرب است. 

نیویورک تایمز چنین ادامه می‌دهد: «اما واشنگتن سال‌ها برای انزوای سوریه تلاش کرده در حالی‌که ایران برای چندین دهه برای تقویت روابط خود با سوریه در زمینه‌های گوناگون سیاسی، اقتصادی، نظامی و مذهبی تلاش کرده است.»

 نیویورک تایمز در ادامه گزارش خود با طرح این ادعا که ایران کشوری با مراکز قدرت مختلف است که هر کدام از آنها منابع مالی جداگانه‌ای برای خود دارند می‌نویسد: «ممکن است همه این مراکز مستقیما توسط دولت مرکزی کنترل نشوند ولی همگی آنها به افزایش نفوذ ایران در سوریه کمک می‌کنند». 

تعدادی از دیپلمات‌های‌ غربی در ایران در این خصوص می‌گویند: «حتی اگر آمریکا برای جدایی سوریه از ایران تلاش کند رهایی دمشق از مدار تهران تقریبا غیر ممکن است». یک دیپلمات اروپایی در سوریه نیز که به دلیل اجتناب از مخالفت مقامات سوری نخواسته نامش فاش شود در این خصوص می‌گوید: «ایرانی‌ها پیش از آنچه ما متوجه آن باشیم و از آن باخبر باشیم در آنجا کار کرده‌اند». 

نیویورک تایمز در ادامه با اشاره به اینکه تحلیل‌گران می‌گویند که تلاش‌های ایران برای گسترش نفوذ خود در خاورمیانه از 2 یا 3 سال پیش افزایش یافته می‌نویسد: «ایرانی‌ها با افزایش قیمت نفت و سیاست‌های آمریکا در منطقه که منجر به از بین‌رفتن دشمنان ایران (صدام حسین در عراق و طالبان در افغانستان) شده انگیزه پیدا کرده‌اند». دیپلمات‌ها همچنین با مقایسه روابط ایران با لبنان و سوریه می‌گویند: «در سوریه روابط با ایران بیشتر رسمی و کمتر عمومی است ولی نتایج تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند».

نیویورک تایمز در نتیجه‌گیری خود می‌نویسد: «آمریکا با تحریم‌ اقتصادی سوریه و فراخوانی سفیر خود از این کشور بعد از ترور رفیق حریری نخست وزیر پیشین لبنان دسترسی خود به مقامات سوریه را کم کرده در حالی‌که روابط اقتصادی ایران با سوریه خیلی پیچیده است و تهران سرمایه‌گذاری‌های زیادی در این کشور انجام داده است، کارشناسان می‌گویند اگر غرب ‌می‌خواهد کاری انجام دهد باید طرز برخورد خود با سوریه را تغییر دهد».

آمریکا مدتهاست که برای جدای کردن سوریه از ایران از سوی متحدان خود تحت فشار است. بعد از آغاز درگیری بین اسرائیل و حزب‌الله لبنان، بسیاری از تحلیلگران پیشنهاد مذاکره مستقیم آمریکا و سوریه را مطرح می‌کردند و مقاماتی در واشنگتن نیز مدعی بودند برای مقابله با قدرت گرفتن حزب‌الله، آمریکا باید میان ایران و سوریه شکاف ایجاد کند.

در همین خصوص شبکه خبری بی‌بی‌سی نیز چندی پیش در گزارشی با اشاره به تلاش‌های آمریکا برای ایجاد شکاف در روابط تهران – دمشق نیز نوشت: «ایران و سوریه نزدیک به سه دهه است که متحدان استراتژیک یکدیگر هستند و بخش عمده این اتحاد بر پایه دشمنی مشترک آنها با رژیم صدام حسین در عراق بود، ‌حتی برخی تحلیلگران معتقدند که با سقوط حکومت صدام، اتحاد ایران و سوریه تا حدی تضعیف شده است».

بی ‌بی سی در ادامه افزود: «ادوارد لاتواک از پژوهشگران مرکز بین‌المللی مطالعات استراتژیک معتقد است ائتلاف ایران و سوریه یک اتحاد استراتژیک نیست بلکه بیشتر از روی سهولت و ناچاری است، زیرا اتحاد با ایران فارسی زبان و شیعه موجب انزوای سوریه عرب و سنی مذهب در بین دیگر اعراب می‌شود».

نویسنده گزارش بی.بی.سی با طرح این ادعا که «در واقع سوریه چندان از روابط فعلی خود با ایران راضی نیست» افزود: «دیوید لش، استاد دانشگاه ترینیتی که چندین بار با بشار اسد دیدار کرده می‌گوید یک بار زمانی که از بشار اسد در مورد روابط نزدیک او با ایران و کره شمالی سؤال کرده بود اسد به او گفت: «من چاره‌ای ندارم به هر حال مجبورم که دوستانی داشته باشم». او نتیجه می‌گیرد که احتمالا با ارائه مشوق‌های مناسب به سوریه مانند بازگرداندن بلندی‌های جولان طی یک قرارداد صلح جامع، سوریه حاضر به کاهش روابط خود با ایران می‌شود. البته او تأکید می‌کند که به دلیل بی‌اعتمادی بشار اسد به جرج بوش،‌ بعید است چنین توافقی در زمان دولت فعلی آمریکا صورت گیرد.

آن گزارش افزود: «ترور رفیق حریری، نخست وزیر اسبق لبنان در سال 2005 و متهم ساختن برخی مقامات سوریه به مشارکت در طراحی این ترور موجب انزوای سوریه از جامعه جهانی شد. این مسأله موجب خروج ارتش سوریه از لبنان پس از 3 دهه حضور نظامی در این کشور شد. از آن زمان تا کنون سوریه فرصت چندانی برای ایفای نقش جدی در منطقه به دست نیاورده است».

نویسنده گزارش در عین حال تأکید کرد که تمایل سوریه به بازسازی نقش خود در منطقه لزوماً به معنای قطع اتحاد با ایران نیست و به نقل از عباس ملکی، معاون سابق وزیر خارجه ایران نوشت: «این نخستین بار نیست که آمریکا سعی دارد بین ایران و سوریه شکاف ایجاد کند و تمام این تلاش‌های قبلی با شکست مواجه شده است زیرا روابط تهران و دمشق بسیار عمیق است و طی یک یا دو ماه شکل نگرفته است».

ملکی که از پژوهشگران مرکز تحقیقاتی دانشگاه هاروارد است گفت: «ممکن است سوریه به توافقی ظاهری با غرب دست یابد اما این مسأله چندان ایران را نگران نمی‌کند زیرا دولت سوریه برنامه بلندمدت و استراتژیکی برای روابط دوستانه با ایران دارد».