فلاحت پیشه: تنش ایران و آمریکا مهار شده است
رئیس سابق کمیسیون امنیت ملی مجلس گفت: بر خلاف تحلیلگرانی که می‌گویند سقوط پهپاد موجب افزایش تنش‌ها می‌شود، من آن را یک عامل بازدارنده در مقابله ایران و آمریکا می‌دانم.
از خاورمیانه این روزها بیش از همیشه خبر مخابره می‌شود. دونالد ترامپ مدعی است ۱۰ دقیقه قبل از حمله به ایران دستور توقف حمله را صادر کرده و از سوی دیگر ایران پهپاد غول‌پیکر و گران‌قیمت آمریکا را بدون هیچ تعارفی مورد اصابت موشک‌های خود قرار داده است.
ماهاتیر محمد، نخست‌وزیر شهیر مالزی در اظهاراتی هشداردهنده عنوان کرده در صورتی که آمریکا به ایران حمله کند جنگ جهانی سوم آغاز خواهد شد؛ هشداری که بسیاری از رهبران سیاسی جهان با آن هم‌عقیده هستند.
به همین دلیل و برای تحلیل و بررسی جنگ احتمالی ایران و آمریکا «آرمان» با دکتر حشمت‌الله فلاحت‌پیشه رئیس سابق کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی و تحلیلگر روابط بین‌الملل گفت‌وگو کرده است. فلاحت‌پیشه معتقد است: «تنش بین ایران و آمریکا از نقطه اوج عبور کرده و در شرایط کنونی ما در نقطه اوج به سر نمی‌بریم. پس از سقوط پهپاد این نقطه اوج خیلی زود فروکش کرد. این اتفاق در درون کاخ سفید نیز وجود داشت و مشاهده کردیم فضای کاخ سفید از حالت جنگی خارج شده و بیشتر به سمت دیپلماسی حرکت می‌کند. نکته بااهمیت در این زمینه این است که مقدماتی که در تنش بین ایران و آمریکا شکل گرفت اگر در مقابل هر کشور دیگری در جهان شکل می‌گرفت نتیجه‌ای به‌جز جنگ نداشت.»
در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.
ترامپ مدعی است ده‌دقیقه قبل از حمله آمریکا به ایران حمله را متوقف کرده است. آیا این یک بلوف سیاسی است یا واقعیت دارد؟
این ادعا آخرین برگی است که ترامپ در جنگ روانی علیه ایران از آن استفاده می‌کند. تصمیم‌گیری درباره جنگ در آمریکا یک تصمیم تصادفی و خلق‌الساعه نیست و معمولاً همه جوانب جنگ را می‌سنجند و سپس تصمیم‌گیری می‌کنند. در نتیجه این ادعا که ترامپ ده دقیقه قبل از حمله آن را متوقف کرده قابل قبول نیست. چند ماه قبل جلسه‌ای در کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی با حضور سردار حاجی‌زاده فرمانده هوافضای سپاه برگزار شد. پس از این جلسه و با شنیدن سخنان سردار حاجی‌زاده بنده در جمع خبرنگاران عنوان کردم که به آمریکا توصیه می‌کنم با ایران وارد جنگ نشود. بدون‌شک هیچ پرنده آمریکایی در آسمان ایران مصون نخواهد بود و توانایی پدافند موشکی ایران به اندازه‌ای است که هیچ متجاوزی جان سالم به‌در نخواهد برد. در نتیجه آمریکا نمی‌تواند جنگ با ایران را مدیریت کند.
بر اساس راهبرد امنیت ملی جمهوری اسلامی از هر نقطه‌ای که ایران مورد حمله قرار بگیرد به همان نقطه حمله خواهد کرد و در این زمینه با کسی تعارف ندارد. این راهبرد نیز مربوط به امروز نیست و بلکه ۲۸ سال است که این راهبرد علیه آمریکا شکل گرفته است. در طول سال‌های گذشته آموزش نیروهای نظامی، تولیدات نظامی داخلی، خرید تجهیزات نظامی و همچنین مهندسی معکوس همگی در چارچوب این راهبرد تعریف شده‌اند. امروز توانایی پدافندی و آفندی نظامی ایران به جایی رسیده که روس‌ها عنوان می‌کنند این توانایی برای ما افسانه‌ای به نظر می‌رسد. ترامپ پس از این ادعا موضع خود را تغییر داد و تلاش کرد اظهاراتی مبتنی بر واقعیات بیان کند. به همین دلیل نیز موضوع مذاکره بدون پیش‌شرط با ایران را مطرح کرده است. ترامپ به‌خوبی به این نکته آگاهی دارد که کاهش تنش با ایران علاوه بر اینکه به سود آمریکا خواهد بود، به سود همه کشورهای جهان است. گواهی سخنان بنده اظهارات ماهاتیر محمد نخست‌وزیر مالزی است که عنوان کرده جنگ آمریکا با ایران، جنگ جهانی سوم را به راه خواهد انداخت. ایران کشوری نیست که بتوان آن را به‌عنوان یک هدف در یک گوشه محصور کرد. بنده به آقای ترامپ توصیه می‌کنم به‌جای اتاق جنگ، اتاق دیپلماسی تشکیل دهند. ترامپ شرایطی را به وجود آورده که ایران دیگر حاضر نیست به‌راحتی پای میز مذاکره بنشیند. این مسأله درباره برجام نیز وجود دارد و در شرایط کنونی ایران دیگر حاضر نیست پای میز مذاکره درباره برجامی بنشیند که برای کشوری مانند آمریکا قابلیت عدول از آن وجود داشته باشد. شرایط موجود نتیجه بدعهدی ترامپ درباره برجام بود و ترامپ در مسیر اشتباهی گام برمی‌دارد که از ابتدا ترسیم کرده است.
مواضع ترامپ نشان می‌دهد که وی به‌دنبال بهانه برای اقناع افکار عمومی جهان برای حمله به ایران است. به نظر شما پس از ماجرای سرنگونی پهپاد آمریکایی توسط سپاه پاسداران گام بعدی ترامپ در مقابل ایران چه خواهد بود؟
تنش بین ایران و آمریکا از نقطه اوج عبور کرده و در شرایط کنونی ما در نقطه اوج به سر نمی‌بریم. پس از سقوط پهپاد این نقطه اوج خیلی زود فروکش کرد. این اتفاق در درون کاخ سفید نیز وجود داشت و ما مشاهده کردیم فضای کاخ سفید از حالت جنگی خارج شده و بیشتر به سمت دیپلماسی حرکت می‌کند. نکته بااهمیت در این زمینه این است که مقدماتی که در تنش بین ایران و آمریکا شکل گرفت اگر در مقابل هر کشور دیگری در جهان شکل می‌گرفت نتیجه‌ای به‌جز جنگ نداشت. ایران به دلیل تفاوت‌هایی که با دیگر کشورها دارد و مزیت‌هایی که برای خود در عرصه بین‌المللی ایجاد کرده باعث شده که چنین تنش‌هایی به جنگ منجر نشود. به همین دلیل نیز بنده هنوز معتقدم که تنش بین ایران و آمریکا در نهایت به جنگ منجر نخواهد شد.
تاکنون گمانه‌زنی‌های زیادی درباره ماهیت جلسه اتاق وضعیت کاخ سفید و مواضع اعضای کاخ سفید درباره جنگ با ایران مطرح شده است. به نظر شما آیا ترامپ در نهایت با تحریک جنگ‌طلبانی مانند جان بولتون اقدام به جنگ نظامی علیه ایران خواهد کرد؟
گزارش دقیقی از اتفاقات رخ‌داده در اتاق وضعیت کاخ سفید درباره ایران ارائه نشد. واقعیت این است که همه اعضای اتاق وضعیت کاخ سفید مخالف جنگ با ایران بودند. مزیت آمریکا در جنگ توانایی هوایی این کشور است. این در حالی است که ایران با سرنگونی پهپاد آمریکا به‌صورت رسمی توانایی هوایی آمریکا را به چالش کشیده است. پس از سقوط پهپاد همه اعضای اتاق وضعیت مخالف جنگ با ایران بوده‌اند. با این وجود پس از این جلسه تصمیم به تقسیم کار گرفته شده و صحبت‌ها به شکلی مطرح شده که گویا در بین اعضا اختلاف نظر وجود داشته است. حتی افرادی مانند جان بولتون که همواره بر تنور جنگ با ایران دمیده نیز با این واقعیت مواجه است که در شرایط کنونی آمریکا نمی‌تواند با ایران وارد جنگ شود.
دلیل این مسأله نیز این است که از یک طرف مزیت نظامی آمریکا یعنی توانایی هوایی به چالش کشیده شده و از طرف دیگر اقدامات آمریکا هیچ مشروعیت بین‌المللی ندارد. به نظر می‌رسد همه جهان به این نتیجه رسیده‌اند که اگر جنگی بین آمریکا و ایران آغاز شود ایران توانایی گسترش این جنگ را به اندازه‌ای دارد که مدیریت آن از دست آمریکا خارج شود. حداقل نتیجه این اتفاق نیز شکست ترامپ است. ترامپ به‌خوبی به این نکته آگاهی دارد که چنین جنگی هیچ دستاوردی برای وی و دولتش نخواهد داشت. این مباحث به احتمال زیاد از جمله مباحثی بوده که در اتاق وضعیت کاخ سفید مطرح شده و همگان به بی‌نتیجه‌بودن جنگ با ایران اذعان کرده‌اند. آن چیزی که در رسانه‌ها در این زمینه مطرح‌شده نوعی استراتژی و تقسیم کار بین اعضای اتاق وضعیت بوده است. به همین دلیل بنده معتقدم باید کمتر موضوع جنگ بین ایران و آمریکا مطرح شود. ترامپ باید قدر ایرانی‌ها را بداند که هواپیمای دیگر آمریکایی با ۳۵ سرنشین را سرنگون نکردند. بدون شک اگر چنین اتفاقی رخ می‌داد یک شکست و رسوایی بزرگ‌تر برای آمریکا به‌شمار می‌رفت. با این وجود ایران از چنین کاری خودداری کرد. جمهوری اسلامی معتقد است هنوز اختلاف بین ایران و آمریکا به حدی نرسیده که منجر به جنگ شود. ایران این اقدام خود را نشان‌دهنده اقتدار نظامی و حقانیت دفاع از سرزمین خود عنوان کرد که موضع قابل قبولی به‌شمار می‌رود. پس از این ماجرا ترامپ موضوع مذاکره بدون شرط را با ایران مطرح کرده که به نظر بنده متفاوت از گذشته است. به نظر می‌رسد ترامپ در واقع به‌دنبال راه‌حلی برای برون‌رفت از بحرانی است که خود ایجاد کرده است. با این وجود ترامپ باید این نکته را در نظر داشته باشد که در شرایط کنونی توپ در زمین وی و آمریکا است و تا زمانی که به مرحله قبل از تحریم‌ها بازنگردد شرایط برای برون‌رفت از بحران برای وی فراهم نخواهد شد.
فرماندهان نظامی ایران عنوان می‌کنند که اگر آمریکا جنگی را علیه ایران آغاز کند بدون شک پایان‌دهنده آن نخواهد بود. این سخن به چه معناست و استراتژی ایران برای مقابله با تهدید نظامی آمریکا چه خواهد بود؟ در چنین شرایطی ایران به چه اهدافی حمله خواهد کرد؟
جنگ احتمالی ایران و آمریکا جنگ دو کشور نیست، بلکه جنگ پایگاه‌های نظامی آمریکا با ایران است. کشور آمریکا کیلومترها دورتر از خاک ایران قرار دارد و به همین دلیل در صورت جنگ احتمالی با اتکا به پایگاه‌های نظامی خود در منطقه با ایران وارد جنگ خواهد شد. بر اساس راهبرد نظامی جمهوری اسلامی از هر نقطه‌ای که کشور مورد هدف قرار بگیرد همان نقطه باید مورد هدف قرار بگیرد. این راهبرد دارای بنیان فقهی و دینی است. در نتیجه نیروهای نظامی آمریکا در منطقه موسوم به سنتکام و نیروهایی که به آنها از نظر لجستیکی و عملیاتی کمک می‌کنند در تیررس نیروهای نظامی ایران قرار دارد و ایران آنها را مورد هدف قرار خواهد داد. مسأله تنها به همین جا خلاصه نخواهد شد. ایران از نظر تجهیزات نظامی و همچنین جنگ‌های نامتقارن به همه جوانب چنین جنگی اندیشیده و همه وضعیت‌ها را برای خود شبیه‌سازی کرده است. در نتیجه اگر جنگی رخ بدهد کنترل جنگ از دست آمریکا خارج خواهد شد. ایران از سه کشور آمریکا، امارات و عربستان برای ورود پهپاد به خاک ایران شکایت کرده و اسناد و مدارک خود را نیز ارائه کرده است. پهپاد جاسوسی آمریکا از پایگاهی در امارات پرواز کرد و پس از آن در حدود ۸ مایل وارد خاک ایران شد و سپس ایران آن را منهدم کرد. این اسناد به‌خوبی نشان می‌دهد که آغازکننده جنگ آمریکا خواهد بود. جنگ را آمریکا در عمل آغاز کرده اما خیلی زود آن را متوقف کرده است. مزیت ارتش آمریکا توانایی هوایی آن است و با منهدم‌کردن پهپاد جاسوسی این کشور توسط ایران، دیگر توانایی هوایی برای آمریکا مزیت نیست. در شرایط کنونی ایران از نظر حقوقی دست برتر را نسبت به آمریکا دارد. از نظر سیاسی نیز وضعیت به همین شکل است. بسیاری از رهبران کشورهای اروپایی و همچنین کشورهای شرق آسیا در اظهارات خود عنوان کرده‌اند که آمریکا به دنبال تنش با ایران است و با اعزام نیرو و تحریم تلاش می‌کند منطقه خلیج فارس را متشنج کند. این وضعیت تا حدودی در خود آمریکا نیز وجود دارد و ما مشاهده کردیم خانم نانسی پلوسی رئیس مجلس نمایندگان آمریکا که در اتاق وضعیت قرار داشت از صحبت‌های دولتمردان کاخ سفید برای آغاز جنگ قانع نشده بود. به همین دلیل نیز خانم پلوسی عنوان کردند که دولت برای جنگ با ایران حتماً باید مجوز کنگره را اخذ کند و بدون اجازه کنگره نمی‌تواند جنگ با ایران را آغاز کند. به نظر می‌رسد چنین مجوزی نیز به‌راحتی به آقای ترامپ داده نمی‌شود و وی نمی‌تواند بدون اجازه نمایندگان آمریکا آغازگر جنگ با ایران باشد.
آیا این احتمال وجود خواهد داشت که اگر آمریکا علیه ایران جنگی را آغاز کند این جنگ به شهرهای آمریکا نیز کشیده شود؟
به اعتقاد بنده چنین جنگی شکل نخواهد گرفت و به همین دلیل معتقدم نباید درباره امر ناممکن صحبت کنیم. برخی از تحلیلگران سقوط پهپاد آمریکا توسط ایران را به‌عنوان یکی از مولفه‌های مهم جنگ ایران و آمریکا قلمداد کردند. بنده بر خلاف تحلیلگرانی که می‌گویند سقوط پهپاد موجب افزایش تنش‌ها می‌شود، آن را یک عامل بازدارنده در مقابله ایران و آمریکا می‌دانم. پس از این ماجرا آمریکا با احتیاط و دوراندیشی بیشتری فکر می‌کند.
برخی رهبران کشورهای اروپایی به ایران برای خروج احتمالی از برجام هشدار داده‌اند. آیا خروج از برجام در دستور کار جمهوری اسلامی قرار گرفته است؟
کشورهای اروپایی به این نتیجه رسیده‌اند که نقش مفید و سازنده‌ای در حفظ برجام بازی نکردند و به همین دلیل ایران دیگر به‌راحتی وارد فضای برجام نخواهد شد و برجام را جزئی از مناسبات کلی خود خواهد دید. کشورهای اروپایی باید تلاش بیشتری برای اقناع آمریکا برای بازگشت به برجام انجام می‌دادند و برای خروج آمریکا از برجام هزینه‌های بیشتری در نظر می‌گرفتند. به همین دلیل نیز اگر دوباره فضای گفت‌وگو درباره برجام فراهم شود ایران حاضر نیست پای میز مذاکره‌ای درباره برجام بنشیند که به‌راحتی توسط طرف مقابل قابلیت عدول داشته باشد. ایران تنها در صورتی وارد فضای برجام خواهد شد که فضای امن‌تری برای این گفت‌وگوها و ضمانت‌های بیشتری در این زمینه فراهم شود.
برخی رسانه‌ها از انتقال پیام ترامپ به ایران از طریق عمان خبر داده‌اند. این مسأله صحت دارد؟
اطلاع دقیقی از چنین پیامی ندارم و از طریق رسانه‌ها در جریان این قضیه قرار گرفته‌ام. بنده معتقدم رابطه ایران و آمریکا میانجی‌ناپذیر است و دو کشور نیاز به میانجی ندارند. آن چیزی که در این زمینه دارای اهمیت است این است که در زمینه عملی آمریکا باید پل‌هایی را که پشت سر خود خراب کرده ترمیم کند و حسن نیت خود را به جمهوری اسلامی ایران نشان دهد.
