گزارش ویژه از اجلاس مجمع جهانی اقتصاد

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: نشست روز سه‌شنبه «مجمع جهانی اقتصاد» در قطر در حالی تشکیل شد که «دکتر حسن روحانی»،‌ «دکتر محمد جواد لاریجانی»،‌ «دیوید اوئن» وزیر خارجه سابق انگلیس، «المحمود» وزیر مشاور خارجی قطر و «عبدالله جناحی» معاون شورای بازرگانی اعراب 5 میهمان ویژه آن بودند. 

به گزارش خبرنگار آفتاب از قطر، این مراسم که بخش مهمی از آن به صورت مستقیم از شبکه تلویزیونی الجزیره بر روی آنتن رفت، همچنین با پوشش قابل توجه رسانه‌ای در داخل و خارج کشور مواجه شد و مورد توجه تحلیلگران منطقه قرار گرفت.

در ابتدای این نشست، دکتر حسن روحانی نماینده رهبری معظم انقلاب در شورای عالی امنیت ملی ایران و دبیر سابق این شورا با اشاره به خلاء موجود در منطقه در زمینه‌های اعتماد، امنیت، ثبات و همکاری تاکید کرد «زمینه‌های همکاری و اتحاد در بین کشورهای منطقه بسیار قوی است چرا که این منطقه دارای اشتراکات عمیق فرهنگی و دینی و تاریخی است». روحانی بر این مبنا بر دو نکته تاکید ورزید؛ نخست آن که شکل‌گیری همکاری عمیق بین کشورهای منطقه یک ضرورت واقعی است و دوم آن که نیروهای نظامی خارجی بایستی از منطقه خارج شوند تا مقدرات منطقه به دست خود کشورهای منطقه اداره شود». 

روحانی پس از آن با ارایه یک طرح 10ماده‌ای تاکید کرد در صورت ایجاد یک چارچوب جدید در منطقه می‌توان محیط خلیج فارس را به محیطی برای امنیت و همکاری جمعی و توسعه پایدار تبدیل نمود. 

عضو مجمع تشخیص مصلحت و نماینده مقام معظم رهبری در شورای عالی امنیت ملی در طرح 10 ماده‌ای خود تاکید کرد «برداشتن تدریجی انواع محدودیتها در مورد همکاری‌های سیاسی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی» می‌تواند به عنوان هدف نهایی در دستور کار کشورهای منطقه قرار گیرد.

دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی و مسئول پرونده هسته‌ای ایران در دو سال نخست همچنین از کشورهای منطقه خواست «ایجاد یک کنسرسیوم مشترک غنی‌سازی بین کشورهای منطقه جهت تامین سوخت و سایر موارد صلح‌آمیز هسته‌ای تحت نظارت آژانس» را در دستور کار خود قرار دهند.

ایجاد «سازمان امنیت و همکاری‌های خلیج فارس» شامل 6 کشور G.C.C به اضافه ایران و عراق براساس بند 8 قطعنامه 598 شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز از دیگر پیشنهادات روحانی به «مجمع جهانی اقتصاد» در راستای ایجاد محیطی جدید در خلیج فارس بود. همچنان که وی ساماندهی «ترتیبات امنیتی مشترک» در قالب سیستم امنیت دسته‌جمعی در زمینه مبارزه با تروریسم، افراط گرایی، فرقه‌گرایی، جنایات سازمان یافته، قاچاق مواد مخدر و دیگر نگرانی‌های امنیتی مشترک را نیز مورد تاکید قرار داد و خواستار گسترش و توسعه همکاری‌های تجاری با توجه به ظرفیتهای موجود مبادلاتی و انجام سرمایه‌گذاری‌های مشترک در طرح‌های اقتصادی جهت دستیابی به «تجارت آزاد» بین کشورهای منطقه شد.

متن کامل طرح 10ماده‌ای روحانی در اجلاس قطر [کلیک کنید]

روحانی در ادامه از این که «در این منطقه بسیار مهم و استراتژیک علی‌رغم وجود پتانسیل همکاری‌های اقتصادی و تجاری به دلیل مشترکات دینی، فرهنگی، تاریخی و سلایق مشترک، شاهد همکاری‌های بسیار محدود هستیم» شدیداً ابراز تاسف کرد و این موضوع را ناشی از دو دلیل عمده دانست:

1ـ عدم وجود اراده سیاسی کافی جهت همکاری‌های اقتصادی به دلیل خلا اعتماد کافی در بین کشورهای منطقه.
2ـ مداخلات خارجی در این منطقه به ویژه حضور نیروهای خارجی در این منطقه. 

وی افزود: در زمینه مسأله اول حرف زدن و اعلام مواضع کافی نیست بلکه در زمینه هر یک از نگرانی‌ها باید طراحی و برنامه‌ریزی کنیم. مثلا در زمینه مسأله هسته‌ای اگر نگرانی در منطقه وجود دارد باید با طراحی یک چارچوب جامع برای رفع نگرانی اقدام کنیم مثلا در مرحله اول باید برای نظارت داوطلبانه و غیر مداخله‌ جویانه کشورها نسبت به یکدیگر اقدام کرد. در مرحله دوم نسبت به همکاری با یکدیگر در زمینه فن‌آوری هسته‌ای و در نهایت با ایجاد یک کنسرسیوم برای غنی‌سازی منطقه‌ای جهت تهیه سوخت هسته‌ای مورد نیاز اقدام گردد. 

نماینده رهبری در شورای عالی امنیت ملی در ادامه تصریح کرد: در زمینه دیگر یعنی خروج نیروهای خارجی و جلوگیری از مداخلات آنها نیز باید برنامه‌ریزی کنیم. مثلا در جهت یک سیستم امنیت دسته‌جمعی در منطقه و در نهایت ایجاد سازمان امنیت و همکاری منطقه خلیج فارس اقدام کنیم تا زمینه و توجیهی برای حضور و مداخلات آنها باقی نماند. 

پس از سخنان روحانی، وزیر مشاور در امور خارجه قطر در سخنان خود تاکید کرد «ما حق همه کشورهای منطقه شامل ایران را برای برخورداری از انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای را به رسمیت می‌شناسیم». المحمود همچنین یادآور شد تحریم‌های اقتصادی شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران، کمکی به بهود اوضاع منطقه نمی‌کند.

دیوید اوئن (David Owen) وزیر خارجه سابق انگلیس نیز در سخنان خود ابراز امیدواری کرد که «یک دیالوگ جدی با ایران برای حل مسأله هسته‌ای برقرار شود» و گفت: وقتی وزیر خارجه بودم خیلی تلاش کردم که از هسته‌ای شدن پاکستان جلوگیری کنیم اما آنها به بمب دسترسی پیدا کردند و بمب هسته‌ای آزمایش کردند. 

وزیر خارجه سابق انگلیس در ادامه افزود: برای حل مسأله ایران باید یک دیالوگ و مذاکره توسط 1+5 با ایران برقرار شود که مداخله‌ای در مورد حق ایران برای بهره‌مندی از تکنولوژی هسته‌ای نباشد بلکه برای اعتماد سازی در مورد سلاح هسته‌ای باشد. 

اوئن همچنین یادآور شد که «ایران در شرایط فعلی نقشی بسیار کلیدی و تعیین‌کننده در حل مسأله عراق دارد» و از آمریکا و انگلیس خواست برای ثبات و امنیت عراق با ایران همکاری کنند.

عبدالله جناحی معاون شورای بازرگانی اعراب نیز در سخنان خود تاکید کرد: علیرغم جنگ ایران و عراق و مسأله جزایر، روابط اقتصادی منطقه با ایران فعال بوده است و امروز بیشترین ویلاها و آپارتمان‌های دبی را ایرانی‌ها می‌خرند.

دکتر محمد جواد لاریجانی سخنرانی بعدی این نشست بود که در ابتدای سخنرانی خود تصریح کرد «قدرت و توسعه ایران، تهدیدی علیه کشورهای منطقه نیست بلکه سرمایه مهمی برای کل کشورهای منطقه است». لاریجانی یادآور شد ایران آماده است که تکنولوژی هسته‌ای را با کشورهای همسایه خود به مشارکت گذاشته و شریک شود. 

دیپلمات ارشد ایرانی در ادامه افزود: اسرائیل عضو معاهدات هسته‌ای نیست و سلاح‌های هسته‌ای را ساخته است و از حمایت غرب هم برخوردار است اما برای ایران حتی حق تکنولوژی صلح‌آمیز را هم قبول ندارند. 

وی همچنین با اشاره به این که «برنامه هسته‌ای ایران دارای 3 بعد است» گفت: بعد اول بعد علمی و آکادمیک است. دوم اینکه در چارچوب معاهده NPT است و دوم مسأله اعتماد سازی است. برای اتحادسازی باید اعتمادسازی دوطرفه و متقابل باشد و برای هر دو طرف قابل راستی آزمایی باشد.

دکتر روحانی نیز در بخش دیگری از این نشست اعلام نمود که ایران حامی بزرگ مردم منطقه بوده است . ایران به مردم افغانستان برای نجات از سلطه شوروی کمک کرد. ایران برای نجات ملت عراق از دیکتا توری صدام نقش کلیدی داشت و اولین کشوری بود که دولت مردمی و جدید عراق را مورد حمایت قرار داد. ایران با تجاوز اسرائیل به لبنان مخالفت کرده است وتهران با ادامه اشغال منطقه توسط کشورهای خارجی مخالف است. 

وزیر مشاور خارجه قطر نیز با تایید دیدگاه شکل گیری شورای همکاری خلیج فارسیبراساس ضرورت های زمان اعلام کرد که این شورا علیه ایران تشکیل نشده است. وی همچنین تاکید کرد کهGCC از پیشنهاد دکتر روحانی برای همکاریهای منطقه ای و ترتیبات منطقه ای حمایت می کند و قطر در هیچ تهدید یا حمله نظامی علیه ایران شرکت نخواهد کرد.

این مقام قطری تصریح نمود که پیشنهادات اروپا به ایران در مورد ترتیبات امنیتی در منطقه بدون مشورت و اطلاع GCC بوده است و این روند مغایر نظر دکتر روحانی است ، زیرا ایشان معتقد است که امنیت منطقه باید توسط کشورهای منطقه باشد و قطر برای این مهم آماده است.

المحمود همچنین گفت که اعلام ایران در مورد اینکه قصد سلاح هسته ای را ندارد باید عامل اصلی حل و فصل مسئله هسته ای ایران باشد وشورای همکاری خلیج فارس رفتار دوگانه غرب را نمی پذیرد . رفتار غرب در مورد اسرائیل و سلاحهای هسته ای اسرائیل کاملا با رفتار در مورد ایران تبعیض آمیز است و حاکی از یک رفتار دوگانه است.

در بخش دیگری از این نشست نخصصی دیوید اوئن اعلام کرد که کشورهای دارنده سلاح هسته ای آمادگی ندارند که سلاحهای هسته‌ای خود را کنار بگذارند. این موجب انتقاد به کشورهای دارنده سلاح هسته‌ای است که انتقاد بحق و بجایی است. وی اشاره کرد که اسرائیل سلاح هسته ای را با کار مخفی و پنهان بدست آورد و باید صادقانه پذیرفت که اسرائیل به سلاح هسته ای دسترسی پیدا کرده است. 

وزیر خارجه اسبق انگلیس اعلام داشت: اگر من ایرانی بودم و می دیدم که صدام و دیگران دنبال سلاح هسته‌ای هستند، حتی من هم دنبال سلاح هسته‌ای می‌رفتم. باید به طور سازنده در مورد عراق و لبنان و هسته‌ای مذاکره و همکاری کرد. ما اشتباهات زیادی در عراق داشته‌ایم. اما امروز باید همه به فکر ثبات و امنیت عراق باشند. ما به کمک ایران و سوریه نیاز داریم. صدام حسین برای منطقه مضر بود.

دکتر محمد جواد لاریجانی هم در بخش دیگری از ارائه دیدگاهایش اظهار داشت: شیوه‌ای که غربیها با مسائل عراق و افغانستان برخورد می کنند، فاجعه است و ممکن است وضعیت افغانستان در آنده نزدیکتر بدتر از عراق شود.

وی اعلام کرد که من خودم در عراق بدنیا آمده‌ام و 11 سال آنجا زندگی کرده و بزرگ شده‌ام و تفاوتی بین ملتهای ایران و عراق نیست. کشورهای خلیج فارس می توانند بهتر از اتحادیه اروپا، یک اتحادیه موفق برای همکاری تشکیل دهند. اعتماد سازی را باید مرحله به مرحله انجام داد. ایران بهترین منطقه برای سرمایه گذاری اعراب است.

عبدالله جناحی در دور پایانی اظهاراتش گفت: نفوذ قدرتهای بزرگ مثل ایران و عربستان و مصر در منطقه مثبت است همانطور که قدرتهای بزرگ اروپا مثل آلمان و انگلیس و فرانسه در اروپا نفوذ اصلی را دارند.

وی در پایان پیشنهاد دکتر روحانی برای ایجاد سازمان همکاری‌های منطقه‌ای خلیج فارس و اعتمادسازی بین کشورهای منطقه را پیشنهادی «بسیار ارزشمند» دانست و گفت البته نگرانی های اعراب از ایران نیز باید در همین چارچوب رفع شود.