آیا برجام بدون آمریکا زنده است؟
آیا برجام زنده است؟ این سوال از همان ابتدای حصول و اجرای این توافقنامه در میان جناح‌های مختلف چه در داخل ایران و چه در خارج از کشور مطرح بود اما پس از اقدام دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا در اردیبهشت سال گذشته در کناره‌گیری از توافق هسته‌ای، این پرسش به شکل جدی‌تری عنوان و این بحث مطرح شد که آیا برجام بدون امریکا می‌تواند دوام داشته باشد؟
آفتاب‌‌نیوز :
اروپایی‌ها در ابتدای کناره‌گیری امریکا از برجام بسیار جدی پای کار ایستادند و تصور بر این بود که قصد دارند برجام را زنده نگه دارند اما گذر زمان دو موضوع را در این باره نمایان کرد؛ یکی اینکه اروپایی‌ها در این قضیه حتی اگر در گفتار هم جدی باشند امکانات بالفعل آنها اجازه نمی‌دهد که مانند گذشته عمل کنند. مساله دوم این بود که قرار نیست منافع حاصل از برجام تنها به یکسری از کشورها برسد. مذاکرات برجام براساس راهبرد برد – برد آغاز و پیش رفت و مبنای اولیه این بود که نتیجه مذاکرات به گونه‌ای باشد که تمام حاضران در جمع 1+5 بتوانند از منافع این توافق بهره‌مند شوند.
با گذشت یک سال از کناره‌گیری امریکا از برجام، به نظر می‌رسد که امکانات بالفعل اروپایی‌ها کمتر از آن چیزی بود که ادعا می‌کردند و رفتار اروپا در میدان عمل در این مدت نشان داده که حتی اگر اراده سیاسی داشته باشند ابزار زیادی برای اجرایی کردن این اراده در دست ندارند. همزمان اروپایی‌ها در نوعی هم‌صدایی با امریکا، با مطرح کردن سایر مسائل و قرار دادن آنها در کنار موضوع توافق هسته‌ای، به نوعی برجام را از هسته اصلی خود خارج می‌کنند. یکی از موضوعاتی که در یک سال گذشته به کرات از زبان اروپایی‌ها شنیده شده مساله توانمندی موشکی ایران بوده است و این در حالی است که توان دفاعی ایران از جمله مباحثی نیست که بتوان آن را در چارچوب برجام قرار داد.
اروپا و امریکا در حالی در مخالفت با فعالیت‌های موشکی ایران از مذاکره در این باره سخن می‌گویند که این مساله با امنیت ملی ما گره خورده و نشستن پای میز مذاکره به نام برجام و مطرح کردن بحث توان دفاعی جمهوری اسلامی ایران طبیعتا مورد اقبال مسوولان نظام قرار نخواهد گرفت. با وجود آنچه در یک سال گذشته بر توافق هسته‌ای گذشت و برخی زیاده‌خواهی‌های غیربرجامی که مطرح شد اما نمی‌توان با قطعیت گفت که برجام زنده نیست. هرچند این توافق توان سابق را ندارد اما باید با اقدامات چندجانبه از جمله با اقدامات مثبت اروپایی‌ها آن را به توان سابق یا نزدیک به توان اولیه آن بازگردانیم. آیا می‌توان امیدوار بود که اروپایی‌ها دست به اقدامی برای حفظ و ادامه حیات برجام بزنند؟
در پاسخ به این سوال باید گفت حرکت اروپایی‌ها در این مسیر بسیار سطحی و کند بوده است. این موضوع به سیستم تصمیم‌سازی اروپا بازمی‌گردد که دارای روندی چند لایه است. از طرفی دیگر به نظر می‌رسد اروپایی‌ها چندان مستقل از امریکایی‌ها نمی‌توانند حرکت کنند. شاید هم تمایل به این کار داشته باشند اما توان آن را ندارند. توقع ما این بود که اروپایی‌ها بیش از میزانی که اکنون در برجام مشارکت می‌کنند به موضوع ورود پیدا کنند اما به نظر می‌رسد که این تمایل تنها یک نوع ابراز علاقه‌مندی شفاهی است. طبیعتا اگر یک طرف برجام که ایران باشد از منافع حاصل از آن بهره‌مند نشود، ادامه بقای برجام بسیار سخت خواهد شد.
در چند روز اخیر مقام‌های متفاوت در ایران درباره واکنش احتمالی تهران نسبت به نقض برجام از سوی امریکا و تعلل سایر اعضا هشدار داده‌اند. قطعا ایران باید آماده هر نوع اقدامی باشد و این نوع اقدامات نیز باید متناسب با اقدام طرف مقابل باشد. اتحادیه اروپا و امریکا نباید تصور کنند که با هر فشار و با هر کنش منفی که در قبال ایران انجام می‌دهند، ایران کماکان در برجام باقی خواهد ماند. معاهدات و توافقنامه‌ها تا زمانی محترم و قابل اجرا هستند که از سوی طرف‌های امضا‌کننده به‌طور مساوی مورد احترام قرار گیرد. قطعا جمهوری اسلامی ایران نیز برای حرکت‌هایی که منافع آن را نادیده بگیرد، باید حرکت‌هایی متناسب با آن در چارچوب روابط و حقوق بین‌الملل طراحی و اجرایی کند.
منبع: روزنامه اعتماد
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید