رسانه هايي در حال رشد ولي بدون امنيت

آفتاب‌‌نیوز :  در آن زمان شکیر گزارشي راجع به يك گروه اسلامي نوشته بود كه زنان را مجبور به پوشيدن حجاب مي كرد. رساله اي دست به دست مي گشت و نام افرادي كه دشمن اسلام محسوب مي شدند در آن چاپ شده بود و نام عذرا نيز در آن ليست جاي داشت.
اين روزنامه نگار اخيرا در مصاحبه اي گفته است: من هنوز نمي دانم به چه دليلي مرا نكشت، شايد فقط يك هشدار بوده است.
در دفتري مملو از روزنامه هاي قديمي و يادگارهاي كوچكي از سفرهاي خاورميانه اش ، عذرا مي گويد: چيزهايي كه هميشه همراه دارم يك تلفن، يك نوت بوك و يك كلت 7 ميلي متري است.
2 سال بعد از شروع به كار روزنامه عراق امروز، در حال حاضر به صورت روزانه و در 5000 نسخه به چاپ مي رسد. و اين كشور در حالي خود را با رشد رسانه هاي نوظهور و آزادي مطبوعات وفق مي دهد كه در حاشيه اين عصر طلايي، تبعات جبران ناپذيري به بار مي نشيند.
طبق گزارشات فدراسيون جهاني روزنامه نگاران از مارس 2003 تاكنون حداقل 85 روزنامه نگار و ساير كاركنان آژانس هاي خبري كه غالبا عراقي بوده اند كشته شده اند.
در ماه هاي اخير علاوه بر كشته شدن 5 روزنامه نگار در فاصله 4 روز كه احمد رعباعي گزارشگر الصباح نيز جزو اين 5 نفر بود، دستگيري و زنداني شدن دو مقاله نويس به دنبال يك سري مقالات در انتقاد از دولت محلي و پليس شرايط كار را در اين كشور سخت تر كرده است.
رابرت شاو، ناظر حقوق بشر و اطلاعات فدراسيون جهاني روزنامه نگاران مي گويد: در اين لحظه تقريبا همه چيز در عراق بد پيش مي رود، اما شرايط براي روزنامه نگاران به مراتب بدتر است. او مي افزايد: وقتي رسانه هاي غربي نيروهايشان را به اينجا اعزام مي كنند آنها را با شرايط خطرناك آشنا كرده و آموزش مي دهند و تجهيزات لازم را در اختيار اين افراد قرار مي دهند و همه را بيمه مي كنند. اما در همين حال گزارشگران عراقي كمي از چنين خدماتي بهره مند هستند و اگر در طول كار اتفاقي هم برايشان رخ دهند، خانواده هايشان نمي توانند كمترين ادعايي داشته باشند.
روزنامه نگاري در عراق همواره حرفه خطرناكي بوده است. در زمان صدام حسين پسرش عدي كه به بي رحمي و وحشيگري معروف بود ناظر و سرپرست رسانه هاي عراق بود. روزنامه ها در آن روزها مجبور بودند در صفحه اول عكس صدام و يا عكس پسرش عدي را كار كنند و در صورتي كه درصدد انجام مصاحبه با مقامات دولتي بودند مي بايست از دو هفته قبل سوالات را مي فرستادند و كمترين اشتباهي براي دولت غيرقابل گذشت بود.
بعد از سقوط صدام حسين نزديك به 200 روزنامه، مجله و ساير نشريات در سراسر كشور عراق ظاهر شد. بهار مطبوعات به روزنامه نگاران امكان مي داد آزادانه تر بنويسند.
ريچارد اشمايرر كارشناس امور عمومي در سفارت آمريكا در بغداد مي گويد: در ابتدا سطح مسئوليت پذيري و حرفه اي گري رسانه اي، چندان چشمگير و قابل توجه نبود اما، الان با كاهش تعداد، رشد فزاينده اي را از نظر كيفي در مطبوعات شاهد هستيم. اين موضوع اميدواركننده است چرا كه رسانه ها يك عنصر تاثيرگذار و لازم در فرايند توسعه عراق هستند.
اما امروزه نتيجه تحقيقات حاكي از آن است كه بيشتر عراقي ها اخبار را از طريق تلويزيون پيگيري مي كنند. در حالي كه فقط در بغداد نزديك به 100 نشريه چاپي از روزنامه هاي مستقل گرفته تا خبرنامه هاي كه به صورت نامنظم توسط احزاب سياسي و گروه هاي مذهبي چاپ مي شود، منتشر مي گردد پربيننده ترين شبكه تلويزيوني شبكه العراقيه وابسته به دولت عراق و پرتيراژترين روزنامه، روزنامه الصباح با تيراژي بيشتر از 50.000 نسخه در روز است، كه بعد از اشغال عراق توسط آمريكا به چاپ رسيد. از ديگر روزنامه هاي پرطرفدار، الزمان است كه در زمان صدام در لندن به چاپ مي رسيد و الان در بغداد و بصره منتشر مي شود.
قيص 28 ساله كه قبلا گزارشگر روزنامه بوده و در حال حاضر بخش سياسي راديو عراق را پشتيباني مي كند بيشتر وقت روزانه خود را در منطقه سبز حفاظت شده بغداد كه محل تمركز سفارتخانه ها و دفاتر دولتي است مي گذراند. او مي گويد: ما مي توانيم هر چيزي را گزارش كنيم و عملكرد هر شخص را نقد كنيم.
اما از سوي ديگر برخي از روزنامه نگاران معتقدند روزنامه نگاري حرفه اي چندان كه گفته مي شود آسان نشده است چرا كه برخي از مقامات امنيتي و دولتي در برابر آنها مقاومت كرده و حتي گزارش هايي مبني بر تهديد برخي از خبرنگاران و ضبط وسائل آنها از قبيل دوربين و كامپيوترهاي همراه ارائه شده است. برخي ديگر نيز از اين موضوع شكايت دارند كه مقامات عراقي با رسانه هاي غربي رفتار بهتري دارند. گفته مي شود كه خارجي ها هر زمان كه تمايل داشته باشند و با هر كسي كه بخواهند مي توانند مصاحبه كنند در حالي كه عراقي ها ناديده گرفته مي شوند.
علي رغم وجود چنين موانعي روزنامه نگاري به عنوان يك شغل اين روزها بسيار پرطرفدار است. بنابه گفته حميده سميسم از مسئولين دانشكده اطلاعات دانشگاه بغداد در سال جاري 750 دانشجو در رشته روزنامه نگاري ثبت نام كرده اند كه در مقايسه با رقم 500 نفري ثبت نام اين دانشكده در 2 سال پيش رشدي 50 درصدي داشته است.
او ادامه مي دهد: اين حرفه، حرفه اي خطرناك است، اما چه كاري در عراق امروز خطرناك نيست، 4 نفر از دانشجويان من از 2003 تاكنون كشته شده اند.
هيأت روزنامه نگاران ملي با كمك فدراسيون بين المللي روزنامه نگاران، كلاس هايي براي آشنا كردن آنها با شرايط خطرناك ترتيب داده اند كه تا كنون 60 روزنامه نگار در بغداد، بصره و ساير شهرها در اين كلاس ها شركت كرده و دوره مذكور را به پايان رسانده اند .
از سوي ديگر ايالات متحده با وجود اينكه حمايت مالي خود را از رسانه ها در ژانويه 2004 قطع كرد اما كارگاهي در منطقه سبز براي روزنامه نگاران برقرار كرده است هر چند فقط 14 خبرنگار از 2003 تاكنون توسط خود نيروهاي آمريكايي كشته شده اند.
عذرا شكير مي گويد: با هر سياستمداري كه مصاحبه مي كنم اولين چيزي كه مي خواهد بداند اين است سني هستم يا شيعه. او معتقد است خبرنگاران و گزارشگران وابسته به احزاب و گروه هاي مذهبي از سطحي از مصونيت برخوردار هستند اما اين موضوع شامل حال روزنامه نگاران مستقل نمي شود. او كه در حال تكميل دوره دكتري روزنامه نگاري در دانشگاه بغداد است اميدوار است روزی عراق تبديل به پايگاهي چند رسانه اي شود كه منطقه را با اطلاعات ارزشمند تغذيه كند و برخلاف بسياري از جوانان ديگر اعتقادي به خارج شدن از عراق ندارد و مي گويد: اينجا من مي توانم به خودم و كشورم كمك كنم. علاوه بر اين تأسيس يك روزنامه پرمخاطب و هدايت كشورم آرزوي من است . چرا بايد كشورم را ترك كنم؟ وحشتي از اين شرايط ندارم.