تنش میان سئول و توکیو؛ زخم‌های کهنه‌ای که دوباره سر باز کرده‌اند
«کنو تارو» وزیر امور خارجه ژاپن روز جمعه ۲۸ تیر، «نام گوان پیو» سفیر سئول در توکیو را احضار کرد و اوضاع نابسامان روابط دو کشور را ناشی از اقدامات کره جنوبی دانست. به‌نظر می‌رسد تنش بین ژاپن و کره‌جنوبی روز به روز در حال افزایش است و نشانه‌ای از بهبود روابط میان دو کشور دیده نمی‌شود. تنشی که در آن، تکنولوژی‌های پیشرفته روز جهان به تاریخ پیوند خورده‌اند.
تاریخچه منازعات بین ژاپن و کره‌جنوبی
بین سال‌های ۱۹۱۰ تا ۱۹۴۵، شبه‌جزیره کره که هنوز به دو کشور مجزای کره شمالی و جنوبی تقسیم نشده بود، تحت استعمار ژاپن قرار داشت. موضوعی که کره‌ای‌ها هنوز آن را فراموش نکرده‌اند و از آن خشمگین هستند.
ژاپن در این بازه زمانی ۳۵ ساله، از مردم کره‌جنوبی به‌عنوان نیروی کار اجباری بهره‌کشی می‌کرد. همچنین زنان بسیاری مورد تجاوز سربازان ژاپنی قرار گرفتند که هنوز برخی از آن قربانیان زنده هستند.
۱۴ بهمن سال گذشته، «کیم بوک دونگ»، یکی از زنانی که در دوران استعمار کره، توسط ژاپنی‌ها قربانی برده‌داری جنسی شده بود در سن ۹۲ سالگی درگذشت. طی مراسم خاک‌سپاری، شهروندان کره‌ای با تشکیل اجتماعی بزرگ، تابوت او را به دوش گرفته و از مقابل سفارت ژاپن در سئول گذراندند. کیم در زمان حیاتش گفته بود: «من زن متولد شدم اما هرگز مانند یک زن زندگی نکردم».
درخواست غرامت کره‌جنوبی از ژاپن
با اتمام جنگ جهانی دوم و شکست متحدین (شامل آلمان، ژاپن، ایتالیا، مجارستان، رومانی و بلغارستان)، ژاپن نتوانست کره را به‌عنوان مستعمره خود حفظ کند. از آنجا که اتمام هر جنگی تقسیم غنائم را در پی دارد، همان‌طور که آلمان بین آمریکا و شوروی تقسیم شد، کره نیز به صورت شمالی و جنوبی بین این دو پیروز جنگ تقسیم شد.
با این حال، برخلاف آلمان که توانست دوباره به‌صورت یکپارچه درآید، کره شمالی و جنوبی، همچنان به‌صورت دوتکه باقی مانده‌اند و روابط خصمانه‌ای علیه یکدیگر دارند.
ژاپن به عنوان یکی از کشورهای عضو ائتلاف بازنده جنگ، محکوم به پرداخت غرامت بود. پس از پایان یافتن جنگ جهانی دوم، معاهده «سان‌فرانسیسکو» بین ژاپن و ائتلاف پیروز متحدین که در آن زمان با نام ملل متحد شناخته می‌شدند بسته شد. اما از آنجا که کره بین ۴۹ کشور عضو این ائتلاف نبود از دریافت غرامت از ژاپن محروم ماند.
طی تلاشی مستقل از سوی کره برای عادی‌سازی روابط دیپلماتیک با ژاپن، مذاکراتی بین اکتبر ۱۹۵۱ تا ژوئن ۱۹۶۵ صورت گرفت که در نتیجه آن یک معاهده دو جانبه بین دو کشور بسته شد که استفاده ژاپنی‌ها از اسرای کره‌ای در کارخانه‌ها به‌صورت کار اجباری در خلال جنگ جهانی دوم نیز درج شده بود. سال ۲۰۱۵ نیز مواردی از برداری جنسی به این معاهده افزوده شد.
بر همین اساس، ژاپن به منظور عذرخواهی از این زنان، مبلغ یک میلیارد ین (۹.۴ میلیون دلار) پرداخت کرد.
بالا گرفتن تنش تجاری
اکتبر ۲۰۱۸ (مهرماه ۱۳۹۷) دادگاه عالی کره جنوبی طی حکمی دو شرکت «نیپون استیل» و «سومیتومو متال» ژاپن را به پرداخت جریمه ۱۰۰ میلیون وون (۸۸ هزار دلاری) را جریمه کرد.
این حکم به دلیل چهار شکایت مطرح شده در دادگاه عالی کره جنوبی علیه این دو شرکت ژاپنی به دلیل اقداماتشان در زمان دوره استعمار توکیو علیه شبه جزیره کره در سال‌های ۱۹۱۰ تا ۱۹۴۵ صادر شد.
مقام‌های دولت و فعالان تجاری در ژاپن ضمن رد حکم دادگاه عالی کره جنوبی اظهار داشتند که این موضوع قبلاً در معاهده ۱۹۶۵ امضا شده بین توکیو و سئول که باعث از سرگیری روابط دیپلماتیک بین دو کشور شد، رفع شده است.
همچنین برخی حامیان زنان قربانی برده‌داری جنسی مبلغ غرامت دریافتی از سوی سئول را بسیار کم توصیف کردند.
ژاپنی‌ها یکم اندکی بعد اعلام کردند در پاسخ به این ادعاها، محدودیت‌هایی بر روی صادرات محصولات دارای تکنولوژی پیشرفته مانند چیپ‌های حافظه و تلفن‌های همراه هوشمند تولید کره‌جنوبی اعمال خواهد کرد. همان روز دولت کره‌جنوبی، سفیر ژاپن در سئول را احضار کرد.
در واکنش، «آبه شینزو» نخست‌وزیر ژاپن گفت کره‌جنوبی به عهدی که تحت قوانین بین‌المللی میان دو کشور بسته شده بود پایبند نمانده است. در نتیجه، ژاپن صادرات سه محصول محصول نیمه‌رسانای حیاتی برای صنایع تکنولوژیک کره‌جنوبی را قطع کرد.
«کیم این چول» سخنگوی دستگاه دیپلماسی کره‌جنوبی در پاسخ به این اظهارات گفت اعمال محدودیتهای صادراتی توکیو علیه سئول نوعی تخاصم اقتصادی غیرمنطقی است که با عقل سلیم در تضاد است.
این اتفاق، کره‌جنوبی را بر آن داشت تا صندوق غرامت ژاپن را منحل کند. سئول در حالی این اقدام را انجام داد که توکیو اخطار داده بود چنین کاری به روابط دو کشور لطمه خواهد زد.
این در حالی است که کره جنوبی در سال ۲۰۱۸ میلادی، ۵۴.۶ میلیارد دلار کالا از ژاپن وارد کرد و ۳۰.۵ میلیارد دلار کالا نیز به این کشور صادر کرد. این دو کشور اصلی‌ترین شریک تجاری یکدیگر محسوب می‌شدند.
قطع صادرات نیمه رساناهای ضروری برای تولید کالاهای تکنولوژیک کره‌جنوبی، موجب شد سئول سفیر ژاپن را احضار کرده و توکیو را به نقض قوانین بین‌المللی و استفاده از تجارت به عنوان عاملی در برابر حکم دادگاه متهم کند.
همچنین چیزی حدود ۲۷ هزار شهروند کره‌جنوبی، یک تقاضای آنلاین برای تحریم واردات محصولات ژاپنی و جلوگیری از ورود توریست از این کشور را امضا کردند.
برخی کاربران فضای مجازی نیز با استفاده از مطالبی با محتوای «تحریم ژاپن» لیستی از برندهای ژاپنی مانند «تویوتا» را که باید تحت تحریم قرار بگیرند، منتشر کردند.
با این حال وزارت تجارت ژاپن اعلام کرد تصمیم اقتصادی ژاپن فقط پاسخی به وضعیت نامناسبی بود که کره‌جنوبی ایجاد کرد.
تقابل میان دو کشور تا جایی پیش رفت که ۲۸ تیر ماه، ژاپن نیز سفیر کره‌جنوبی در توکیو را احضار کرد. در همین روز معاون رئیس دفتر امنیت ملی کره‌جنوبی تهدید کرد همه گزینه‌ها روی میز است.
گفته می‌شود یکی از این گزینه‌های احتمالی، لغو معاهده دوجانبه اشتراک گذاری اطلاعات نظامی است.
«دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا پیشنهاد میانجیگری برای کاهش تنش را مطرح کرده و «جان بولتون» مشاور امنیتی ترامپ هم امروز راهی ژاپن و کره‌جنوبی شده، اما همزمان تیتر دیگری نیز روی صفحه رسانه‌ها قرار گرفته است؛ یکی از بازماندگان نیروی کار اجباری دوران استعمار در کره‌جنوبی، مقابل ساختمان سفارت ژاپن در سئول خود را به آتش کشید.
پلیس کره جنوبی گفته است که این فرد ۷۸ ساله خودروی خود را مقابل سفارت ژاپن در سئول پارک کرده و سپس در اعتراض به محدودیتهای اعمالی از سوی توکیو بر این کشور، خود را در داخل ماشین به آتش کشید.
پلیس همچنین اعلام کرد او با وجود سوختگی شدید زنده است اما قادر به صحبت کردن نیست.
با گذشت چند هفته از آغاز تنش‌ها، فعلا چشم‌اندازی برای توقف مجادله میان دو کشور وجود ندارد و به نظر می‌رسد زخم‌های کهنه، همچنان مانعی بزرگ برای تشکیل یک ائتلاف یکپارچه توسط آمریکا در برابر چین باشد.
